![[-]](https://forum.romaak.ir/images/first18/collapse.png "[-]")
۰۰/۴/۲۹، ۰۸:۲۶ صبح
گیاه پنجانگشت یا ویتاگنوس که به نام گیاه زنان نیز معروف می‌باشد، یک داروی گیاهی پرکاربرد است که اثرات درمانی بسیاری دارد. در ادامه این مطلب که ترجمه‌ای است از مقاله The Health Benefits of Vitex نوشته خانم کتی وونگ (Cathy Wong) نویسنده وبسایت سلامتی Verywell Health است.
گیاه پنجانگشت چیست؟
گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus) که با نام‌های ویتاگنوس و ویتکس نیز شناخته می‌شود، گیاهی است که در تهیه داروهای گیاهی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه که به نام درخت عصمت و پاکدامنی (chaste tree یا chasteberry) نیز شناخته می‌شود، اغلب روش درمانی برای مشکلات هورمونی زنان به شمار می‌رود.
مکمل‌های دارویی حاوی گیاه پنجانگشت به‌طور معمول حاوی عصاره‌ه‌ایی از میوه و یا بذر این گیاه هستند. گیاه ویتاگنوس ممکن است از طریق چندین روش روی سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، گفته می‌شود که ترشح هورمون لوتئینساز (luteinizing) را تقویت می‌کند و سطح پروژسترون (هورمونی که نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی زنان دارد) را افزایش می‌دهد.
همچنین گفته می‌شود گیاه پنج انگشت بر میزان پرولاکتین که در تحریک رشد پستان و تولید شیر در زنان نقش دارد نیز تأثیر می‌گذارد.
فواید گیاه ویتاگنوس برای سلامتی
گیاه پنج انگشت سابقه طولانی در استفاده به عنوان داروهای مردمی برای طیف وسیعی از بیماری‌های زنان مانند خونریزی پس از زایمان و کمک به گذراندن دوران پس از زایمان دارد. نام درخت پاک (chaste tree) از این رو به این گیاه اطلاق می‌شود که در باور عامیانه گیاه ویتاگنوس می‌تواند میل جنسی را سرکوب کند.
در طب سنتی و گیاهی، گیاه پنج انگشت به‌طور مکرر برای درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:
سندرم پیش از قاعدگی
در گزارشی که در سال ۲۰۱۳ در ژورنال Planta Medica منتشر شد، محققان ۱۲ آزمایش بالینی که قبلاً منتشر شده و تأثیرات گیاه پنجانگشت بر سلامت زنان را بررسی کرده بود را مورد بررسی قرار دادند. علی‌رغم برخی محدودیت‌ها در آزمایشات بررسی شده، نتایج نشان داد که گیاه پنجانگشت ممکن است در درمان سندرم پیش از قاعدگی مفید باشد.
در مطالعات جدیدتر (که در سال ۲۰۱۴ در نشریه Advances in Therapy منتشر شده است)، مصرف گیاه ویتاگنوس یکبار در روز به مدت سه چرخه قاعدگی شدت علائم پیش از قاعدگی مانند نفخ، تحریک‌پذیری، سردرد و مشکلات پوستی را کاهش می‌دهد. در این مطالعه ۶۰ زن ۱۸ تا ۴۴ ساله شرکت کردند.
ویتاگنوس در یائسگی
در یک بررسی تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۹ در مجله پزشکی Journal of Alternative and Complementary Medicine منتشر شد، دانشمندان شواهدی را مبنی بر اینکه گیاه پنجانگشت ممکن است علائم ناشی از یائسگی را کاهش دهد، یافتند. با اینحال، نویسندگان این بررسی اظهار داشتند که در حال حاضر آزمایشات بالینی دقیقی که اثرات گیاه پنج انگشت را در یائسگی زنان آزمایش کند وجود ندارد.
درمان ناباروری با گیاه پنج انگشت
یک مطالعه در سال ۲۰۰۶ نشان داد که مصرف یک مکمل غذایی حاوی ترکیبی از گیاه پنجانگشت، چای سبز، الآرژنین، ویتامین‌ها (از جمله فولات) و مواد معدنی ممکن است به بهبود باروری در خانم‌ها کمک کند.
این مطالعه شامل ۹۳ زن (۲۴ تا ۴۲ ساله) بود که برای شش تا ۳۶ ماه تلاش برای بارداری کردند اما موفق نبودند. سه ماه پس از مطالعه، ۲۶ درصد از اعضای مطالعه تحت درمان با مکمل حاوی پنجانگشت باردار شدند (در مقایسه با ۱۰ درصد از بیماران که پلاسیبو دریافت کرده بودند).
به گفته نویسندگان این مطالعه، این نتایج نشان می‌دهد که مکمل‌های غذایی حاوی گیاه ویتاگنوس می‌توانند جایگزین یا کمکی برای درمان‌های ناباروری معمولی باشند.
گیاه پنج انگشت چه عوارضی دارد؟
گیاه پنجانگشت ممکن است باعث ایجاد برخی عوارض جانبی از جمله خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، خشکی دهان، ریزش مو، سردرد، خارش، ناراحتی خفیف در دستگاه گوارش، حالت تهوع، ضربان قلب سریع و جوش پوستی شود.
زنان باردار و شیرده باید از مصرف گیاه پنجانگشت اجتناب کنند. علاوه بر این افرادی که دارای شرایط حساس به هورمون هستند (مانند آندومتریوز، فیبروم رحم، سرطان‌های پستان، تخمدان‌ها یا پروستات) نباید گیاه ویتاگنوس استفاده نمایند.
از آنجاکه گیاه پنجانگشت ممکن است بر میزان انتقال‌دهنده عصبی دوپامین تأثیر بگذارد، افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، اسکیزوفرنی یا هر بیماری دیگری که در آن سطح دوپامین مهم باشد، باید از مصرف گیاه پنجانگشت خودداری کنند (مگر اینکه تحت نظارت یک متخصص بهداشتی واجد شرایط باشند).
همچنین در نظر داشته باشید این نگرانی وجود دارد که گیاه ویتکس ممکن اسن اثر ضد بارداری خوراکی یا درمان هورمونی را کاهش دهد.
داروهای گیاهی و فرآورده های طب سنتی طب سما
گیاه پنجانگشت چیست؟
گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus) که با نام‌های ویتاگنوس و ویتکس نیز شناخته می‌شود، گیاهی است که در تهیه داروهای گیاهی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه که به نام درخت عصمت و پاکدامنی (chaste tree یا chasteberry) نیز شناخته می‌شود، اغلب روش درمانی برای مشکلات هورمونی زنان به شمار می‌رود.
مکمل‌های دارویی حاوی گیاه پنجانگشت به‌طور معمول حاوی عصاره‌ه‌ایی از میوه و یا بذر این گیاه هستند. گیاه ویتاگنوس ممکن است از طریق چندین روش روی سطح هورمون‌ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، گفته می‌شود که ترشح هورمون لوتئینساز (luteinizing) را تقویت می‌کند و سطح پروژسترون (هورمونی که نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی زنان دارد) را افزایش می‌دهد.
همچنین گفته می‌شود گیاه پنج انگشت بر میزان پرولاکتین که در تحریک رشد پستان و تولید شیر در زنان نقش دارد نیز تأثیر می‌گذارد.
فواید گیاه ویتاگنوس برای سلامتی
گیاه پنج انگشت سابقه طولانی در استفاده به عنوان داروهای مردمی برای طیف وسیعی از بیماری‌های زنان مانند خونریزی پس از زایمان و کمک به گذراندن دوران پس از زایمان دارد. نام درخت پاک (chaste tree) از این رو به این گیاه اطلاق می‌شود که در باور عامیانه گیاه ویتاگنوس می‌تواند میل جنسی را سرکوب کند.
در طب سنتی و گیاهی، گیاه پنج انگشت به‌طور مکرر برای درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:
- سندرم قبل از قاعدگی (PMS)
- آکنه
- بیماری پستان فیبروکیستیک
- ناباروری در زنان
- دوره‌های قاعدگی سنگین
- علائم یائسگی
- هیپرپلازی خوشخیم پروستات
- میگرن
- شرایط مفصل
سندرم پیش از قاعدگی
در گزارشی که در سال ۲۰۱۳ در ژورنال Planta Medica منتشر شد، محققان ۱۲ آزمایش بالینی که قبلاً منتشر شده و تأثیرات گیاه پنجانگشت بر سلامت زنان را بررسی کرده بود را مورد بررسی قرار دادند. علی‌رغم برخی محدودیت‌ها در آزمایشات بررسی شده، نتایج نشان داد که گیاه پنجانگشت ممکن است در درمان سندرم پیش از قاعدگی مفید باشد.
در مطالعات جدیدتر (که در سال ۲۰۱۴ در نشریه Advances in Therapy منتشر شده است)، مصرف گیاه ویتاگنوس یکبار در روز به مدت سه چرخه قاعدگی شدت علائم پیش از قاعدگی مانند نفخ، تحریک‌پذیری، سردرد و مشکلات پوستی را کاهش می‌دهد. در این مطالعه ۶۰ زن ۱۸ تا ۴۴ ساله شرکت کردند.
ویتاگنوس در یائسگی
در یک بررسی تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۹ در مجله پزشکی Journal of Alternative and Complementary Medicine منتشر شد، دانشمندان شواهدی را مبنی بر اینکه گیاه پنجانگشت ممکن است علائم ناشی از یائسگی را کاهش دهد، یافتند. با اینحال، نویسندگان این بررسی اظهار داشتند که در حال حاضر آزمایشات بالینی دقیقی که اثرات گیاه پنج انگشت را در یائسگی زنان آزمایش کند وجود ندارد.
درمان ناباروری با گیاه پنج انگشت
یک مطالعه در سال ۲۰۰۶ نشان داد که مصرف یک مکمل غذایی حاوی ترکیبی از گیاه پنجانگشت، چای سبز، الآرژنین، ویتامین‌ها (از جمله فولات) و مواد معدنی ممکن است به بهبود باروری در خانم‌ها کمک کند.
این مطالعه شامل ۹۳ زن (۲۴ تا ۴۲ ساله) بود که برای شش تا ۳۶ ماه تلاش برای بارداری کردند اما موفق نبودند. سه ماه پس از مطالعه، ۲۶ درصد از اعضای مطالعه تحت درمان با مکمل حاوی پنجانگشت باردار شدند (در مقایسه با ۱۰ درصد از بیماران که پلاسیبو دریافت کرده بودند).
به گفته نویسندگان این مطالعه، این نتایج نشان می‌دهد که مکمل‌های غذایی حاوی گیاه ویتاگنوس می‌توانند جایگزین یا کمکی برای درمان‌های ناباروری معمولی باشند.
گیاه پنج انگشت چه عوارضی دارد؟
گیاه پنجانگشت ممکن است باعث ایجاد برخی عوارض جانبی از جمله خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، خشکی دهان، ریزش مو، سردرد، خارش، ناراحتی خفیف در دستگاه گوارش، حالت تهوع، ضربان قلب سریع و جوش پوستی شود.
زنان باردار و شیرده باید از مصرف گیاه پنجانگشت اجتناب کنند. علاوه بر این افرادی که دارای شرایط حساس به هورمون هستند (مانند آندومتریوز، فیبروم رحم، سرطان‌های پستان، تخمدان‌ها یا پروستات) نباید گیاه ویتاگنوس استفاده نمایند.
از آنجاکه گیاه پنجانگشت ممکن است بر میزان انتقال‌دهنده عصبی دوپامین تأثیر بگذارد، افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، اسکیزوفرنی یا هر بیماری دیگری که در آن سطح دوپامین مهم باشد، باید از مصرف گیاه پنجانگشت خودداری کنند (مگر اینکه تحت نظارت یک متخصص بهداشتی واجد شرایط باشند).
همچنین در نظر داشته باشید این نگرانی وجود دارد که گیاه ویتکس ممکن اسن اثر ضد بارداری خوراکی یا درمان هورمونی را کاهش دهد.
داروهای گیاهی و فرآورده های طب سنتی طب سما
