تاریخچه‌ی کلاهبرداری سرمایه‌گذاری به شیوه پونزی

[نگار]

طرح پونزی چیست؟

طرح پونزی یک سرمایه گذاری فریبکارانه می باشد. در این ترفند سودهایی که به سرمایه گذاران برگردانده می شود، از بهره های متعارف به طرز غیر عادی بالاتر است. این طرح به جای آن که سودی که از فعالیت اقتصادی واقعی بدست آمده باشد، را به سرمایه گذاران پرداخت کند، از پول خودشان یا از پول دیگر سرمایه گذاران به آنها سود پرداخت می کند. پایداری و همیشگی بودن سودهایی که این گونه طرح ها در تبلیغات خود اشاره می کنند، فقط در صورت وجود یک جریان زیاد و رو به افزایش پول که توسط سرمایه گذاران ایجادمی شود، می باشد. سرنوشت تمام این گونه شرکت ها محکوم به شکست است، به این دلیل که میزان پول پرداختی شرکت از میزان پولی که به سمت شرکت می رود، بیشتر است. این گونه طرح ها به نام Richard Ponzi  نام گذاری شده است. او کسی است که اولین بار از این روش در اوایل 1920 استفاده کرد. او از ایتالیا در سال 1903 به آمریکا مهاجرت کرده بود. ریچارد پونزی خود این طرح را ابداع نکرده بود. چارلز دیکنز در اوایل 1857 در رمان Little Dorrit این گونه طرح ها را چند دهه قبل از متولد شدن پونزی توضیح داده بود. او در سرتاسر آمریکا مشهور شد و ثروت بسیاری را از پول سرمایه گذاران بدست آورد.

در کشورهای آمریکایی و اروپایی این گونه شرکت ها قبل از فروپاشی شناسایی و عوامل آن توسط مامورین قانون دستگیر می شوند و هرچه تعداد سرمایه گذاران بیشتر می شود، آنها بیشتر در معرض دید مامورین قرار می گیرند. بزرگترین طرح پونزی مربوط به برنارد مدوف می باشد. این شخص از هر دو گروه اشخاص سرمایه گذار و بنگاه های سرمایه گذاری در طرحش استفاده کرد. میزان سرمایه ای که توسط مدوف در این طرح از بین رفت، 21 میلیارد دلار تخمین زده می شود. اگر میزان سود قول داده شده را هم به میزان مبلغ سرمایه گذاری شده اضافه کنیم، این مقدار به 64.8 میلیارد دلار می رسد. اما دادگاه نیویورک از این میزان سود صرفه نظر کرد و فقط محاکمه را بر اساس 21 میلیارد دلار انجام داد.

قابل ذکر است طرح های هرمی با طرح پونزی متفاوت می باشد و طرح های هرمی در بعضی از شیوه های بکار برده شده شبیه طرح پونزی می باشد. در اینجا به سه تفاوت اشاره می کنیم:

1. در یک طرح پونزی، طراح مانند یک مرکز اتصال برای قربانیان عمل می کند، بدین گونه که او مستقیما با تمام سرمایه گذاران در ارتباط است. اما در طرح هرمی خود اعضا تشویق به جذب سرمایه گذاران دیگر می شوند و مستقیما با سرمایه گذار جدید در ارتباط هستند و از او سود دریافت می کنند. 
   
2. یک طرح پونزی ادعا می کند که تکیه اش بر روی برخی از سرمایه گذاری های محرمانه و داخلی شرکت می باشد. اما طرح های هرمی کلاسیک به وضوح از پول افراد برای پرداخت سود به افراد اولیه استفاده می شود.
   
3. یک طرح هرمی خیلی سریعتر از طرح های پونزی از هم می پاشد و برای پایداری نیاز به افزایش تصاعدی تعداد مشارکت کنندگان دارد. اما در یک طرح پونزی با تشویق افراد به سرمایه گذاری دوباره، می توانند بقاء خود را بیشتر کنند.