اصول طراحی لوگو و آرم

[ahmad20]

تاریخچه لوگو یا آرم
سابقه طراحی نشانه به زمانهای بسیار بسیار دور بر می گردد. در طراحی های گرافیکی، طراحی نشانه یکی از تخصص های رایج و منحصر به فرد به شمار می‌آید. انسانهای اولیه برای انتقال مفاهیم مثلا شکار در یک نقطه، علائمی را روی دیوار غارها ایجاد می کردند. هر کجا آن علامت دیده میشد، مفهوم مشخصی را به مخاطب و بیننده منتقل می نمود.
در فارسی به جای واژه logo برای نشان تجاری یک شرکت از هر سه کلمات بیان ‌شده استفاده می‌گردد، نشانه واژه‌ای فارسی است که حوزه گسترده‌ای را شامل می‌گردد. واژه آرم از کلمات فرانسوی است و معادل لوگو است که در ایران رایج شده است، همانند واژگان کیوسک، آسفالت، آدرس و اتوبوس. در هر صورت مشخصه اصلی یک سازمان، آرم‌ یا لوگوی آن است که جزئی از هویت‌ سازمانی یک شرکت است و چون سالیان دراز در خدمت سازمان قرار می‌گیرد، باید منسجم و کارآمد باشد، قابلیت بین‌المللی داشته باشد و به لوگوهای دیگر شبیه نباشد.
در دوران حروفچینی با فلز داغ، لوگو تایپ، مجموعه ای از فونت ها و کاراکترها بود. در دوران کنونی که عصر ارتباطات است، کیفیت لوگوی یک شرکت، اغلب مترادف با مرغوبیت یا برند شرکت است.

شاید بهتر باشد قبل از آنکه در مورد طراحی آرم یا طراحی لوگو و طراحی لوگو تایپ صحبت کنیم، ابتدا با ماهیت و ساختار آرم و یا لوگو بیشتر آشنا شویم تا بتوانیم درک صحیحی را در طراحی آرم و طراحی لوگو تایپ با خود همراه کنیم.

آرم، لوگو و یا نشانه یک علامت و نماد گرافیکی است که هویت یک فرد، سازمان، مؤسسه، خدمات و فعالیت آن را نمایش می‌دهد. استفاده از لوگو در امر تبلیغات حیطه وسیعی را در بر می‌گیرد که شامل استفاده در وب سایت شرکت، اوراق اداری (سربرگ و پاکت نامه و کارت ویزیت)، بروشور و کاتالوگ شرکت، پوستر، استند، بیلبورد، بنر، بسته‌بندی، تقویم و سررسید، آگهی های تبلیغاتی و موارد دیگر از تبلیغات است.
لوگو نشانه یا علامتی گرافیکی است که سرمایه داران تجاری، موسسات و حتی اشخاص حقیقی، جهت ایجاد تمایز خود از دیگران در دید عموم، از آنها استفاده می‌کنند. لوگوها گرافیکی هستند (سمبول یا آیکون) و یا از نام تجاری سازمان یا موسسه تشکیل شده اند (لوگو تایپ یا ورد مارک).


اصول کلی که برای طراحی یک لوگو می‌بایست در نظر گرفت، عبارتند از:

• ساده باشد.
  
• با فرهنگ موضوع همخوانی داشته باشد.
  
• قابلیت تک رنگ شدن را داشته باشد (امروزه لوگوهایی برای یک محصول یا خدمات از یک شرکت طراحی میشوند که نیازی به قابلیت تک رنگ شدن ندارد، به کاربری لوگو در طولانی مدت توجه کنید!).
  
• قابلیت کوچک شدن در ابعاد ۱ سانتی متر را دارا باشد.
  
• ترجیحا دارای فرم هندسی باشد.
  
• وضوح عوامل مورد استفاده در نظر گرفته شود.
  
• تناسب عوامل مورد استفاده کاملا رعایت شود.
  
• منحصر به فرد باشد.
  

سه نوع کلی برای طراحی لوگو وجود دارد:

• نوشتاری (لوگو تایپ یا مونوگرام)
  
• تصویری و علامت اختصاری (پیکتوگرام و آرم)
  
• نوشتاری – تصویری
  

اینکه کدام یک از این سه نوع طراحی لوگو مناسب است بستگی به برخی از عوامل از جمله وسعت کاری، منحصر به فرد بودن اسم، نوع شغل یا خدمات و عواملی دیگر، دارد.

نمادها در طراحی آرم و لوگو
امروزه به دلیل پرمحتوا کردن لوگو و آرم و همچنین محدودیت تعداد حروف الفبا، یش از قبل از علائم در طراحی لوگو یا آرمها استفاده می‌شود. این علائم، نظیر نشانه ها یا علائم تصویری موجود در ایستگاه های راه آهن، فرودگاه ها، خیابان ها و سایر مکانهای عمومی، ممکن است بر مبنای سنتی نوشتاری باشند.
این نمادها همه جا به چشم می خورند. روی بسته بندی ها، قوطی ها، جعبه ها، روی وسایل نقلیه، کاغذ، در تابلوهای مربوط به تظاهرات، در بازی های عمومی، بازارها، نمایشگاه ها و جشنواره ها.
از آنجا که مدارک مستند دال بر اینند که این امر یعنی استفاده از نمادها، از سرآغاز پیدایش تمدن جریان داشته است، بی مناسبت به نظر نمی رسد که نگاهی کوتاه به تاریخچه چگونگی ارتباط افراد بشر با یکدیگر بیندازید. در حدود ۴۰۰۰۰ سال قبل بشر اولیه که از طریق شکار روزگار می گذراند، به منظور انتقال افکار و امیال خویش به حک علائمی گرافیکی بر صخره ها پرداخت و بدین وسیله کوشید امیال و افکار خویش را از طریق تصویر بنمایاند. از این رهگذر، اندیشه که تا آن زمان صرفا از طریق صوت (زبان) یا حرکات (حالت دستها) بیان می شد، این قابلیت را پیدا کرد که بتواند ثبت گردد و پایدار بماند.
به طور کلی، عموم مردم، کلمه (آرم) را به جای (نشانه) می شناسند.

دو گونه نشانه وجود دارد:

۱- نشانه های دیداری: یعنی هر آنچه با چشم می بینید و با ادراک حسی می شناسید.
۲- نشانه های تصویری: وقتی شماری از نشانه های دیداری ثبت می شوند و در متنی جای می گیریند تبدیل به نشانه های تصویر می شوند.
به اعتقاد پیرس نشانه چیزی است که، جای چیز دیگری را تحت مناسبات یا عناوینی چند در ذهن می گیرد.

در طول تاریخ از نماد که نوعی علامت واحد هویت بصری است، به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط استفاده شده است. تصور بر این است که انسان پیش از تاریخ با خراش دادن و ایجاد نقش بر دیوار غارهای التامیرا در اسپانیا و لاسکو در فرانسه تلاش داشته تا از این طریق به دیگران اعلان خطر یا آگاهی داده و یا پیام های دیگری را انتقال دهد. باستان شناسان لوازم و ابزارهایی را از یونان باستان یافته اند که بر آنها نقوش و نمادها نیز همچون شکل حروف و رنگ می تواند واکنش های حسی خاصی را در برانگیزد. معنی علائم نما دینی نقش بسته که احتمالا معرف آنها خالق آنها بوده است. بر تابوت های مصری نقوش نمادینی حکاکی شده است که احتمالا نشان از هنرمند خالق آن دارد. در جوامع قرون وسطائی بازرگانان و صنعتگران برای مشخص کردن کالاها یا محصولاتشان از علائم و نمادهای خاصی استفاده می کردند که معرف آنها بود. چاپگران اواخر سده نوزدهم میلادی نیز که به مهارت ها و استادی خود مفتخر بودند بر روی تمامی چاپ نقش های خود نمادهایی را به صورت حرف نشانه یا امضاء چاپ می کردند که معرف حرفه و صنعتگری آنان بوده است. در آغاز سده بیستم نیز گاوچرانان آمریکائی برای مشخص کردن مالکیت دام های خود از علائم انحصاری استفاده می کردند، در واقع آنها از نوعی زبان تصویری استفاده می نمودند که سابق آن به مصریان باستان می رسد.

آرم (علامت)
طی سال های گذشته توسط بعضی از استادان دانشکده های هنری در ایران سعی گردید به جای واژه آرم یا لوگو که یک اصطلاح بیگانه بود از واژه نشانه استفاده شود. ولی همانطور که در مباحث قبل اشاره شد واژه نشانه دامنه بسیار وسیع تر و گسترده تر از بحث گرافیک را در بر می گیرد. پس بهتر است از همان واژه آرم یا لوگو که امروز نیز زیاد مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده نمود. طراحی آرم یکی از مهم ترین شاخه های رشته گرافیک محسوب می گردد و معرف هویت و شخصیت یک مجموعه، شخص، شغل و یا هرگونه فعالیت می باشد.
آرم ها در سایر محصولات گرافیکی مانند کارت های ویزیت استفاده می‌شوند. در آنها آرم باید در مکانی قرار گیرد که ترکیب کل کار را بهم نزند و در کنار نوشتار فضایی مناسب و ترکیب بندی چشم نواز داشته باشد. در کنار آرم همواره نام اصلی موسسه محصول یا موضوع درج می گردد.نوع حروف و نحوه قرار گرفتن آن از موارد مهم در کنار طراحی آرم در کارت ویزیت محسوب می شود. مجموع عناصر طراحی شده در کنار نوشته آنرا کامل می سازند.یک آرم خوب و متعادل آرمی است که علاوه بر جنبه های زیبایی شناختی و رساندن مفهوم و موضوع … در هنگام کوچک شدن و قرار گرفتن در کارت ویزیت از زیبایی و گویایی آن کاسته نشود. دونالد آندرسون در کتاب عناصر طرح بیان می کند که تکنیک گاهی اساسی ترین عامل در ساده نمودن جزئیات یک شکل بغرنج و تبدیل آن به یک آرم هنری و قابل درک است و به همین دلیل باید دارای قابلیتهای فراوانی باشد، در اصل یک آرم در حکم امضاء و مهر شخص و یا اشخاص مورد نظر است.

طراحی لوگو تایپ
یکی از عوامل مهم و گاهی مهم ترین ابزاری که در شکل گیری یک هویت خاص مورد استفاده طراحان قرار می گیرد، لوگو است. لوگو تایپ یا نشانه نوشته، اغلب نام خاصی برای یک شرکت، مجموعه یا کالا و گاهی تنها یک نوشته حتی فاقد معنی است که با طراحی خاص و متفاوت ارائه می‌شود تا به اذهان بنشیند. در یک نگاه سریع اولین چیزی که در اکثر اوراق اداری به نظر مخاطبان می رسد لوگوی آن است. بیشترین کاربرد لوگوها آن است که برای مخاطب قابل شناسائی باشند. بنابراین در طراحی لوگو خوانا بودن همراه با متفاوت بودن یا سایر لوگوهای هم موضوع، یک اصل است. لوگو باید قابل درک، تاثیر گذار بوده و در ذهن بیننده باقی بماند. لوگو از سرمایه های معتبر یک شرکت محسوب می شود که حتی با ارتقاء یک شرکت همچنان نام و لوگوی آن ثابت می‌ماند.

طراحی لوگو برای نشانه یک شرکت تولیدی یا خدماتی متفاوت است. هر چند که خوانایی و سادگی از اصول طراحی لوگو است اما، لوگویی که برای یک موسسه با دامنه فعالیت ها و مخاطبین محدود طراحی می‌شود می تواند اندکی با دشواری خوانده شود و چندان ساده نباشد.
لوگو ابزار با ارزشی جهت شناخت سریع تر شرکت به حساب می آید و در واقع، سمبلی است که مشخصات شرکت را نمایان می سازد. زمانی که یک لوگو تایپ در صفحه سربرگ قرار می گیرد به عنوان بخشی از هویت شرکت تلقی می گردد.
یک لوگوی ایده آل بایستی در یک نظر پیام خود را بیان نماید و احساس مخاطب را نسبت به شرکت برانگیخته و نمایان سازد. حال این لوگو ممکن است کلیه عملکرد مورد نظر شرکت را بیان نکند.

در هر صورت یک لوگو تایپ باید دارای خصوصیات عمومی زیر باشد:

الف) عملکرد شرکت را نشان دهد.
ب) شناخته شده باشد.
ج) متنوع و متفاوت با لوگو تایپ همنوع خود باشد.

در صورتی که لوگو تایپ یک شرکت دچار تغییرات و دگرگونی اساسی شود مخاطبان آن فکر می کنند که نوع مالکیت شرکت تغییر کرده است. بایدتوجه داشت که جدید ساختن لوگوی موجود با استفاده از لوگوی قدیمی بهتر از کنار گذاشتن لوگوهای قدیمی و یا روی آوردن به یک لوگوی جدید می باشد. نقش لوگو در ایجاد ارتباط و انتقال مفاهیم، نقشی کلیدی و بسیار پر اهمیت است.

نوشتار و طراحی حروف
عنوان اصلی و نوشته ها از عوامل بصری اصلی در طراحی اوراق هستند، وجود آنها در صفحه یک امر ضروری جهت هدایت چشم به سمت موضوع مورد نظر می باشد. نوشته‌ها باید خوانا بوده و مزاحم عناصر دیگر در صفحه نباشد.
هنگام طراحی کارت، سربرگ و پاکت باید به این نکته توجه داشت که نوشته ها نباید با عناصر دیگر تداخل پیدا کنند. چون سایز کارت ویزیت سبب می شود که فضای بسیار محدودی برای رساندن سریع اطلاعات وجود داشته باشد، باید از نوشته به صورت مختصر، مفید و قابل انتقال بهره گرفت. قرار نگرفتن صحیح نوشته ها در صفحه و حجم زیاد باعث نازیبایی آنها و سردرگمی مشتری می‌شود. و همچنین باعث می شود که مشتری متوجه خدمات شرکت نشود. یکی از عوامل شکست و ناموفق بودن در طراحی ست اداری، وجود نوشته های نا متعادل و نازیبا و قرار نگرفتن در جای درست است.
(طراحی حروف) واحد اندازه گیری حروف، پوینت point نامیده می شود. هر چه پوینت بیشتر باشد حروف بزرگتری خواهد داشت. فضای بین خطوط لیدینگ leading نامیده می شود. هر چه که عدد لیدینگ بیشتر باشد، فضای گسترده تری را در اختیار دارید.
فضای نوشتاری ممکن است به صورت حروف با وزن های مختلف در صفحه قرار گیرند، وزن های به میزان ضخامت یا سنگینی حروف باز می گردد. شکل و نوع حروف در زیبایی کار تاثیر گذار است. باید بدانید از چه فونت و نوشته ای برای موضوع مورد نظر استفاده کنید. یکی از مهمترین عوامل زیبا شدن طراحی حروف، اهمیت دادن به خطوط افقی و عمودی است.
امروزه وجود کامپیوترها امکانات جدیدی از نظر شکل و نوع حروف و انواع قلم (فونت) در اختیار ما قرار می دهد.

رعایت نکات زیر در طراحی باعث زیباتر شدن آن میشود:
۱- مطالب و نوشته ها باید به اندازه ای باشد که به راحتی خوانده شوند.
۲- خواندن ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک برای مخاطب آسان تر از خواندن حروف صرفا بزرگ است.
۳- خواندن خطوط طولانی در نوشته ها، چشم را خسته می کند.
۴- فضای نوشتاری که راست چین یا چپ چین است، آسان تر از نوشته ای خوانده می شود که وسط چین باشد.
۵- نوشته سفید روی زمینه سیاه سخت تر خوانده می شود، همچنین نوشتار رنگی، به ویژه روشن به سختی خوانده می شود. معمولاً اگر نوشته تیتر، بزرگ و یا با حرف توپر و به صورت رنگی روی پس زمینه های تیره و روشن تایپ شود، ممکن است در بعضی موارد خیلی زیبا نباشد.
۶- حروف توپر، فشرده، یا ایتالیک فقط برای بخش های مهم استفاده می شود، چرا که آن ها چشم را خسته می کند.
۷- فضای نوشتاری خلوت معمولا راحت تر از فضای نوشتاری شلوغ خوانده می شود.