همه چیز درباره پول مجازی (بیت‌کوین)

[saberi]

بیت کوین (Bitcoin) نوعی واحد پول دیجیتال و در واقع واحد پول رایج در شبکه است. اما واقعاً بیت کوین چیست و از کجا آمده است؟

این پدیده اولین باراوایل فوریه سال ۲۰۰۹، در پی مقاله ای که توسط برنامه نویس ژاپنی به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) منتشر، و به دنیا معرفی شد. این برنامه نویس مرموز که تا کنون هیچ گونه اطلاعات شخصی از خود در دسترس قرار نداده در وب‌سایت (P2P Foundation) برای اولین بار از پول دیجیتال حرف زد و نوشت:

«من یک سیستم پرداخت الکتریکی متن‌باز (Open Source) ایجاد کرده‌ام که بیت کوین نامیده می‌شود، با سیستم کنترل‌کننده‌ی غیرمتمرکز، بدون سرور مرکزی یا تکیه بر نهادهای‌ اعتباری.»

ناکاموتو واحد پولی ای خلق کرد و آن را بیت کوین نامید که ترکیبی از کلمات بیت به معنای واحد اطلاعات کامپیوتری و کوین که به معنی سکه است. البته پول اختراع شده توسط او هیچ شباهتی به سکه یا اسکناس نداشت، هیچ اثری از کاغذ، مس، نقره یا طلا در ساخت این پول عجیب نبود، فقط ۳۱ هزار خط برنامه و یک اعلامیه اینترنتی. ناکاموتو ادعا کرده بود که مردی ۳۶ ساله اهل کشور ژاپن است و اعلام کرده بود که بیش از یک سال وقت صرف نرم افزاری به نام بیت کوین کرده و انگیزه خود از این کار را خشم زیاد از وضعیت فاجعه بار اقتصادی برشمرد. وی افزود که می خواسته واحد پولی اختراع کند که تحت تاثیر سیاست های غیر قابل پیش بینی مالی، دزدی های بانکداران و سیاست نباشد.

بیت کوین چگونه تولید می شود؟

اختراع ناکاموتو به طور نرم افزاری کنترل می شود و در طول ۲۰ سال آینده، ۲۱ میلیون بیت کوین تولید خواهد کرد، به این صورت که هر ده دقیقه یک بار سکه ها از طریق مکانیزمی شبیه به لاتاری به بازار عرضه می شوند. کسانی که به دنبال این سکه ها هستند، بارها و بارها در این لاتاری شرکت می کنند و سریع ترین کامپیوتر بیشترین پول را خواهد برد و سایرین هم به نسبت سرعت خود سهمی خواهند داشت. فرآیند تولید و توزیع بیت کوین به (Bitcoin Mining) معروف است و از نرم افزاری به اسم (Bitcoin Miner) جهت شرکت در این شبه لاتاری استفاده می شود. برای شروع شرکت در این فرآیند ابتدا باید یک کیف پول (Bitcoin Wallet) برای بیت کوین های خود داشته باشید زیرا این واحد پولی مجازی است و شما به جایی برای نگه داری آن نیاز دارید. می توانید با مراجعه به سایت Bitcoin برای سیستم عامل خود برنامه های بیت کوین را دانلود کنید. شما ابتدا باید شماره حساب داشته باشید و این برنامه به شما شماره حساب یا (Bitcoin Address) را می دهد. البته دقت کنید که تمام دارایی شما در کیف پول شماست پس مراقب باشید. شماره حساب بیت کوین همواره با عدد ۱ شروع می شود برای مثال: ۱GEEi5CfZitZ6XFmnwXt3jeArkRYd7QsPv حال این سوال پیش می آید که عمل (mining) چیست و نقش آن در فرآیند ایجاد بیت کوین ها چیست؟ در واقع هر بیت کوین به جای این که توسط بانک مرکزی ایجاد شود، توسط عده ای معدن چی (miner ) ایجاد می شود که در یک شبکه غیر متمرکز بر سر یافتن جواب یک مساله یا در حقیقت یک (Hash) پیچیده با هم رقابت می کنند. اولین کسی که بتواند هر مساله را حل کند، مالک آن مساله و حل آن، که یک بیت کوین است می شود. حل هر مساله و اعلام عمومی آن، به معنای اعلام عمومی شروع مساله بعد است و کامپیوترهایی که حل مساله را دریافت کرده اند می توانند شروع به حل مساله بعدی بر سر تصاحب بیت کوین جدید کنند. بیت کوین به گونه ای طراحی شده است که مشکل چاپ بی پشتوانه پول توسط دولت ها را حل کند. پیچیدگی مسائل به صورتی تغییر می کند که میزان بیت کوین ها به طور مداوم به گونه ای کاهش یابد که هر چهار سال یک بار میزان بیت کوین های جدید نصف شود، بدین صورت تعداد بیت کوین ها تا سال ۲۱۴۰ در مرز ۲۱ میلیون ثابت خواهد شد.

اختراع عجیب ناکاموتو توجه زیادی را به خود جلب کرد طوری که بسیاری از مردم در این لاتاری شرکت کردند و صرافی های آنلاین بسیاری به وجود آمد تا مردم بتوانند بیت کوین ها را با پول های رسمی مثل دلار و یورو تعویض کنند. هر کسی قادر به خرید بیت کوین است. قیمت بیت کوین در ابتدا کمتر از یک پنی بود، اما کم کم با پذیرش آن در پایان سال ۲۰۱۰ افزایش قابل توجهی پیدا کرد و در ژانویه سال ۲۰۱۱ هر بیت کوین ارزشی بیش از ۲۹ دلار داشت. البته این روند ادامه پیدا نکرد و در سپتامبر همان سال به ۵ دلار سقوط کرد. با این وجود هم چنان حدود ۷ میلیون بیت کوین در گردش بود که با این حساب ساتوشی ناکاموتو ۳۵ میلیون دلار دارایی تولید کرده بود.

در نمودار زیر نوسانات قیمت بیت کوین را از دسامبر سال ۲۰۱۲ تا نوامبر ۲۰۱۳ مشاهده می کنید:

 

با وجود این، شخص ناکاموتو هنوز در پرده ای از ابهام باقی مانده بود. قبل از پدیده بیت کوین هیچ اثری از برنامه نویسی به این نام نبود، وی از ایمیل و وب سایت غیر قابل ردیابی استفاده می کرد. در سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ ناکاموتو صدها پست به انگلیسی روان در وبسایتش منتشر کرد و با وجود این که از برنامه نویسان دیگر برای بهبود بخشیدن بیت کوین کمک خواسته بود و با برخی در ارتباط بود اما هرگز جزییاتی از هویت و زندگی شخصی خود برای کسی فاش نکرد. وی سرانجام در ایمیلی که به یکی از این برنامه نویسان فرستاده بود اعلام کرده بود که دیگر بیت کوین در حوزه فعالیت هایش نیست و از آن زمان به بعد ناپدید شد.

بعد ازآن صدها داستان و نظریه در مورد هویت واقعی ناکاموتو و محل زندگی اش ساخته و پرداخته شد، سوال اصلی این بود که آیا می توان به وی اعتماد کرد؟ یکی از وبلاگ نویسان و مفسران تکنولوژی این گونه نوشت :

می توانم به راحتی تصور کنم که ناکاموتو در راس یک حقه کلاه برداری پانزی قرار دارد (حقه پانزی شیوه ای خاص در کلاه برداری توسط ایجاد شرکت های هرمی است) .

اما با همه این اوصاف این گونه به نظر می رسد که اهداف ناکاموتو بیشتر سیاسی بوده است تا کلاه برداری. با کمی دقت می بینیم که او واحد پول خود را فقط چند ماه بعد از بحران بانکداری جهانی عرضه کرد و مقاله ای طویل درباره واحد های پول سنتی که تحت پشتیبانی دولت ها هستند نوشت. ناکاموتو معتقد بود که مشکل اصلی پول سنتی اطمینان از این موضوع است که بانک مرکزی ارزش پول را پایین نمی آورد اما از تاریخچه واحدهای پول موجود این طور به نظر می رسد که این اعتماد بارها و بارها توسط بانک مرکزی شکسته شده است، به علاوه بانک ها این پول ها را با پشتوانه اندک به خریداران املاک ، ماشین و … قرض می دهد.

ویژگی ها

به طور کلی نرم افزار بیت کوین قابلیت های قابل توجهی مانند تراکنش های بی واسطه به هر نقطه ای از جهان و نداشتن کارمزد یا بسیار کم بودن آن برای این تراکنش ها است. از دیگر خصوصیات نرم افزار این است که مردم می توانند بدون هیچ واسطه ای انتقالات مالی انجام دهند، به علاوه هیچ کس از خارج سیستم قادر به تولید پول بیشتری نیست. بانک های مرکزی و دولت ها نقشی در تولید بیت کوین ندارند. در بیت کوین همه چیز بر پایه رمزنگاری است نه بر پایه اعتماد. بانک ها همواره بر تبادل الکترونیکی مالی نظارت دارند، تا کسی نتواند یک پول را دو بار خرج کند! درباره پول نقد چنین مساله ای مطرح نیست زیرا نمی توان یک اسکناس را به دو نفر همزمان داد، اما در مورد پول دیجیتال همواره این خطر وجود دارد که یک پول چند بار خرج شود. ناکاموتو راه حل هوشمندانه ای با استفاده از روش رمزنگاری ارائه کرد. نرم افزار بیت کوین تمام تبادلات مالی را رمزنگاری می کند، فرستنده و دریافت کننده بیت کوین در هر مبادله با رشته ای از اعداد شناخته می شوند اما یک مدرک عمومی از حرکت هر بیت کوین در تمام شبکه منتشر می شود. در این مبادلات نام طرفین مبادله محفوظ است اما همه می توانند انتقال پول را مشاهده کنند بنابر این نرم افزار اجازه نمی دهد یک پول دو بار خرج شود. یک زنجیره بلوکی (Blockchain) محلی برای ثبت تراکنش های عمومی است که به اشتراک گذاشته شده است و کل شبکه بیت کوین را شامل می شود. همه تراکنش های تایید شده در این زنجیره ثبت می شوند. به این ترتیب می توان در تراکنش های جدید بررسی کرد که بیت کوین هایی که خرج می شوند متعلق به فرستنده هستند یا خیر.

مساله امنیت

در مورد بحث امنیت در بیت کوین می توان آن را نرم افزاری با امنیت بالا دانست. دن کامینسکی، پژوهشگر معروف در زمینه امنیت اینترنت (هکری که ایراد اساسی دی ان اس را یافت و دنیای اینترنت را از خطر جدی نجات داد) می گوید:

ابتدا که نرم افزار بیت کوین را بررسی کردم، مطمئن بودم که می توانم سیستم امنیتی آن را بشکنم و بیت کوین را هک کنم. برنامه بیت کوین به طور بسیار فشرده و غیر قابل فهمی نوشته شده است و در این نوع برنامه نویسی، برنامه نویس باید بسیار حساس و وسواسی باشد تا مرتکب اشتباه نشود. من باگ های زیادی در بیت کوین پیدا کردم اما هر بار که می خواستم از یکی از آن ها برای هک کردن استفاده کنم بلافاصله خط دیگری از برنامه را می دیدم که این اشتباهات را اصلاح کرده است. من ۹ راه مختلف برای نفوذ به بیت کوین یافتم اما هر بار سیستم حمله را دفع کرد.

کامینسکی می گوید که تا به حال با چنین چیزی رو به رو نشده بود و به نظر وی ناکاموتو باید برنامه نویسی درجه یک با درک بسیار عمیق از زبان ++C ، دانش اقتصادی، رمزنگاری و شبکه های (Peer to Peer) باشد. با این حساب یا یک گروه بر روی این نرم افزار کار کرده اند یا ناکاموتو واقعا یک نابغه است. البته کامینسکی تنها کسی نیست که چنین عقیده ای دارد. ناکاموتو پس از عرضه بیت کوین مقاله ای ۹ صفحه ای در مورد طرز کار آن منتشر کرد که شامل سه ارجاع به مقالات علمی استوارت هیبر پژوهشگری در (HP Labs) در پرینستون بود.  هیبر معتقد است کسانی که پروژه بیت کوین را به انجام رسانده اند درک بسیار عمیقی از رمزنگاری داشته اند و از هوش بسیار بالایی برخوردارند و مفاهیم رمزنگاری را به صورت نوینی با هم ترکیب کرده اند. حدس زده می شود دلیل این که ناکاموتو اصرار به مخفی ماندن هویت واقعی خود داشته است .

این بوده که اغلب کسانی که با این گونه مسائل مربوط به پول سر و کار داشته اند، دچار مشکلات و دردسرهای قانونی شده اند. بیانیه ای از طرف (FBI) به این شرح موجود است:

خلق سکه یا واحد پول به منظور رقابت با سکه ها و واحد پول رسمی بر خلاف قانون فدرال است و این شامل واحد های پول آنلاین نیز می باشد.

در سال ۲۰۰۷ دولت فدرال بر علیه شرکت (E-Gold) که یک واحد پولی قابل تعویض با طلا به وجود آورده بود اقامه دعوا کرد و استدلالش این بود که این واحد پولی زمینه پولشویی را فراهم می کند زیرا استفاده کنندگان از آن نیازی به ارائه هویت خود نداشتند. این شرکت سرانجام تعطیل شد. به نظر می رسد بیت کوین کاری شبیه به همین انجام می دهد، یعنی با واحد پولی رایج دلار رقابت دارد و هویت استفاده کنندگان نیز کاملا محفوظ می ماند. این امر توجه مجرمان را به خود جلب می کند، برای مثال وبسایتی با عنوان راه ابریشم ایجاد شد که در ازای ارائه بیت کوین مبادلات هروئین و حشیش انجام می داد. اما برخی معتقدند که ممکن است بیت کوین مشکل قانونی نداشته باشد چون هنوز معلوم نیست که باید با آن مانند واحد پول برخورد کرد یا نوعی کالا و یا ضمانت نامه. با این وجود مسائل سوال برانگیز و نامعلوم در مورد بیت کوین می تواند خطرناک باشد. شاید به همین دلیل باشد که ناکاموتو بیت کوین را بر پایه سیستم (Peer to Peer) نوشت که عموما برای رد و بدل کردن آهنگ ها و فیلم های بدون مجوز استفاده می شود. در این سیستم ها کاربران به جای ارتباط با یک سرور مرکزی با یک دیگر مرتبط اند بنابراین هیچ شرکتی وجود ندارد که مرکزیت امور را بر عهده داشته باشد و فرد خاصی در آن مرکز نیست که بتوان او را محکوم و دستگیر کرد.

راه های به دست آوردن بیت کوین

به طور کلی چند راه مشخص برای دستیابی به این پول نو پا وجود دارد. اولین راه همان روش ماین کردن است که پیش تر شرح داده شد اما می توان بیت کوین را خریداری نیز کرد یعنی به ازای پول های رایج بیت کوین دریافت کرد. به این عمل در اصطلاح (Exchange) گفته می شود. برای این کار می توان به صرافی های آنلاین بیت کوین که تعداد آنها کم هم نیست مراجعه کرد. راه دیگر جمع آوری قطره ای است. در این روش شما با داشتن یک آدرس بیت کوین می توانید از طریق سایت های تبلیغاتی درآمد بیت کوینی کسب کنید. این سایت ها به ازای بازدید شما از تبلیغات به شما مقدار اندکی پول می دهند که در صورت تداوم می تواند منبع درآمد بیت کوین به حساب بیاید.

لایت کوین چیست؟

لایت کوین (Litecoin) هم نوعی ارز مجازی تقریبا شناخته شده است که تولید آن بسیار راحت تر می باشد و همچنین مقدار بیشتری از آن در بازار وجود دارد. به این ترتیب، اگر بیت کوین را طلا در نظر بگیریم می توانیم به لایت کوین لقب نقره را بدهیم. در واقع، زمانی که تولید بیت کوین در مقدار ۲۱ میلیون متوقف شود، ۸۴ میلیون لایت کوین تولید خواهد شد. هم چنین معاملات لایت کوین تنها به ۲٫۵ دقیقه زمان احتیاج دارد در حالی که بیت کوین برای کامل کردن فرآیند معامله بیش از ۱۰ دقیقه زمان می گیرد. تفاوت اصلی آن با بیت کوین در میزان امنیت آن است. به دلیل استفاده از تکنیک های خاص رمزنگاری، میزان امنیت لایت کوین نسبت به بیت کوین بیشتر است و در واقع به دلیل میزان بالای حافظه درگیر در آن، هک کردن و ایجاد اختلال درلایت کوین بسیار دشوار و پرهزینه است. در مقایسه با وضعیت بیت کوین، لایت کوین در دوران جنینی قرار دارد. ارزش هر لایت کوین طی چند هفته اخیر از ۹ دلار به هم اکنون ۴۸ دلار آمریکا رسیده است. البته هنوز توسط Mt Gox، بزرگترین صرافی بیت کوین ، پشتیبانی نمی شود. در صورت تمایل می توانید برای لایت کوین هم با مراجعه به سایت Litecoin فرآیند مشابه بیت کوین را طی کنید.

تجارت بیت کوینی

امروزه از بیت کوین می توان برای خرید و فروش برخی اقلام به صورت آنلاین استفاده کرد. برای به دست آوردن بیت کوین شرکت در لاتاری آن کار عاقلانه ای نیست زیرا هر چه تعداد کاربران شرکت کننده بیشتر باشد شانس برنده شدن کاهش می یابد و نیاز به ابر کامپوترهای پر سرعت است تا بتوان لاتاری را برد. با این حساب در ابتدا که شرکت کنندگان کم بودند امکان برنده شدن بیشتر بود، اما هم اکنون باز کردن حساب در سایت های صرافی آنلاین بیت کوین عاقلانه ترین راه برای به دست آوردن آن به نظر می رسد. بیت کوین می تواند مثل پول یا سرمایه باشد، می توان در ازای آن کالا دریافت کرد یا می توان مانند اوراق بهادار یا سهام به آن نگریست به هر نحو این پدیده این روزها بازار داغی در بین مردم برای خود دست و پا کرده است. برای استفاده از واحد پولی بیت کوین از آن جا که هیچ پشتوانه ای مثل طلا یا دولت ها ندارد، باید به آن اعتماد کرد. یعنی فرض کنیم بیت کوین هرگز هک نخواهد شد و ناکاموتو پول ها را بالا نخواهد کشید. بعد از این که این اعتماد شکل گرفت قیمت واقعی بیت کوین از عواملی چون تعداد بازرگانانی که از آن استفاده می کنند و تخمین های احتمالی یا این که دولت ناگهان آن را غیر قانونی اعلام کند تاثیر خواهد پذیرفت. قیمت بیت کوین هم اکنون در زمان نوشتن این مطلب ۱۱۴۶ دلار، کمی پایین تر از قیمت هر اونس طلا که ۱۲۴۶ دلار آمریکا می باشد است. قیمت بیت کوین طی چند روز اخیر برای اولین بار به بیش از ۱۰۰۰ دلار آمریکا رسید. این طور که به نظر می رسد بیت کوین دیگر یک واحد پولی ارزان قیمت نیست. در زیر نمودار تغییرات قیمت بیت کوین را در چند ماه اخیر مشاهده می کنید. گفته می شود از جمله دلایل افزایش چشم گیر قیمت بیت کوین افزایش محبوبیت آن در کشور چین و بالا رفتن مبادلات آن است. از دلایل دیگر آن شاید شکست وبسایت راه ابریشم باشد که در ازای بیت کوین مواد مخدر خرید و فروش می کرد.