شناسایی سلول های بنیادی جدید با قابلیت ترمیم آسیب‌های مغزی

[نسیم]

گونه‌ای از سلول‌های بنیادی که به‌تازگی کشف شده‌اند؛ می‌توانند به ترمیم آسیب مغزی ناشی از جراحت یا بیماری‌های ناتوان کننده مانند آلزایمر کمک کنند.

بر اساس پژوهشی که اخیرا انجام شده است، گونه‌ای از سلول‌های بنیادی که به‌تازگی کشف شده‌اند؛ توانایی ترمیم آسیب مغزی ناشی از جراحت یا بیماری‌های ناتوان کننده مانند آلزایمر را دارند. این سلول‌ها، که سلول بنیادی خاموش فاز Q2 نامیده می‌شوند دسته‌ای از انواع سلول‌های خفته (یا خاموش) در مغز هستند.

این دسته تاکنون نسبت به سایر سلول‌های بنیادی، پتانسیل بیشتری برای بازسازی نشان داده‌اند. همانند دیگر سلول‌های بنیادی، این سلول‌ها می‌توانند بسته به نیاز، انواع مختلفی از سلول‌های مورد نیاز بدن را ایجاد کنند. به‌گفته‌ی دو پژوهشگر دانشگاه کمبریدج در انگلستان، اگر بتوانیم راهی برای فعال‌ کردن و مهار کردن این سلول‌ها بیابیم، در نهایت می‌توانیم از آنها به جای فرآیندهای جراحی تهاجمی استفاده کنیم. آندرآ برند، زیست‌ شناس مولکولی و یکی از دست‌اندرکاران پژوهش می‌گوید: مغز در فرآیند ترمیم و اصلاح خود، خوب عمل نمی‌کند؛ اما این سلول‌های بنیادی تازه کشف‌شده نشان می‌دهند احتمالا راهی برای بهبود این عملکرد وجود دارد. سلول‌های بنیادی در فاز خاموشی قرار دارند؛ اما زمانی که از این فاز خارج شوند توانایی تولید سلول‌های مغزی کلیدی را خواهند داشت.

این مسئله کلید توسعه‌ی درمان‌های نوین با استفاده از نتایج این پژوهش است. سلول‌های خاموش باید از خواب خود خارج شوند تا بتوانند سلولی تازه ایجاد کنند. در حال حاضر به‌طور دقیق مشخص نیست که چگونه باید این کار را انجام داد. اما نشانه‌ها امیدوارکننده هستند: دانشمندان در این مطالعه‌ی جدید متوجه شده‌اند که سلول‌های بنیادی خاموش فاز Q2 نسبتا به سرعت از خاموشی خارج می‌شوند و یاخته‌های عصبی (نورون) و سلول‌های پی‌بان (گلیال) را که از سلول‌های کلیدی مغز هستند، تولید می‌کنند.

این یافته بر اساس مطالعه‌ی دروسوفیلیا یا همان مگس سرکه کوچک که تشابهات DNA فراوانی با انسان دارد، به‌دست آمده است. ۶۰ درصد از ژن‌های انسانی مرتبط با بیماری در این مگس نیز یافت می‌شود که از آن مدلی مناسب برای پژوهش ساخته است. در این پژوهش، ژنی موسوم به tribbles شناسایی شد که به‌صورت اختصاصی توانایی کنترل سلول‌های G2 در مگس‌های سرکه را دارد؛ فرآیندی که دانشمندان گمان می‌کنند در مغز انسان نیز با جزئیات بیشتر تکرار می‌شود. لئو اوتساکی، یکی دیگر از پژوهشگران این مطالعه می‌گوید: ما ژنی را یافته‌ایم که این سلول‌ها را به‌سمت خاموشی هدایت می‌کند. گام بعدی، شناسایی مولکول‌های شبه داروی بالقوه‌ای است که می‌توانند سد راه این ژن شده و موجب خارج شدن سلول‌های بنیادی افراد از فاز خاموشی شوند. گرچه تا فرآیندهای درمانی واقعی راه زیادی باقی مانده است، اما داشتن عاملی طبیعی درون بدن می‌تواند برای آینده‌ی درمان آسیب مغزی بسیار مهم باشد. همانطور که بیماری‌های چون پارکینسون و هانتینگتون نشان می‌دهند، زمانی که مغز دچار آسیب می‌شود؛ بازگشت به وضع سابق بسیار سخت می‌شود.

هنوز ناشناخته‌های فراوانی درباره‌ی مغز و اعمال درونی آن در ارتباط با تولید سلول‌های نوین مغزی تا چگونگی ریشه دواندن بیماری برای ما باقی مانده است. ولی خبر خوب این است که ما به پیشرفت خود در همه حال ادامه می‌دهیم. اما این مطالعه صرفا به مغز محدود نشده است. پژوهشگران معتقدند در نهایت گونه مشابه‌ای از این سلول‌های بنیادی در ارگان‌های دیگر یافت خواهند شد و زمانی که ما پیام‌رسانی شیمیایی صحیح آنها را درک کنیم، آنها به کنترل ما در خواهند ‌آمد. اوتساکی می‌گوید: ما باور داریم سلول‌های بنیادی خاموش مشابهی در سایر ارگان‌ها وجود دارند و این یافته می‌تواند به بهبود یا توسعه علم پزشکی ترمیمی کمک کند.

جزئیات این پژوهش در ژورنال Science به چاپ رسیده که در لینک زیر قابل مشاهده است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.