آسیب شناسی فعالیت اسنپ و تپسی

[soraya]

با گسترش تکنولوژی شرکت های تاکسی یاب به صورت آنلاین در جهان نیز توسعه پیدا کردند و با موفقیت های چشمگیری نیز رو به رو بوده اند که سرآمد آنها را می توان شرکت اوبر نامید که گردش مالی بسیار بالایی از این کسب و کار نوپا برای خود فراهم کرده است.

چند صباحی است که برخی شرکت های این چنینی نیز در ایران و به طور خاص شهر تهران اقدام به راه اندازی سرویس تاکسی یاب آنلاین کرده اند که  در ماه های قبل جنجال مجوزهای کاری آنها نیز سروصدای زیادی به پا کرده است.

در ادامه به بررسی روال کاری یکی از این شرکت ها و آسیب شناسی آن در کسب و کار و جامعه می پردازیم. 

موسس اسنپ و تپ سی

رتبه ۳ کنکور سال ۸۴ و فارغ التحصیل برق دانشگاه صنعتی شریف یکی از موسسان دو پدیده نوظهور به نام تپ سی و اسنپ است که اخیراً جنجال زیادی به پا کرده است.

۲۲ فروردین سال ۹۵، شرکتی در اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری ایران ثبت می شود به نام شرکت سهامی خاص پیشگامان فن آوری و دانش آرامیس. که عموم مردم با نام تجاری «تپ سی» آن را می شناسند. در میان اولین موسسان یک نام آشنا به چشم می خورد: هومن دمیرچیلو.

او یک سال در شرکتی به نام کاماسیستم و سه سال در ایرانسل کار کرد و بعد به فرانسه رفت تا مدرک فوق لیسانس خود را در حوزه بازرگانی بگیرد. بعد از آن بود که به ایران آمد و سه گانه خود را رقم زد: تاکسی یاب، اسنپ و تپ سی.

ساز و کار اسنپ و تپ سی

اسنپ، اپلیکیشن درخواست خودرو روی گوشی های هوشمند است که به عنوان پل ارتباطی بین کاربران مسافر و راننده عمل می کند و درخواست مسافر را به نزدیک ترین کاربر راننده ارسال می کند. پس از قبول درخواست از جانب راننده، مسافران اطلاعات راننده را مشاهده می کنند و زمانی که طول می کشد که راننده به مسافر برسد، برای مسافر مشخص می شود.

پس از سوارشدن مسافر در خودرو، امکان پرداخت آنلاین نیز برای مسافران مهیا می شود و در پایان سفر امکان امتیازدهی به رانندگان فراهم می شود. تیم کنترل کیفی و پشتیبانی اسنپ به صورت ۲۴ ساعت بر اساس امتیازات مسافران، اقدامات مختلفی را انجام می دهند؛ به عنوان نمونه بعضی از این اقدامات، منجر به آموزش مجدد رانندگان می شود.

آسیب های اجتماعی

با وجود موفقیت هایی که اسنپ به دست آورده است، و در کنار برخی مزایایی که برای مسافران به ارمغان آورده است اما به نظر می رسد، در کنار همه این موارد، مشکلات و تهدیداتی نیز برای برخی از شهروندان به وجود آورده است. برای مثال با رواج پدیده تاکسی یابی آنلاین عملا در کسب و کار تاکسی ها و تاکسی تلفنی های سطح شهر اخلال وارد شده و این پدیده جدید می تواند باعث آسیب وارد کردن به برخی خانواده ها شود که امورات زندگی خود را از طریق جا به جایی مسافر به عنوان شغل اول و اصلی خود دارند در حالی که رانندگانی که در اسنپ و تپ سی حضور دارند،  به صورت تفریحی و گذری و شاید به عنوان شغل سوم و چهارم خود به این قضیه نگاه کنند. مورد دیگر که وجود دارد این است که روال مشغول به کار شدن در اسنپ تا لحظه نگارش این مطلب، اصلا روال سخت و پیچیده ای نبوده و حتی صاحبین خودروها بعضا اصلا برچسب اسنپ را هم ندارند و تنها با ارسال کپی کارت ملی و شناسنامه از طریق تلگرام(!) برای شرکت، و نصب اپلیکیشن اسنپ و یک تماس تلفنی و آموزش روال کار به سادگی در این مجموعه مشغول به کار می شوند. 

اما مشکل این سادگی کجاست؟

مشکل از جایی شروع می شود که وقتی فردی بدون قرارداد و بدون در اختیار گذاشتن وجه التزام لازم برای حسن انجام کار و پایبند بودن به قوانین شرکت به سادگی وارد این مجموعه می شود، شاهد پدیده نوینی در جامعه خواهیم بود. به این صورت که اگر تا قبل از این، ناهنجاری ترمز زدن ماشین های لوکس و گران قیمت برای سوار کردن برخی خانم های خاص عملی خلاف عرف جامعه محسوب می شد اما با این ساز و کار استخدامی ساده و به ظاهر قانونی این عمل ناهنجار اجتماعی به امری عادی و هنجار اجتماعی تبدیل شده است چرا که نگارنده این مطلب خود شاهد حضور اتومبیل گران قیمت بنز CLS در مجموعه اسنپ بوده که از طریق اسنپ اقدام به جا به جایی برخی مسافرین خاص کرده است.  اینکه ماشین های گران قیمت در مجموعه اسنپ مشغول به فعالیت شوند، مسئله غیرقانونی و عجیبی نیست اما سوالی که پیش می آید این است که آیا این کسب و کار برای تفریح و تجربه افراد راه اندازی شده است یا بیشتر افراد حاضر در این طرح از روی فشار مالی که در زندگی تحمل می کنند تن به این کار داده اند؟  آیا فردی که خودروی ۴۰۰ میلیون تومانی سوار شده است در فشار مالی قرار دارد که برای رفع امورات زندگی به این کار مشغول شود؟  مسلماً جواب خیر است!

در همین رابطه، محسن سرخو رئیس کمیته حمل ونقل شورای شهر تهران نیز معتقد است، از آنجایی که میزان رضایت مردم از این اپلیکیشن‌ها بالاست نباید مانع فعالیت آنها شویم اما نگرانی هایی نیز وجود دارد که باید برطرف شود.
وی با اشاره به جلسه اخیر کمیته حمل و نقل شورا با مدیران این شرکت‌های خصوصی افزود: مدیران این شرکت های خصوصی باید تمهیداتی بیندیشند تا موجبات سفر ایمن و مطمئن مردم را فراهم کنند.

سرخو با بیان اینکه مسئولان این دو شرکت می توانند دو اقدام پیشنهادی را انجام دهند، گفت: مدیران این شرکت ها می‌توانند استفاده از خودورهای شخصی را کنار بگذارند و از ظرفیت تاکسی‌های پایتخت استفاده کنند و متناسب با ساز و کار خود این تاکسی ها را در اختیار گرفته و نسبت به جابجایی مسافران اقدام کنند و این در حالی است که تاکسی ها به دلیل امنیت بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌گیرند و از سویی دیگر امکان تردد در تمامی مناطق شهر را دارند.
رئیس کمیته حمل و نقل شورای شهر با اشاره به دومین گزینه پیش روی این شرکت های خصوصی تصریح کرد: در روش دوم این شرکت ها می توانند از خودروهای شخصی نیز استفاده کنند اما باید رانندگان و خودروهای بکار گرفته شده از یک استاندارد و پروتکل مشخص استفاده کنند و تفاهم نامه ای فی مابین آنها و مسئولان حمل ونقلی پایتخت به امضاء برسد و رانندگان از ضوابط خاصی پیروی کنند نه اینکه بدون رعایت صلاحیت خودرو و راننده به جابجایی مسافران مشغول باشند!

وی با بیان اینکه ما باید به مردم اطمینان دهیم که استفاده از خودروهای این شرکت ها بی خطر است گفت: متاسفانه با اینکه در جلسه اخیر با این مدیران مقرر شد که آنها برای ما متن تفاهم نامه ای ارسال کنند تا در مورد بندهای آن به توافق برسیم اما تاکنون آن را ارسال نکردند و باید گفت واقعیت این است که اگر همکاری متقابل نباشد این گونه اقدامات و فرایند فعالیت ها قابل دوام نیست چرا که باید به مردم اطمینان دهیم استفاده از این خودروها بی خطر است. در واقع بحث ما این است که در حال حاضر مردم از کیفیت و ارائه خدمات و نرخ و قیمت اعلام رضایت کردند؛ اما چه اطمینانی وجود دارد که نرخ و کنترل ها همین طور ادامه یابد؟ و یا چه تضمینی وجود دارد که در بین رانندگان این شرکت ها که صلاحیتشان بررسی دقیقی ندارد، یک مورد خفاش شب نباشد! پس لازم است بررسی هایی انجام گیرد و بعد به مردم سرویس ارائه کنند.

اعلام برائت تاکسی رانی از وقوع هرگونه همکاری با اسنپ

معاون فنی و بهره برداری سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرتهران گفت:به هیچوجه اسنپ (تاکسی یاب) یا هرگونه سرویس درخواست خودروی آنلاین مورد تأیید سازمان تاکسیرانی نیست وتاکسیرانان شهر تهران هیچگونه مشارکتی با گروه های مذکورنداشته ودرصورت همکاری مرتکب تخلف شده اند.

سازمان تاکسیرانی اعتراض خود نسبت به فعالیت گروه های اسنپ را به دستگاه های قضایی و نظارتی اعلام کرده زیرا قانون ،شهرداری و سازمان تاکسیرانی را مرجع حمل مسافر و بار درون شهری قرار داده و این امر حق مسلم این سازمان است.

دست های پشت پرده؟

با توجه به انتشار خبر سرمایه گذاری ۲۲ میلیون دلاری MTN در اسنپ سوالی که به ذهن متبادر می شود این است که اسنپ و تاپسی با چه مجوز و پشتوانه ای در کلان شهر تهران اقدام به اجرایی کردن این طرح نموده اند؟  با توجه به اطلاعاتی که اخیرا در رسانه ها منتشر شده، مجوز فعالیت اسنپ برای راه اندازی کافی نت و  مجوز تپ سی برای فعالیت در زمینه تولید نرم افزار غیرسفارشی است. و باور این امر کمی سخت است که این دو استارتاپ بدون پشتوانه قوی بدون هیچ ترسی از برخورد قانونی اقدام به راه اندازی چنین سیستم وسیعی کرده باشند.

سید مهدی میرمهدی کمجانی، رئیس اتحادیه ی فناوران رایانه با اعلام ثبت شکایت این اتحادیه از دو سرویس تاکسی یاب آنلاین، در خصوص شائبه ی صدور مجوز آنها از سوی این اتحادیه اظهار داشته است: اتحادیه فناوران رایانه به هیچ عنوان نمی تواند مجوز تاکسی سرویس تلفنی و موبایلی صادر کند.

وی در ادامه ی سخنان خود پیرامون نوع مجوز این دو تاکسی یاب آنلاین افزوده است:

اتحادیه فناوران رایانه به اسنپ مجوز فعالیت کافی نت و به تپ سی مجوز فعالیت تولید نرم افزار غیرسفارشی داده است، نه مجوز فعالیت تاکسی موبایلی.

با این اظهار نظر رییس اتحادیه فناوران و رایانه، به نظر می رسد که فعلا هیچ مرجعی پاسخگوی مشکلات احتمالی پیش امده بین مسافران و رانندگان شرکت اسنپ نیست و هر یک به نوعی از قبول مسئولیت شانه خالی می کنند که یکی از ایرادات جدی فعالیت اسنپ همین مورد است؛ چرا که اگر مسافری سوار بر تاکسی شود و مشکلی بین او و راننده پیش بیاید، مقام پاسخگو قطعا تاکسیرانی خواهد بود؛ اگر بین مسافر و راننده آژانس مشکلی پیش بیاید قطعا مقام پاسخگو رییس آژانس خواهد بود و اگر هم فردی سوار بر خودرویی شخصی برای تردد در خیابان ها نماید، در واقع مسئولیت هر گونه مشکل احتمالی که پیش بیاید را قبول کرده و متوجه خود مسافر است. حال آنکه شرکت اسنپ برای فعالیت در این زمینه اقدام به اخذ مجوز کرده و خود را از مسافربرهای شخصی جدا کرده آیا در هنگام بروز مشکل پاسخگو خواهد بود؟ به نظر نمی رسد چنین باشد چرا که هیچ قرارداد مکتوب و یا وجه التزامی بین راننده و اسنپ برای پیگیری های بعدی وجود ندارد و از طرفی مقامی که به آنها مجوز فعالیت در این زمینه را هم داده از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده است.

نکته دیگری که در این زمینه به ذهن خطور می کند این است که شاید بسیاری از افراد از قیمت های پایینتر اسنپ نسبت به تاکسی ها و یا آژانس ها خرسند باشند و خواهان ادامه فعالیت به همین منوال این شرکت باشند اما آیا این دسته از افراد به این نکته دقت کرده اند که طبق قانون تعزیرات هم گران فروشی جرم است و هم ارزان فروشی؟ تصور کنید در یک پاساژ که همه موبایل می فروشند، و قیمت یک مدل از گوشی ها رو اکثر فروشندگان ۱ میلیون تومان اعلام کرده اند، به یکباره یکی از فروشندگان برای جلب مشتری بیشتر، قیمت همان مدل از گوشی را ۵۰۰ هزار تومان اعلام کند؛ شما به عنوان یه ناظر بی طرف بگویید در این شرایط چه پیش می آید؟ قضیه وقتی بغرنج تر می شود که بدانید آن فروشنده که اقدام به ارزان فروشی کرده اصلا مجوز فعالیت در حوزه فروش گوشی هم ندارد!

قصه اسنپ و تاکسی داران هم به همین منوال است و شرکتی اقدام به فعالیت در حوزه جا به جایی مسافر در سطح شهر نموده که اولا مجوز مربوطه را ندارد دوما با کاهش چشمگیر قیمتها سعی در جذب مشتریان بیشتر نموده است…

به نظر می رسد با ادامه این روند توسط اسنپ، رانندگانی که شاید فعالیت در اسنپ شغل دوم و سوم آنها باشد در حال ایجاد اخلال در شغل اصلی برخی دیگر که همانا تاکسی داران هستند، می باشند. اگر از دیدگاه صنفی به این قضیه نگاه شود ایرادات فراوانی به طرح وارد است ولی از دید مسافر قطعا اسنپ به واسطه سرعت در حضور در محل و قیمتهای پایینتر خوشایند است ولی اگر همین مسافر خود را در جایگاه یک تاکسی دار قرار دهد قطعا نظرش عوض می شود.

در پایان و با توجه به اتفاقات اخیر به نظر می رسد مسئولان هر چه سریعتر  باید به پرونده فعالیت اسنپ و تپ سی ورود کرده تا با تعیین ساز و کاری قانونی برای فعالیت اینگونه شرکت ها، جلوی هرگونه سو استفاده و یا اتفاقات بد احتمالی در جامعه گرفته شود.