![[-]](https://forum.romaak.ir/images/first18/collapse.png "[-]")
۹۹/۲/۱۸، ۱۱:۴۸ صبح
ین مقاله حاصل از بازرسی حدود ۳۰۰۰ دستگاه آسانسور بود که تا در شش قسمت به تحریر درآمده است. این مقاله عدم تطابقی مورد بررسی قرار گرفته که پیش از ۳۰ درصد در بازرسی آسانسور مشاهده گردیده و یا اعلام عدم تطابق از سوی بازرس موجب شکایت نصاب شده است. شش قسمتی که در مقاله مورد بررسی قرار گرفته است چاه، کابین، درهای آسانسور، موتورخانه، فواصل قطعات متحرک ثابت آسانسور و نهایتاً نصب صحیح دستورالعمل و علایم آسانسور می باشد. امیدوارم اهالی صنعت آسانسور به ویژه نصابان با مطالعه این مقاله سطح کیفی نصب آسانسور خود را ارتقاء دهند و نهایتاً باعث بهبود کیفیت آسانسور در کشور شوند.
چکیده مقاله:
در این مقاله به بررسی رایج ترین عدم تطابق های مشاهده شده در بازرسی آسانسور پرداخته شده که متاسفانه با وجود آنکه حدود ده سال از اجباری استاندارد می گذرد که همانطور خواهید ۴۷ عدم تطابق در بازرسی به کرات مشاهده می شود که متاسفانه حدود ۵۰ درصد از عدم تطابق ها به علت عدم آشنایی نصابان به استاندارد آسانسور و عدم مطالعه و آموزش استاندارد ۱- ۶۳۰۳و وجود نداشتن سیستم Q.C در شرکتهای نصب آسانسور می باشد.
نتیجه گیری و پیشنهادات::
۱- به نظر میرسد که بعضی از عدم تطابق هایی در این مقاله اشاره شد به علت اشتباهات نصابان در زمان نصب به ویژه در موتورخانه و فواصل آسانسور است اولین پیشنهاد این است بازرسی آسانسور در حین نصب آسانسور در مراحل مختلف صورت گیرد زیرا عوامل تاثیرگذار کیفیت طرح، کیفیت ساخت و کیفیت عملکرد است که عملاً بازرسی آسانسور ایران در مرحله عملکرد صورت می گیرد وبنابراین حدود ۳۰ درصد از عدم تطابق مشاهده رایج در بازرسی آسانسور در مرحله طراحی و ساخت به وجود آمده است.
۲- برای اخذ گواهی طراحی و مونتاژ وجود مدیر فنی در شرکت های نصب آسانسور است که متاسفانه اکثر شرکتها دارای طراحی و مونتاژ فاقد مدیر فنی آشنا با QC ( سیستم مدیریت کیفی) هستند که این امر باعث وجود اشتباهات فراوان نصابان می شود که جای تاسف دارد که اکثر مدیران و مدیران فنی شرکت های نصب آسانسور توانایی انجام محاسبات و تهیه نقشه آسانسور آنهم بانرم افراز کامپیوتری ندارند که این ضعف بزرگ است دومین پیشنهاد من این که اولین شرط برای بررسی توانایی اخذ طراحی و مونتاژ این باشد که شرکت نصب آسانسور مدیر فنی داشته باشد که دور ه های QC را گذارده و یا تسلط به آن دارد و توانایی انجام محاسبات و تهیه نقشه آسانسور داشته باشد.
۳- در نهایتاً بررسی صلاحیت شرکتهای نصب آسانسور جهت اخذ گواهی طراحی و مونتاژ توسط بازرسان سوم شخص انجام شود که سابقه بازرسی آسانسور را دارد که ضعف و توانایی نصابان را به خوبی درک می کنند و همچنین اصل بی طرف در قضاوت آنها صورت رعایت شده وبالطبع با نحوه ارزیابی در این زمینه اشتباهات رایج این مقاله کاهش می یابد.
مقدمه
با وجود اینکه حدود ده سال از اجباری شدن استاندارد آسانسور می گذرد، متاسفانه به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور از استاندارد و نداشتن مدیر فنی آشنا با استاندارد و کنترل کیفیت متاسفانه هنوز شاهد اشتباهات و عدم تطابق هایی زیادی در بازرسی آسانسور هستیم. یکی از آنها الزاماتی است که باید در مورد چاه آسانسور رعایت شود. دراین جا هفت مورد عدم تطابقی که زیاد چاه آسانسور که در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود با ذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است
۱- چاه آسانسور
چاه و چاهک آسانسور در بند ۳-۱۲ و ۳-۱۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان و نصب آسانسور های برقی به شرح زیر تعریف شده است:
چاه : فضایی که در آن کابین و وزنه تعادل (در صورت وجود) حرکت می کند. این فضا به کف چاهک، دیوارها و سقف محدود می گردد.
چاهک: بخشی از چاه است که در زیر پایین ترین طبقه آسانسور قرار دارد.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات استاندارد چاه آسانسور در بند ۵ عنوان شده است. مهمترین عدم تطابق هایی که در این قسمت مشاهده می شود، هفت اشتباه رایج نصابان آسانسور به شرح زیر عبارتند از:
اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود پوشش در دیواره چاه آسانسورکه بعضاً استفاده می شود از مواد گرد و غبارزاست و سقف چاه آسانسور دارای پوشش با مواد اشتعال زا باقیمانده در مرحله بتن ریزی ساختمان است که بند ۵-۳ استاندارد نوشته شده دیواره ها و کف و سقف چاه باید دارای شرایط زیر باشند:
۱. از مواد نسوز و با دوامی ساخته شوند که عامل گرد وغبار نباشند.
۲. دارای پایداری مکانیکی کافی باشند.
دومین اشتباه و سهل انگاری وعدم تطابقی که نصابان آسانسور در الزامات چاه آسانسور انجام می دهند، وجود حفره و روزنه در پوشش دیواره چاه کف و سقف می باشد که طبق بند ۵-۲-۱ استاندار د ۱-۶۳۰۳ داریم: هر چاه آسانسور باید دیواره های بدون روزنه کف و سقف، همانگونه در بند ۵-۳ تعریف شده است، باشد.
تنها جاه های باز مجاز عبارتنداز:
الف- محل نصب درهای طبقات
ب- محل نصب درهای بازرسی و اضطراری چاه و دریچه های بازدید
ج- دریچه های خروج گاز و دود در هنگام آتش سوزی
ت- دریچه های تهویه
ث- سوراخ های باز دائمی بین چاه و موتورخانه یا اطاق های فلکه
همچنین دربند ۵-۴-۲ استاندارد نیز نص صریح مقررات آسانسور می گوید: کل مجموعه درهای طبقات و دیواره یا بخشی از دیواره ها که درسمت ورودی کابین قرار می گیرند بجز ناحیه ای که درب عمل می کند، باید بدون روزنه باشند.
نصابان باید بدانند دیواره چاه حتی نباید یک روزنه به قطر۱ میلی مترداشته باشد.
سومین عدم تطابقی که در بازرسی آسانسور در چاهک آسانسور دیده می شود کف چاهک آسانسور صاف و هموار نیست که بند ۵-۷-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به صراحت نوشته شده است: چاهک پایین ترین قسمت چاه است که کف آن باید صاف و تقریباً تزار باشد، به استثنا نقاطی که ضربه گیرها و پایه ریل ها و وسایل مکش آب نصب شده اند.
چهارمین عدم تطابقی زیاد مشاهده می شود استفاده از کلید قارچی دارای شرایط استاندارد نیست که اکثر نصابان در انتخاب مکان این کلید ایمنی اشتباه می کنند که امکان دسترسی آسان از داخل یا خارج چاهک به این کلید وجود ندارد و همچنین بعضی از نصابان از کلید ها خارج از استاندارد استفاده می کنند:
در بند ۵ -۷-۳-۴ استاندارد رعایت موارد زیر در چاهک الزامی است:
کلیدی که باز شدن در چاهک جهت توقف و نگهداشتن آسانسور در دسترس باشد و از لحاظ ایمنی حالت ایمنی حالت روشن و خاموش کلید باید مشخص باشد و همچنین طبق ۱۵-۷ استاندارد ۱-۶۳۰۳ کلید قارچی باید نزدیک یا روی کلید توقف در چاهک باید کلمه توقف (STOP ) در جایی نصب شود که احتمال بروز خطا در هنگام استفاده رخ ندهد.
یکی از بیشترین عدم تطابق ها که نصابان آسانسور، سازندگان وبرقکاران و مالکان ساختمان در چاه آسانسور مرتکب می شوند که پنجمین عدم تطابق رایج در بازرسی آسانسور است. نصب سیم ها و لوله های غیر مرتبط اضافی در چاه آسانسور است و متاسفانه بعضی از نصابان ناآگاه متعقدند که لوله مانند هواکش (تهویه هوا) ممنوعیت جهت استفاده در چاه ندارد و همانطور در بند ۵-۸ خواهید دید استفاده از اینگونه لوله ها در چاه آسانسور نیز مغایر استاندا رد ۱-۶۳۰۳ استاندارد آسانسور الکتریکی است.
طبق ۵-۸ چاه آسانسور باید کاربرد انحصاری برای آسانسور داشته باشد. این بند با تیتر زیر آغاز شده است:
۵- ۸ کاربرد انحصاری چاه آسانسور
فضای چاه آسانسور باید منحصراً برای آسانسور باشد و نباید حاوی کابل ها و ابزار و چیزهای دیگر باشد، مگر برای خود آسانسور. اما چاه ممکن است دارای سیستم گرمایش خاص خود باشد، این گرمایش نباید به طور مستقیم از آب داغ و بخار تامین شود. همچنین هر گونه ابزار کنترل و تعدیل باید بیرون از چاه قرار گیرد.
ششمین عدم تطابقی که به وفور در نصب آسانسور دیده می شود در نصب چراغ های تونلی جهت روشنایی چاه آسانسور است به علت عدم آگاهی در نصب مکان چراغ های تونلی است که اکثر نصابان اولین و آخرین چراغ تونلی در فاصله ۰.۵ متری از کف چاهک و ۰.۵ متری از سقف چاه آسانسور نصب نمی کنند. دربند ۵-۹ به صراحت در مورد روشنایی چاه آسانسور نوشته شده است :
چاه باید به روشنایی دائمی الکتریکی مجهز باشد بطوریکه در اثناء تعمیرات یا سرویس، حتی زمانیکه همه درها بسته اند روشن باشد. این روشنایی باید توسط یک لامپ در حداکثر نیم متر از بالاترین و پایین ترین نقاط چاه و در میان چاه نیز هر حداکثر ۷ متری یک لامپ، به شرط آنکه این تعداد لامپ روشنایی کافی را ایجاد نمایند، تامین گردد.
هفتمین اشتباه، یک اشتباه بزرگ عده ای از نصابان در مورد تامین برق چراع های تونلی انجام می دهند، عدم تامین روشنایی چراغ تونلی به صورت مستقل از کلید اصلی آسانسور(کلید صفرو یک جعبه سه فاز) است. در بندهای ۱۳- ۴-۱ و ۱۳-۶-۱ استاندارد۱- ۶۳۰۳ به صراحت عنوان شده است:
۱-۴-۱۳: در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجود باشد. این نباید تغذیه مدارهای به شرح زیر قطع نماید:
الف- روشنایی کابین
ب-پزیز نصب شده روی سقف کابین
پ- روشنایی موتورخانه
ت- پریز موتورخانه
ث- روشنایی چاه آسانسور
ج – زنگ اخبار
و طبق بند ۱۳-۶-۱ تغذیه چراغ های تونلی باید سیستم محرکه مستقل باشد و یا قبل از کلید صفر و یک جعبه سه فاز قرارگیرد و نوشتار این بند می خوانیم:
تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاقهای فلکه ها و موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه و یا از طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل از ورود به کلید اصلی انجام گیرد.
۲-در های آسانسور
پس از آنکه قسمت های قبلی به عدم تطابق های رایج نصابان آسانسور در چاه و چاهک و سقف چاه آسانسور پرداختیم. در این قسمت به بعد به اشتباهات و عدم تطابق های رایج درها ی آسانسور که بازرسی مشاهده شده خواهیم پرداخت. در این جا پنج مورد عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود با ذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است :
با توجه به این که درهای آسانسور کاملا مشخص هستند در بند ۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ تعاریف و اصطلاحات تعریفی خاصی نشده است. در حال اکثر درها استفاده شده در ایران معمولاً از دونوع لولایی و اتوماتیک است.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات درهای کابین آسانسور بند ۷ عنوان شده است. مهمترین و رایج ترین عدم تطابق هایی مشاهده دربازرسی، این قسمت مورد بحث قرار گرفته است:
عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور مشاهده می شود تغییر شکل یافتن درهای آسانسور است که متاسفانه اکثر نصابان از این بند استاندارد اطلاع ندارند و معمولاً کابین سازان را مسئول این موضوع می دانند و اکثر نصابان معتقدند که بندی برای این موضوع در استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسورهای برقی) وجو دندارد:
ولی باید بدانند که دربند ۷-۲-۱ در استاندارد نامبرده به صراحت نوشته شده است درها و چهارجوب ها باید طوری ساخته شوند تا مرور زمان تغییر شکل ندهند. بدین منظور می توانند از فلز ساخته شوند. همانطور که می دانید در جدول تناوبی عناصر (مندلیف) فلزات زیادی وجود دارد که دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مختلفی می باشند. بنابراین باید درها ساخته شده فلزی از فلزی باشند که دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند که دربند ۷–۲-۲ که با قلم هما ( آزمون عمکردی) نگارش شده است نحوه آزمون مقاومت مکانیکی درها به شرح زیر است:
درها به همراه قفلشان باید دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند، بطوریکه در برابر نیروی عمودی معادل ۳۰۰ نیوتن در هر نقطه ای از پانل ها در ناحیه ای به مساحت ۵ سانتی متر به شکل دایره یا مربع، از هر دو طرف بدان وارد می اید باید:
الف- بدون تغییر شکل دائمی مقاومت کنند.
ب- بدون تغییر شکل الاستیک بیش از ۱۵ میلی متر مقاومت کنند.
ج- بعد از اعمال چنین نیرویی بطور مطلوبی کار کنند.
دومین عدم تطابقی دربازرسی درها آسانسور زیاد دیده می شود استفاده از شیشه های خارج از استاندارد در درهای آسانسور است که متاسفانه بعضی از نصابان از شیشه های معمولی برای درهای آسانسور استفاده میکنند طبق ۷-۲-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسور: قسمت اول- آُسانسورهای برقی) در پارگراف دوم به صراحت نوشته شده است:
بکارگیری شیشه مسلح (شیشه سیم دار) با مواد پلاستیکی تنها بمنظور رویت طبق بند ۷-۶-۲-۲ مجاز میباشد و بند۷-۶-۲-۲ به تشریح یند ۷-۲-۱ به نگارش زیر پرداخته است:
الف- یک یا چند قسمت از سطح درب ، باید با نظر گرفتن موارد زیر شفاف باشد تا نور را از خود عبور دهد.
۱-دارای مقاومت مکانیکی کافی بند ۷-۲-۲ باشد.
۲- دارای ضخامت حداقل ۶میلی متر باشد.
۳- حداقل سطح شیشه خوربرای هر درب طبقه ۰.۰۱۵ متر مربع باشد بطوریکه مساحت قسمت شفاف حداقل ۰.۰۱ متر مربع باشد.
۴- با پهنای حداقل ۶۰ میلی متر و حداکثر ۱۵۰ میلی متر می باشد لبه پایینی بخش های شفاف که پهن تر از۸۰ میلی متر است، باید حداقل یک متر بالاتر باشد.
سومین عدم تطابقی که درهای آسانسور دیده می شود حفاظت عملکرد آنهاست. اهمیت این عدم تطابق ها آن است در ارتباط مستقیم استفاده کنندگان آسانسور می باشد در چند بند استاندارد ۱-۶۳۰۳ صراحتاً حفاظت درهای آسانسوراهم از لولایی و اتوماتیک تشریح شده است. دربند ۷-۵-۱ کلیات این موضوعات به شرح زیر بیان شده است:
طراحی درها باید بگونه ای باشد تا خطر ایجاد جراحت با آسیب دیدگی ناشی از گیر کردن بین در را تا حد امکان کاهش دهد و ۷-۵-۲ در مورد طراحی درهای خودکار مجهز به نیروی محرکه (اتوماتیک و نیمه اتوماتیک) به عنوان تیتر آمده که متن در بند ۷-۵-۲-۱ صراحتاً نوشته شده است: طراحی این نوع در، باید طوری باشد تا آسیب دیدگی اشخاص بعلت برخورد به در تا حد امکان کاهش یابد. شرایط و الزامات زیر باید برآورده شود:
۷-۵-۲-۱-۱ نباید نیرویی بیش از ۱۵۰ نیوتن جهت جلوگیری از بسته شدن در، لازم باشد، این اندازه گیری در یک سوم ابتدای حرکت درب انجام نمی گردد.
۷-۵-۲-۱-۱-۲ انرژی جنبشی درب طیقه وقطعات مکانیکی نصب شده بر آن، با سرعت میانگین بسته شدن، اندازه گیری و محاسبه شدن، اندازه گیری و محاسبه شود و نباید از ۶ ژول بیشتر شود.
ایمنی که اکثر نصابان از آن ساده می گذرند عدم استفاده از دگمه اوپن در (DO ) است در بند های ۷-۵-۳-۱-۱-۳ الزام استفاده و شرایط نصب این دگمه حساس به شرح زیر گفته شده است.
الف- این وسیله حفاظتی می تواند در، درب کابین تعبیه شود.
ب- عملکرد این وسیله در۵۰ MM انتهای مسیر حرکت ضرورتی ندارد.
در قسمت ج این بند به صورت آزمون عملکردی بیان شده است که بعضی از نصابان به دلیل عدم آگاهی شان از تست بازرس تعجب می کنند و در هنگام آزمون بازرسی جهبه گیری می کنند به شرح زیر است:
ج- در حالتی که سیستم این وسیله حفاظتی پس از مدت زمانی آن را غیر فعال می سازد تا به طریقی رفع مانع شود، انرژی تعریف شده در بالا نباید از ۴ ژول بیشتر شود.
چهارمین عدم تطابقی به علت نا آگاهی نصابان آسانسور به خاطر در خواست بازرسی آسانسور بیش از اتمام علمیات ساختمانی زیاد دیده می شود عدم روشنایی مقابل درها طبقات است. به لحاظ آنکه این که تامین ایمنی این بخش از آسانسور خارج از فضا اسانسور صورت می گیرد، مالکان و نصابان فکر می کنند عدم تطابق نوشته می شود. جز بندهای استاندارد نیز ولی در بند۷-۶ روشنایی مقابل چه از لحاظ شدت و چه از لحاظ جهت های با تیتر روشنایی موضعی و چراغ های سیگنال به صراحت نوشته است:
شدت روشنایی طبیعی ویا مصنوعی طبقه در نزدیکی درب کف آن باید حداقل ۵۰ لوکس بطوریکه حتی اگر چراغ آسانسور خراب باشد، وقتی استفاده درب طبقه را باز می کند، بتواند براحتی هرچه در جلویش قراردارد را تشخیص دهد.
پنجمین عدم تطابقی به علت عدم آگاهی نصابان از علایم نقشه کشی عدم تطابقی که زیاد به چشم می خورد علامت دگمه های بازکننده مجدد درب (door open ) و بستن مجدد درب (door close ) اشتباه نصب می کنند.
در بند ۱۵- ۲-۳-۲ در قسمت های ب و پ علایم دگمه هایDO ,CD به وضوح نمایش داده شده است:
ب- برای دگمه بازکننده مجدد درب (درصورت وجود) نشانه
۳- کابین درها
پس از آنکه در دو قسمت قبل عدم تطابق های رایج در درب ها و چاه آسانسور مورد بررسی قرار گرفت،از این قسمت رایج عدم انطباق هایی که در بازرسی در کابین های آسانسور مشاهده شده است مورد بررسی قرار گرفت که امیدوارم نصابان با مطالعه این مطالب ساده باعث ارتقا سطح کیفی نصب و همچنین عدم مشاهده آسانسور مغایر استاندارد۶۳۰۳-۱ از سوی بازرسان شوند. هفت عدم تطابق رایج کابین آسانسور در این قسمت مورد بررسی قرار گرفته است
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ قسمت تعاریف و اصطلاحات (بند۳) از بند۳-۲۳ تا ۳-۲۷ به تعریف کابین و متعلقات آن به شرح زیر پرداخته است:
کابین (اتاقک) آسانسور: بخشی از آسانسور که شبیه اتاقک بوده و مسافران و یا بار، در داخل آن قرار گرفته و جابجا می شوند.
قاب یا یوک: کادری فلزی است که کابین یا وزنه های تعادل از طریق آن به سیستم تعلیق متصل می گردد. این قاب می تواند با دیوارهای کابین یکپارچه باشد.
محافظ یا سینی پاخور: صفحه قایم مسطح بالبه شیبداری است که در آستانه درب طبقه یا ورودی به کابین نصب می شود.
مساحت مفید کابین: اندازه سطح مقطع کابین که در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون نظر گرفتن اشغال میکنند اندازه گیری می شود. در صورتیکه کابین بدون در باشد، محفظه ای به عمق ۱/۰ متر در جلوی آستانه هر کابین از مساحت مفید حذف می شود.
مسافر: هر شخص که با آسانسور جابجا می شود.
الزامات درنصب کابین آسانسور نصابان ملزم به رعـایت آنها هستند. دربند ۸ استـاندارد ۱- ۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور برقی) به نگارش در آمده است:
اولین عدم تطابقی در اکثر بازرسی آسانسور دیده می شود، اشتباه نصابان در محاسبه ظرفیت آسانسور به علت نداشتن آگاهی از جدول ظرفیت استاندارد و سایر شروط تعیین ظرفیت است.
طبق بند ۸-۲-۴ استاندارد داریم: تعداد مسافران را می توان یا از تقسیم باراسمی (ظرفیت) برعدد ۷۵ و گرد کردن نتیجه به پایین ترین عدد صحیح بدست آورد و یا کمک جدول بدست آورد. هر کدام از این دو محاسبه که کوچکترین رقم رابدهند، ملاک انتـخاب تعداد مسافرین می باشد و همچنین نحوه اندازه گیـری طبـق بند۳-۲۶ به شرح زیر است: اندازه سطح مقطع کابین که در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون در نظر گرفتن فضایی که دستگیره ها اشغال می کنند اندازه گیری می شود .
دومین عدم تطابقی کابین زیاد در بازرسی آسانسور زیاد دیده می شود، استفاده از سینی پاخور فاقد استاندارد که معمولا کابین سازان و نصابان به علت عدم آگاهی از بند استاندارد ۱-۶۳۰۳ ازسینی با ارتفاع کمتر از ۷۵ سانتی متر نصب می کنند که بند ۴-۸ که با تیتر محافظ پا شروع شده است شامل الزامات زیر است:
۱-۴-۸ سرتاسر عرض آستانه ورودی کابین باید مجهز به صفحه محافظ پنجه پا باشد، مقطع این صفحه باید بوسیله پخی با زاویه ۶۰ درجه نسبت به سطح افق به سمت پایین امتداد یابد تصویر این پخ روی صفحه افقی نباید کمتر از۲۰ میلیمتر باشد.
۲-۴-۸ ارتفاع قسمت عمودی صفحه محافظ پنجه پا باید حداقل ۰.۷۵ متر باشد.
سومین عدمی تطابقی در کابین آسانسور زیاد می شود که عدم رعایت۳ بند از بندها مورد به وجود روزنه دربهای کابین عدم رعایت فواصل درهای کابین است می باشد که بند ۸-۶ استاندارد که با تیتر درب های کابین آغاز شده است که ۳ بند نامبرده فوق به شرح زیر است:
۸-۶-۱ درب های کابین باید بدون روزنه باشند.
۸-۶-۲ وقتی درب های کابین بسته هستند، کلیه ورودی های کابین بجز فواصل می باید مسدود گردد.
۸-۶-۳ درهنگام بسته بودن در کابین، درز بین لته درها یا بین پایین لته درها و ستون های جانبی، نعل سردر یا چهارچوپ آستانه ها، باید تا حد امکان کوچک باشد.
چهارمین اشتباهی که یکی از رایج ترین شاید هم مهم ترین عدم تطابقی در بازرسی های آسانسور به علت ضعف فنی نصابان زیاد مشاهده می شود، عدم رعایت حفاظت عملکرد درهای داخل کابین می باشد که اهمیت ایمنی این موضوع به این خاطر است که حفاظت درهای کابین ارتباط مستقیم با استفاده کنندگان آسانسور دارد که بعضاً که نیرو و سرعت بسته شدن درها بیش از حد تعیین شده است. با توجه به اهمیت استاندارد ۱-۶۳۰۳ در بند ۸-۷ با تیتر حفاظت در حین عملکرد به طور مفصل به تشریح آن پرداخته است. مهمترین بخش های این بند به شرح زیر می باشد:
۸-۷-۱ کلیات:
دربها و متعلقات آن باید طوری طراحی شوند که صدمات ناشی از فشرده شدن بخشی از بدن شخص، لباس و یا اشیا دیگری که بین آنها گیر می کند را به حداقل کاهش دهند.
برای جلوگیری از احتمال بریدگی در حین حرکت درهای کشویی خودکار، سطح سمت کابین درها نباید سوراخ یا بر آمدگی بیش از ۳ میلی متر باشد.
۸-۷-۲ درهای مجهز به نیروی محرکه: این نوع درها باید طوری طراحی شوند که آسیب دیدگی شخص ناشی از ضربه لنگه در حداقل باشد:
به این منظور شرایط زیر باید فراهم شود:
۸-۷-۲-۱ دربهای کشویی افقی: باید توجه به اینکه اکثر درب ها به کار رفته در آسانسور درب های خودکار است در این به بندهای مربوط به آن می پردازیم:
۸–۷-۲-۱-۱ دربهای خودکار:
۸-۷-۲-۱-۱-۱ نیروی لازم جهت جلوگیری از بسته شدن درب نباید از ۱۵۰ نیوتن بیشتر باشد. این نیرو نباید در یک سوم اول مسیر حرکت درب اندازه گیری شود.
۸-۷-۲-۱-۱-۲ انرژی جنبشی درب کابین و اجزا مکانیکی که به صورت صلب به درب متصل باشند، در متوسط سرعت بسته شدن درب محاسبه و اندازه گیری شده نباید از ۱۰ ژول بیشتر باشد.
۸-۷- ۲-۱-۱-۳ چنانچه درب هنگام بسته شدن، به شخص در حال عبور از آستانه ضربه زده. یا در حال ضربه زدن باشد یک وسیله حساس حفاظتی می بایست. به طور خودکار درب را دوباره باز کند:
الف- این وسیله حفاظتی را می توان در ۵۰ میلی متر آخر طول مسیر حرکت هر لنگه درب بی اثر نمود.
ب- در صورت وجود سیستمی که پس از مدت زمان مشخص، وسیله حفاظتی حساس را بی اثر می کند، برای برطرف کردن موانع که در هنگام بسته شدن مقاومت می کند. انر ژی جنبشی تعریف شده در فوق، هنگام حرکت با وسیله حفاظتی خنثی نباید بیش از ۴ ژول باشد.
پنجمین عدم تطابقی زیاد در کابین آسانسور دیده می شود، روشنایی نامناسب در کابین آسانسور و عدم تامین چراغ اضطراری یک واتی و عدم رعایت نصب تعداد لامپ های استفاده شده در کابین است. علت این امر به خاطر عدم آگاهی نصابان از بند ۸-۱۷ مربوط به روشنایی کابین است که بند با زیر بندهایش به شرح زیر است:
این بند با تیتر روشنایی آغاز شده است و دارای زیر بند هایی به شرح زیر است:
۸-۱۷-۱ کابین باید مجهز به روشنایی الکتریکی باشد بطوریکه روشنایی آزاد دائماً فراهم نماید. شدت روشنایی باید به اندازه ۵۰ لوکس در محل کلید های فرمان داخل کابین و کف کابین باشد.
۸-۱۷-۲ در صورتیکه روشنایی با لامپهای التهابی تامین گردد، باید دست کم از دولامپ به طور موازی متصل شده اند ، استفاده گردد.
ششمین اشتباهی بعضی از نصابان انجام می دهند، چراغ اضطراری منبع غیر خودکار تامین می کنند. در زمان قطع برق این چراغ روشن نمی ماند که بند ۸-۱۷-۳ به شرح زیر الزامات چراغ اضطراری بیان می کند:
وجود یک منبع برق اضطراری که بطور خودکار قابل شارژ بوده ودر هنگام قطع برق حداقل یک لامپ یک واتی را به مدت یک ساعت روشن نگهدارد ضروری است.
این منبع برق باید بطور خودکار در هنگام قطع برق روشنایی را تامین نماید.
هفتمین عدم تطابق در شهرستانها و بکیچ خارجی زیاد دیده می شود. استفاده از مهار غیر صحیح و غیر سراسری حفاظت وزنه های تعادل است که بعضا توجیح نصابان استفاده از استانداردهای خارجی است. ولی طبق بند ۸-۱۸-۱-الف استاندارد ملی ایران مهار وزنه تعادل برای آسانسور ۱ متر بر ثانیه به بالا باید یک چهارچوپ یا شبکه از وزنه ها حفاظت کند.
۴- موتور خانه
پس از آنکه در۳ قسمت قبل رایج ترین عدم تطابق های مشاهده در بازرسی آسانسور در چاه، در های آسانسور و کابین گفته شد، دراین قسمت به رایج ترین عدم تطابق هایی در موتورخانه که پر ایراد ترین قسمت آسانسور در بازرسی های آسانسوراست، می پردازیم. در این جا به دوازده عدم تطابق رایج موتورخانه با ذکر بند مربوطه پرداخته شده است و درنهایت عدم تطابق هایی که باعث ارجاع پرونده به کمیته فنی می شود ، مورد بررسی قرار گرفته است که متاسفانه بالغ بر ۵۰ درصد عدم تطابق های مشاهده شده در بازرسی آسانسور در موتورخانه ملاحظه گردیده است.
در بازرسی های آسانسورها طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ بالغ بر ۵۰ درصد عدم تطابق های مشاهده و نوشته شده گزارش بازرسی مربوط به موتورخانه است.
تعاریف بند ۳ (بند تعاریف و اصلاحات) استاندارد۱-۶۳۰۳ برای قطعات و موتورخانه آمده است. در بنـد های۳-۱۸ و ۳-۲۹ به شرح زیر است:
۳-۱۸ سیستم محرکه آسانسور :
سیستمی است شامل موتوری که آسانسور را به حرکت در آورده و یا از حرکت باز می دارد.
۳-۲۹ موتورخانه
اتاقی است که ماشین یا ماشین های سیستم محرکه و یا تجهیزات مربوطه در آن قرار دارند.
اولین عدم تطابقی در بعضی آسانسور به علت استفاده از نردبان برای ورود به موتورخانه به علت عدم آگاهی نصابان از الزامات نردبان زیاد به چشم می خورد ، استفاده از نردبان غیر ثابت و عدم استفاده از محافظ نردبان است در بند ۶-۲-۲ به صراحت نوشته شده است:
بطور کلی بهتر است دسترسی اشخاص به موتورخانه و محل فلکه ها تر جیحاً از طریق پله ها انجام گیرد و چنانچه نصب راه پله امکان پذیر نباشد. استفاده از نردبان تحت شرایط زیر ضروری می باشد:
الف- در معرض خطر لغزش و واژگون نباشد.
ب- در موقع قرار گرفتن در محل زاویه ای بین ۷۰ و ۷۶ درجه با افق داشته باشند، مگر اینکه بصورت ثابت بوده و ارتفاعشان از ۵/۱ متر کمتر است.
پ- باید منحصراً بمنظور چنین استفاده ای بوده و همواره در مجاورت محل دسترسی نگهداری شوند، پیش بینی های لازم به این منظور ضروری می باشد.
ت- نزدیک به انتهای نردبان باید یک یا چند دستگیره که به سهولت قابل دسترسی باشند، قرار گیرند.
ث- پیش بینی نقاط اتصال قبل از گذاشتن نردبان باید صورت گیرد و همچنین بعضی از بازرسان با استناد به استانداردهای پله ایمنی معتقد ند که پهنای پله نردبان حداقل باید ۱۵ سانتی متر باشد.
دومین عدم تطابقی در کف بعضی از موتورخانه ها دیده می شود و حتی این عدم تطابق بعضاً به خاطر زیبا سازی ساختمان مالکان ساختمان از مواد لغزنده استفاده می کنند.
نصابان آسانسور و مالکان ساختمان باید بدانند طبق بند ۶-۳-۲-۱ استاندارد کف اتاقها( موتورخانه) باید از مواد غیر لغزنده ساخته شده باشد.
مهمترین عدم تطابق هایی که در موتورخانه آسانسور در بازرسی فنی مشاهده می شود، عدم رعایت فواصل و ابعاد موتورخانه است و این مسئله به علت عدم تهیه نقشه و محاسبات آسانسور پیش از نصب است و با توجه به اینکه این مسئله قابل رفع نیست منجر ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد و این باعث می شود که تایید آسانسور در صورت تایید کمیته فنی یک تا دو ماه طول بکشد. درصورت عدم تایید کمیته فنی منجر به ایجاد تعییرات در موتورخانه و بعضا تخریب آن می شود.
سومین عدم تطابقی که بیشتر نصابان آسانسور انجام می دهند، عدم رعایت فاصله ۷۰ سانتی متری جلو ی تابلو فرمان می باشد. نصابان باید طبق بند ۶-۳-۲-۱ در قسمت الف ملزم به رعایت شرایط زیر می باشند:
فضای جلوی تابلوهای کنترل و کابینت ها
این فضا مطابق زیر تعریف می شود:
عمق فاصله اندازه گیری شده از سطح خارجی کابینت ها و پانلها حداقل ۷/۰ متر باشد.
این فاصله از محل جلوترین بر آمدگی ( مانند دستگیره ها) ، به ۶/۰ متر تقلیل می یابد. پهنا باید به اندازه پهنای کامل کابینت و یا ۰/۵ متر ( هرکدام بیشتراست باشد). لازم به ذکر است در صورتی که امکان تامین شرایط فوق نبود شرکت نصاب ملزم به ارائه عکس و نقشه جهت ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد.
چهارمین عدم تطابق که اکثر نصابان به علت کمبود فضا موتورخانه اکثر عدم تامین قضای ۰/۵*۰/۶ متر مربع جهت سرویس کاری آسانسور است نصابان باید بدانند که طبق قسمت های ب و پ بند ۶-۳-۲-۱ استـاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب اسانسور های برقی) ملزم به تامین فضا های زیر هستند:
ب- پیش بینی فضایی در موتورخانه که ابعاد حداقل۵/۰ * ۶/۰ متر به منظور سرویس و بازدید قسمتهای متحرک در نقاطی که ضرورت دارد، و در صورت نیاز راه اندازی اضطراری از آنجا صورت می گیرد.
پ- راه های دستیابی به این فضاها باید حداقل دارای پهنای ۵/۰ متر باشند و در جاهایی که بخش های متحرک ندارد، این مقدار به ۴/۰ متر کاهش می یابد.
خوشبختانه به علت ارجاع بالا پرونده ها به کمیته فنی آسانسور، کمیته برای بندهای فوق با تبصره به شرح زیر تخفیف قایل شد:
در صورتیکه گاورنر مجهز به حفاظ مناسب و دائم با ارتفاع حداکثر ۵۰ سانتی متر باشد، کلیه ابعاد دسترسی میتواند۳۰*۳۰ سانتی متر کاهش یابد.
همچنین کمیته فنی برای گاورنر هایی که فاصله آن از شاستی موتور بین ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر است، مورد قبول قرار داد که احتیاجی به نصب حفاظ برای گاورنر نباشد.
پنجمین عدم تطابق که حساس و متاسفانه غیر قابل رقع است که به علت عدم اشراف کامل مهندسان ناظر به استاندارد ۱-۶۳۰۳ زیاد اتفاق می افتد عدم رعایت ارتفاع ۱۸۰ سانتی متری سقف موتورخانه است و اهمیت این موضوع است پس از اجرای ساختمان قابل رقع نیست که این عد م تطابق در کمیته فنی آسانسور مطرح شود که این جلسات معمولا هر دوماه یک بار برگزار می شود. پس نصابان و مهندسان ناظر باید بدانند که طبق ۶-۳-۲-۲ باید فاصله سکو تا سقف موتورخانه باید حداقل ۱۸۰ سانتی متر باشد در این بند می خوانیم.
در محل های تردد و کارکردن موتورخانه، ارتفاع ناحیه باز نباید از۸/۱متر باشد.
این ارتفاع از سطح زیرین نقاط پلهای سقف تا نقاط زیر اندازه گیری می شود.
الف- کف منطقه در دسترس
ب- کف منطقه کارکرد
لازم ذکر است که کمیته فنی در یک سال اخیر ارتفاع سقف هایی که زیر ۱۷۰ سانتی متر قابل مطرح شدن در کمیته فنی نمی دانند و گفته است که بازرس راساً دستور تخریب را بدهد که امیدوارم که مهندسان ناظر وسازندگان ساختمان ونصابان آ سانسور دیگر دچار اینچنین اشتباهی نشوند.
ششمین عدم تطابق زیاد دیده می شود که متاسفانه نصابان به علت راحت بالا رفتن روی سکوی موتورخانه برای ارتفاع سکوهای موتورخانه ۶۰ تا ۷۰ سانتی متر از نصب پلکان دسترسی به موتور و تجهیزات موتورخانه صرف نظر می کنند باید بدانند که طبق بند ۶-۳-۲-۴ در صورتیکه کف موتورخانه دارای اختلاف سطحی بیش از ۵/۰ متر باشد، پیش بینی راه پله یا پله با نرده محافظ ضروری می باشد. پس نصابان باید بدانند اگر ارتفاع سکوی موتورخانه ۵۰ سانتی متر و ۱ میلی متر باشد ملزم به نصب پله دسترسی به موتور و تجهیزات روی سکو هستند.
هفتمین، هشتمین و نهمین عدم تطابق رایج موتورخانه سه اشتباه رایج نصابان که معمولاً زیاد در بازرسی آسانسور در نصب درهای موتورخانه زیاد دیده می شود. هفتمین و هشتمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه عدم رعایت ابعاد ۱۸۰ سانتی متر در ۶۰ سانتی متر در موتورخانه و همچنین عدم رعایت جهت بازشدن در موتورخانه که متاسفانه بعضی از نصابان آسانسور در عدم رعایت این بند۶-۳-۳ استاندارد گفته شده است در موتورخانه نباید به طرف داخل باز شود. توجیحات برای عدم رعایت آن مثل فاصله قطعات تا در را می آورند. حتی متاسفانه بعضی ازشرکت های بازرسی بازرس محور برای جذب مشتری همین توجیحات را می آورند، ولی نصابان و مسئولان شرکت های بازرسی باید
بدانند که طبق ۶-۳-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ ملزم به رعایت موارد زیر هستند:
درهای ورودی موتورخانه باید حداقل ۶/۰ متر عرض و۸/۱ مترارتفاع داشته باشند و به طرف داخل باز نشوند.
نهمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه سوم عدم تطابقی در درهای موتورخانه آسانسور زیاد دیده میشود، استفاده از قفل نامناسب برای در است. نصابان باید در نصب قفل درب موتورخانه باید طبق بند های ۶-۳-۳-۳ و۶-۴-۳-۳ موارد زیر را رعایت کنند:
۶-۳-۳-۳درها و دریچه های موتورخانه باید مجهز به قفلهایی باشند که دارای یک کلید بوده و بدون کلید از درون موتورخانه باز نشوند. قفل دریچه هایی که برای دسترسی به وسایل هستند، ممکن است از داخل قفل شوند.
۶-۴-۳-۳درها ودریچه ها باید مجهز به قفل هایی باشند که دارای یک کلید بوده و ازدرون بدون استفاده از کلید باز شوند.
دهمین عدم تطابق که زیاد در بازرسی دیده می شود، عدم نصب کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه است که بعضی از نصابان آسانسور و سازندگان ساختمان به علت سهل انگاری روشنایی موتورخانه مستقیماً از داخل جعبه سه فاز تامین می کنند.
صاحبان آسانسور باید بدانند که طبق بند ۶-۳-۶ ملزم رعایت موارد زیر جهت روشنایی موتورخانه هستند. در این بند می خوانیم:
موتورخانه باید مجهز به روشنایی الکتریکی دائمی باشد، که حداقل بتواند با شدت ۲۰۰ لوکس نسبت به کف، روشنایی مناسب را تامین نماید.
منبع تغذیه این روشنایی باید با بند ۱۳-۶-۱ مطابقت نماید:
یازدهمین عدم تطابق در بعضی مواقع با وجود اینکه کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه تعبیه می شود ولی به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور تامین برق کلید روشنایی موتورخانه مستقل از کلید صفر ویک جعبه نمیباشد. در بند ۱۳-۶-۱ به صراحت این موضوع به شرح زیر نوشته شده است:
تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاق های قلکه ها. موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه ویا طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل ورود به کلید اصلی موضوع ۱۳- ۴ انجام گیرد و همانطور پیشتر در قسمت عدم تطایق های چاه آسانسور گفته بند۱۴-۳ به شرح زیر است:
در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجودباشد. این نباید تغذیه مدارهای به شرح زیر قطع نماید
· الف- روشنایی کابین
· ب- پریز نصب شده روی سقف کابین
· پ- روشنایی موتورخانه
· ت- پریز موتورخانه
· ث- روشنایی چاه آسانسور
· ج- زنگ اخبار
دوازدهمین عدم تطایق موتورخانه عبارتست از متاسفانه با وجود آنکه در موتورخانه هایی تامین تغدیه و کلید مستقل در موتورخانه توسط نصاب صورت گرفته ولی در بازرسی ها دیده شده که مکان مناسبی جهت نصب کلید روشنایی موتورخانه انتخاب نشده است.
در پاراگراف سوم بند ۶-۳-۶ می خوانیم:
نصب کلید کنترل روشنایی در محل ورودی و نزدیک نقطه یا نقاط دسترسی و در ارتفاع مناسب باید انجام شود.
در پایان این قسمت بار دیگر یاد آوری می شود که نصابان آسانسور باید بدانند در موارد زیر باعث ارجاع پرونده بازرسی آسانسور به کمیته فنی می شود:
۱- عدم تامین فاصله ۳۵ سانتی متر گاورنر نسبت به قطعات ثابت موتورخانه
۲- ارتفاع کمتر از ۱۸۰ سانتی متر سکو تا سقف موتورخانه
۳- عدم تامین فاصله ۷۰ سانتی متری جلوی تابلو ی فرمان
۴- عدم تامین درب موتورخانه به ابعاد ۶۰ *۱۸۰ سانتی متر
۵- عدم فصای ۴۰*۵۰ سانتی متری موتورخانه جهت امور سرویس و نگهداری آسانسور
۵- فواصل
در این قسمت به بررسی رایج ترین اشتباهات نصابان پرداخته شده که متاسفانه در بحث فواصل عدم تطابق های زیادی مشاهده شده و مشکل این عدم تطابق ها این نیست که پس از نصب آسانسور به راحتی قابل برطرف کردن نیستند.
بحث فواصل هوایی بین کابین و دیوار چاه آسانسور و بین کابین و وزنه تعادل در بند ۱۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به تحریر در آمده است در ۱۱- ۱ کلیات آن به شرح زیر است:
فواصل تعریف شده دراین استاندارد نه تنها باید در هنگام انجام آزمون های قبل از بهره برداری بلکه در تمام دوره بهره برداری از آسانسور نیز برقرار بماند.
سه عدم تطابق عمده در بازرسی آسانسور طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ زیاد مشاهده می شود و عدم تطابق چهارمی نیز وجود دارد که بازرسان را ملزم می کند که استاندارد [۱]en81-1 پارت ۱ به علت اهمیت ملزم با آن برخورد کنند.
اولین عدم تطابق زیاد در بازرسی مشاهده می شود عدم رعایت حداکثر فاصله سیل درهای آسانسور وکابین است که اکثر نصابان فاصله ۳۵ میلی متر آن را رعایت نمی کنند.
در بند۱۱-۲-۲ استاندار۱-۶۳۰۳ نوشته شده است: فاصله افقی بین لبه پایین درگاه کابین ولبه پایین درگاه طبقات نباید از ۳۵ mm تجاوز کند بنابراین کلیه نصابان ملزم به رعایت فاصله لازم بین سیل در وکابین آسانسور هستند.
دومین عدم تطابقی در بحث فواصل زیاد دیده می شود عدم رعایت فاصله حداقل ۵ سانتی متری هستند. طبق ۱۱-۴ استاندارد ۶۳۰۳-۱ تمامی ملزم به رعایت فاصله وزنه وکابین به شرح زیر هستند: کابین ومتعلقات آن درفاصله حداقل ۰۵/۰ m از وزنه تعادل ( در صورت وجود) و متلقات مربوطه قرار گیرد.
سومین رایج نصابان که زیاد مشاهده می شود عدم رعایت فواصل رعایت زیاد دیده می شود، عدم رعایت فاصله ۱۲ سانتی متر بین درب طبقات و کابین است. نصابان آسانسور باید بدانند که طبق بند ۱۱-۲-۳ فاصله افقی بین درب کابین و درهای طبقات در حالت بسته و فاصله دسترس بین درها در تمام طول زمان عملکرد عادی نباید از ۱۲/۰ تجاوز کند.
عدم تطابق چهارمی که آسانسورهایی که فاصله کابین با دیواره چاه زیاد مشاهده می گردد عدم نصب نرده یا حفاظ بر روی کابین است که استاندارد en81-1 نصابان آسانسور را ملزم می کند که اگر فاصله کابین با دیوار چاه آسانسور بیش از ۳۰ سانتی متر باشد بر روی سقف کابین حفاظ نصب کنند اهمیت آن نیز کاملا مشخص است زیرا احتمال سقوط برای سرویسکار و نصاب وجود دارد.
۶- علایم و دستورالعمل ها ی آسانسور
پس از آنکه رایج ترین اشتباهات نصابان در قسمت های چاه، در آسانسور،کابین، موتورخانه و فواصل مورد بررسی مورد بررسی قرار گرفت،در این قسمت بررسی رایج ترین عدم تطابق مشاهده شده در نحوه نصب و استفاده از علایم و دستورالعمل های غیر مجاز می پردازیم:
الزامات علایم و دستورالعمل های آسانسور در بند ۱۵ استاندارد ۱-۶۳۰۳ (استاندارد مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور قسمت اول – آسانسورهای برقی) بیان شده است ودوازده اشتباه رایج شده در نصب علایم و دستور العمل های آسانسور به تفصیل با ذکر شماره بند مورد بررسی قرار گرفته است. که اهمیت نصب صحیح علایم و دستور العمل ها ی آسانسور در آن است که ارتباط مستقیم با مصرف کنند گان آسانسور دارد.
اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود استفاده از برچسب ها و دستورالعمل های اشتعالزا و قابل پاره شدن در موتورخانه می باشد که طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ دربند ۱۵-۱ نصابان ملزم به استفاده از دستورالعمل و برچسب های غیر قابل پاره و مواد بادوام غیر اشتعالزا کرده است. در این بند می خوانیم: تمام بر چسبها، نکات و دستورالعمل ها باید خوانا بوده و قابل فهم باشد. (در صورت لزوم توسط علایم یا نشانه ها نشان داده می شود) و همچنین باید غیر قابل پاره شدن بوده، از مواد با دوام فلز یا غیر اشتعال ساخته شود،……………
دومین عدم تطابقی در دستورالعمل های به وِیژه در بکیچ خارجی دیده می شود، استفاده از زبان غیر فارسی در دستورالعمل و علایم نصب شده در موتورخانه و سایر قسمت هایی که علایم نصب شده، می باشد. در ادامه بند ۱۵-۱ استاندارد۱-۶۳۰۳ نوشته شده اشت. برچسبها و علایم در محل قابل روئت قرار گیرد و به زبان فارسی نوشته شده باشد.
سومین عدم تطابقی در علایم آسانسور زیاد دیده می شود که بسیار تعجب آور است عدم ذکر شرکت نصاب بر پلاک ظرفیت داخل کابین می باشد که دربند ۱۵-۲-۲ استاندارد ۱-۶۳۰۳ نصابان آسانسور ملزم رعایت اصول زیر کرده است:
اسم فروشنده و شماره مشخص کننده آسانسور (سریال ساخت) باید بر روی پلاک ظرفیت نشان داده شود.
چهارمین عدم تطابقی در استفاده از علایم به کرات بازرسی آسانسور استفاده از شاستی های زرد و قرمز در کابین آسانسور است نصابان آسانسور باید بدانند به غیر از شستی و زنگ کابین طبقه دگمه ها نباید به رنگ قرمز باشند. در بند۱۵-۲-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به شرح زیر بیان شده است:
۱۵-۲-۳-۱ شستی یا کلید توقف (در صورت وجود) باید به رنگ قرمز باشد و با کلمه توقف مشخص گردد و جایی قرار گیرد که در استفاده از کلید اشتباهی پیش نیاید.
شستی زنگ در صورت باید به رنگ زرد باشد و باشکل زنگ مشخص شود.
رنگ های قرمز وزرد نباید برای سایر دگمه های کابین بکار رود.
پنجمین عدم تطابقی زیاد در کابین آسانسور به چشم می خورد که اهمیت این عدم تطابق از آن جهت مهم است که کاربرد مستقیم برای استقاده کنندگان آسانسور دارد عدم رعایت همخوانی شستی کابین طبقه ای که محل ورود وخروج مسافر است. در بند ۱۵-۲-۳-۲ در قسمت الف استاندارد۱-۶۳۰۳ بر این موضوع به صورت زیر تاکید شده است:
وسایل کنترل باید به وضوح نمایانگر نوع عمل خود باشند، برای این منظور موارد زیر توصیه می گردد
الف- برای شستی های فرمان طبقات ، علائم،…… و-۲- و۱- و۰ و۱و۲و……و غیره
عدم تطابق دیگری در استفاده علایم در کابین به عنوان ششمین اشتباه رایج نصابان زیاد مشاهده می شود که پیشتر در رایج ترین اشتباهات نصابان در کابین گفته شد. استفاده از علایم غیر صحیح برای دگمه باز کننده مجدد و دگمه بستن مجدد کابین است که نصابان برای استفاده از علایمdoor open ,doorclose l طبق نصب علایم زیر طبق ۱۵-۲-۳-۲ قسمت ب وپ استاندارد هستند.
الف – برای دگمه باز کننده مجدد درب (در صورت و جود) نشانه
هفتمین اشتباهی که زیاد دیده می شود روی سقف کابین عدم نصب اطلاعات صحیح و علایم غیر فارسی روی سقف کابین وجعبه رویزیون است. طبق بند ۱۵- ۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ نصابان باید اطلاعات زیر را روی سقف کابین نصب کنند.
در ۱۵-۳ به صورت زیر بیان شده است روی سقف کابین اطلاعات زیر نشان داده شود.
الف- عبارت توقف (stop ) بر روی یا نزدیک وسیله توقف، بنحوی که احتمال بروز خطا در وضعیت توقف رخ ندهد.
ب- کلمات کارکرد عادی وبازرسی( رویزویون) بر روی یا نزدیک کلید عملکرد
پ- جهت حرکت، بر روی یا نزدیک شستی های مربوطه
لازم به ذکر است که کلیه علائم باید بند ۱۵-۱ به زبان فارسی باید نشان داده شود.
همانطور که پیشتر وعده دادم بودم رایج ترین عدم تطابق های مشاهده در نصب علایم ودستورالعمل های موتورخانه در این قسمت به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. عدم تطابقی عجیبی به عنوان هشتمین اشتباه نصابان در نصب علایم در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بارزسی های مشاهده گردیده نصب علایم هشدار به جای قسمت های بیرونی برروی قسمت های داخلی در موتورخانه و همچنین استفاده از کلمات و زبان خارج از استاندارد ۱-۶۳۰۳ بر هشدار در موتورخانه است که در بند ۱۵-۴ -۱ به صراحت محل نصب و زبان علایم هشدار به شرح ذیل مشخص کرده است:
۱-۴-۱۵ یک عبارت اخطار دهنده حداقل شامل موارد زیر:
“خطر- موتورخانه آسانسور ورود کلیه افراد غیر مجاز ممنوع”
باید روی قسمت بیرونی درب ها یا دریچه ها که محل دسترسی به موتورخانه و اتاق قرقره ها می باشد.
عدم تطابق دیگری که نصب علایم در موتورخانه به عنوان نهمین اشتباه نصابان آسانسور دیده می شود. عدم نصب صحیح دستور العمل حرکت دستی آسانسور و عدم استفاده از پوشش غیر اشتعالزا و نمایش جهت حرکت کابین بر روی دیوار و فلاویل است که طبق بندهای ۱۵-۳-۴ و۱۵-۴-۳-۱ دستور العمل نصب در موتورخانه باید دارای شرایط زیر باشد:
در محوطه داخلی موتورخانه نصب دستورالعمل های راهنما در ارتباط با از کار افتادن آسانسور و به ویژه چگونگی استفاده اضطراری از ابزار دستی یا برقی، جهت حرکت دادن کابین و کلید باز کردن درب طبقات، به طور کامل و واضح ضروری می باشد و در بند ۱۵- ۴-۳-۱ می خوانیم: جهت حرکت کابین باید بوضوح روی سیستم محرکه نزدیک به چرخ دستی و چرخ طیار فلاویل نشان داده شود. در صورتیکه این چرخ طیار غیر قابل جدا شدن باشد، جهت ها می تواند روی خود چرخ مشخص گردد.
چکیده مقاله:
در این مقاله به بررسی رایج ترین عدم تطابق های مشاهده شده در بازرسی آسانسور پرداخته شده که متاسفانه با وجود آنکه حدود ده سال از اجباری استاندارد می گذرد که همانطور خواهید ۴۷ عدم تطابق در بازرسی به کرات مشاهده می شود که متاسفانه حدود ۵۰ درصد از عدم تطابق ها به علت عدم آشنایی نصابان به استاندارد آسانسور و عدم مطالعه و آموزش استاندارد ۱- ۶۳۰۳و وجود نداشتن سیستم Q.C در شرکتهای نصب آسانسور می باشد.
نتیجه گیری و پیشنهادات::
۱- به نظر میرسد که بعضی از عدم تطابق هایی در این مقاله اشاره شد به علت اشتباهات نصابان در زمان نصب به ویژه در موتورخانه و فواصل آسانسور است اولین پیشنهاد این است بازرسی آسانسور در حین نصب آسانسور در مراحل مختلف صورت گیرد زیرا عوامل تاثیرگذار کیفیت طرح، کیفیت ساخت و کیفیت عملکرد است که عملاً بازرسی آسانسور ایران در مرحله عملکرد صورت می گیرد وبنابراین حدود ۳۰ درصد از عدم تطابق مشاهده رایج در بازرسی آسانسور در مرحله طراحی و ساخت به وجود آمده است.
۲- برای اخذ گواهی طراحی و مونتاژ وجود مدیر فنی در شرکت های نصب آسانسور است که متاسفانه اکثر شرکتها دارای طراحی و مونتاژ فاقد مدیر فنی آشنا با QC ( سیستم مدیریت کیفی) هستند که این امر باعث وجود اشتباهات فراوان نصابان می شود که جای تاسف دارد که اکثر مدیران و مدیران فنی شرکت های نصب آسانسور توانایی انجام محاسبات و تهیه نقشه آسانسور آنهم بانرم افراز کامپیوتری ندارند که این ضعف بزرگ است دومین پیشنهاد من این که اولین شرط برای بررسی توانایی اخذ طراحی و مونتاژ این باشد که شرکت نصب آسانسور مدیر فنی داشته باشد که دور ه های QC را گذارده و یا تسلط به آن دارد و توانایی انجام محاسبات و تهیه نقشه آسانسور داشته باشد.
۳- در نهایتاً بررسی صلاحیت شرکتهای نصب آسانسور جهت اخذ گواهی طراحی و مونتاژ توسط بازرسان سوم شخص انجام شود که سابقه بازرسی آسانسور را دارد که ضعف و توانایی نصابان را به خوبی درک می کنند و همچنین اصل بی طرف در قضاوت آنها صورت رعایت شده وبالطبع با نحوه ارزیابی در این زمینه اشتباهات رایج این مقاله کاهش می یابد.
مقدمه
با وجود اینکه حدود ده سال از اجباری شدن استاندارد آسانسور می گذرد، متاسفانه به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور از استاندارد و نداشتن مدیر فنی آشنا با استاندارد و کنترل کیفیت متاسفانه هنوز شاهد اشتباهات و عدم تطابق هایی زیادی در بازرسی آسانسور هستیم. یکی از آنها الزاماتی است که باید در مورد چاه آسانسور رعایت شود. دراین جا هفت مورد عدم تطابقی که زیاد چاه آسانسور که در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود با ذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است
۱- چاه آسانسور
چاه و چاهک آسانسور در بند ۳-۱۲ و ۳-۱۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان و نصب آسانسور های برقی به شرح زیر تعریف شده است:
چاه : فضایی که در آن کابین و وزنه تعادل (در صورت وجود) حرکت می کند. این فضا به کف چاهک، دیوارها و سقف محدود می گردد.
چاهک: بخشی از چاه است که در زیر پایین ترین طبقه آسانسور قرار دارد.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات استاندارد چاه آسانسور در بند ۵ عنوان شده است. مهمترین عدم تطابق هایی که در این قسمت مشاهده می شود، هفت اشتباه رایج نصابان آسانسور به شرح زیر عبارتند از:
اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود پوشش در دیواره چاه آسانسورکه بعضاً استفاده می شود از مواد گرد و غبارزاست و سقف چاه آسانسور دارای پوشش با مواد اشتعال زا باقیمانده در مرحله بتن ریزی ساختمان است که بند ۵-۳ استاندارد نوشته شده دیواره ها و کف و سقف چاه باید دارای شرایط زیر باشند:
۱. از مواد نسوز و با دوامی ساخته شوند که عامل گرد وغبار نباشند.
۲. دارای پایداری مکانیکی کافی باشند.
دومین اشتباه و سهل انگاری وعدم تطابقی که نصابان آسانسور در الزامات چاه آسانسور انجام می دهند، وجود حفره و روزنه در پوشش دیواره چاه کف و سقف می باشد که طبق بند ۵-۲-۱ استاندار د ۱-۶۳۰۳ داریم: هر چاه آسانسور باید دیواره های بدون روزنه کف و سقف، همانگونه در بند ۵-۳ تعریف شده است، باشد.
تنها جاه های باز مجاز عبارتنداز:
الف- محل نصب درهای طبقات
ب- محل نصب درهای بازرسی و اضطراری چاه و دریچه های بازدید
ج- دریچه های خروج گاز و دود در هنگام آتش سوزی
ت- دریچه های تهویه
ث- سوراخ های باز دائمی بین چاه و موتورخانه یا اطاق های فلکه
همچنین دربند ۵-۴-۲ استاندارد نیز نص صریح مقررات آسانسور می گوید: کل مجموعه درهای طبقات و دیواره یا بخشی از دیواره ها که درسمت ورودی کابین قرار می گیرند بجز ناحیه ای که درب عمل می کند، باید بدون روزنه باشند.
نصابان باید بدانند دیواره چاه حتی نباید یک روزنه به قطر۱ میلی مترداشته باشد.
سومین عدم تطابقی که در بازرسی آسانسور در چاهک آسانسور دیده می شود کف چاهک آسانسور صاف و هموار نیست که بند ۵-۷-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به صراحت نوشته شده است: چاهک پایین ترین قسمت چاه است که کف آن باید صاف و تقریباً تزار باشد، به استثنا نقاطی که ضربه گیرها و پایه ریل ها و وسایل مکش آب نصب شده اند.
چهارمین عدم تطابقی زیاد مشاهده می شود استفاده از کلید قارچی دارای شرایط استاندارد نیست که اکثر نصابان در انتخاب مکان این کلید ایمنی اشتباه می کنند که امکان دسترسی آسان از داخل یا خارج چاهک به این کلید وجود ندارد و همچنین بعضی از نصابان از کلید ها خارج از استاندارد استفاده می کنند:
در بند ۵ -۷-۳-۴ استاندارد رعایت موارد زیر در چاهک الزامی است:
کلیدی که باز شدن در چاهک جهت توقف و نگهداشتن آسانسور در دسترس باشد و از لحاظ ایمنی حالت ایمنی حالت روشن و خاموش کلید باید مشخص باشد و همچنین طبق ۱۵-۷ استاندارد ۱-۶۳۰۳ کلید قارچی باید نزدیک یا روی کلید توقف در چاهک باید کلمه توقف (STOP ) در جایی نصب شود که احتمال بروز خطا در هنگام استفاده رخ ندهد.
یکی از بیشترین عدم تطابق ها که نصابان آسانسور، سازندگان وبرقکاران و مالکان ساختمان در چاه آسانسور مرتکب می شوند که پنجمین عدم تطابق رایج در بازرسی آسانسور است. نصب سیم ها و لوله های غیر مرتبط اضافی در چاه آسانسور است و متاسفانه بعضی از نصابان ناآگاه متعقدند که لوله مانند هواکش (تهویه هوا) ممنوعیت جهت استفاده در چاه ندارد و همانطور در بند ۵-۸ خواهید دید استفاده از اینگونه لوله ها در چاه آسانسور نیز مغایر استاندا رد ۱-۶۳۰۳ استاندارد آسانسور الکتریکی است.
طبق ۵-۸ چاه آسانسور باید کاربرد انحصاری برای آسانسور داشته باشد. این بند با تیتر زیر آغاز شده است:
۵- ۸ کاربرد انحصاری چاه آسانسور
فضای چاه آسانسور باید منحصراً برای آسانسور باشد و نباید حاوی کابل ها و ابزار و چیزهای دیگر باشد، مگر برای خود آسانسور. اما چاه ممکن است دارای سیستم گرمایش خاص خود باشد، این گرمایش نباید به طور مستقیم از آب داغ و بخار تامین شود. همچنین هر گونه ابزار کنترل و تعدیل باید بیرون از چاه قرار گیرد.
ششمین عدم تطابقی که به وفور در نصب آسانسور دیده می شود در نصب چراغ های تونلی جهت روشنایی چاه آسانسور است به علت عدم آگاهی در نصب مکان چراغ های تونلی است که اکثر نصابان اولین و آخرین چراغ تونلی در فاصله ۰.۵ متری از کف چاهک و ۰.۵ متری از سقف چاه آسانسور نصب نمی کنند. دربند ۵-۹ به صراحت در مورد روشنایی چاه آسانسور نوشته شده است :
چاه باید به روشنایی دائمی الکتریکی مجهز باشد بطوریکه در اثناء تعمیرات یا سرویس، حتی زمانیکه همه درها بسته اند روشن باشد. این روشنایی باید توسط یک لامپ در حداکثر نیم متر از بالاترین و پایین ترین نقاط چاه و در میان چاه نیز هر حداکثر ۷ متری یک لامپ، به شرط آنکه این تعداد لامپ روشنایی کافی را ایجاد نمایند، تامین گردد.
هفتمین اشتباه، یک اشتباه بزرگ عده ای از نصابان در مورد تامین برق چراع های تونلی انجام می دهند، عدم تامین روشنایی چراغ تونلی به صورت مستقل از کلید اصلی آسانسور(کلید صفرو یک جعبه سه فاز) است. در بندهای ۱۳- ۴-۱ و ۱۳-۶-۱ استاندارد۱- ۶۳۰۳ به صراحت عنوان شده است:
۱-۴-۱۳: در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجود باشد. این نباید تغذیه مدارهای به شرح زیر قطع نماید:
الف- روشنایی کابین
ب-پزیز نصب شده روی سقف کابین
پ- روشنایی موتورخانه
ت- پریز موتورخانه
ث- روشنایی چاه آسانسور
ج – زنگ اخبار
و طبق بند ۱۳-۶-۱ تغذیه چراغ های تونلی باید سیستم محرکه مستقل باشد و یا قبل از کلید صفر و یک جعبه سه فاز قرارگیرد و نوشتار این بند می خوانیم:
تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاقهای فلکه ها و موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه و یا از طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل از ورود به کلید اصلی انجام گیرد.
۲-در های آسانسور
پس از آنکه قسمت های قبلی به عدم تطابق های رایج نصابان آسانسور در چاه و چاهک و سقف چاه آسانسور پرداختیم. در این قسمت به بعد به اشتباهات و عدم تطابق های رایج درها ی آسانسور که بازرسی مشاهده شده خواهیم پرداخت. در این جا پنج مورد عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور زیاد مشاهده می شود با ذکر بند مربوطه در استاندارد عنوان شده است :
با توجه به این که درهای آسانسور کاملا مشخص هستند در بند ۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ تعاریف و اصطلاحات تعریفی خاصی نشده است. در حال اکثر درها استفاده شده در ایران معمولاً از دونوع لولایی و اتوماتیک است.
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ مقررات ساختمان ونصب آسانسور های برقی الزامات درهای کابین آسانسور بند ۷ عنوان شده است. مهمترین و رایج ترین عدم تطابق هایی مشاهده دربازرسی، این قسمت مورد بحث قرار گرفته است:
عدم تطابقی که زیاد در بازرسی آسانسور مشاهده می شود تغییر شکل یافتن درهای آسانسور است که متاسفانه اکثر نصابان از این بند استاندارد اطلاع ندارند و معمولاً کابین سازان را مسئول این موضوع می دانند و اکثر نصابان معتقدند که بندی برای این موضوع در استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسورهای برقی) وجو دندارد:
ولی باید بدانند که دربند ۷-۲-۱ در استاندارد نامبرده به صراحت نوشته شده است درها و چهارجوب ها باید طوری ساخته شوند تا مرور زمان تغییر شکل ندهند. بدین منظور می توانند از فلز ساخته شوند. همانطور که می دانید در جدول تناوبی عناصر (مندلیف) فلزات زیادی وجود دارد که دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مختلفی می باشند. بنابراین باید درها ساخته شده فلزی از فلزی باشند که دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند که دربند ۷–۲-۲ که با قلم هما ( آزمون عمکردی) نگارش شده است نحوه آزمون مقاومت مکانیکی درها به شرح زیر است:
درها به همراه قفلشان باید دارای مقاومت مکانیکی کافی باشند، بطوریکه در برابر نیروی عمودی معادل ۳۰۰ نیوتن در هر نقطه ای از پانل ها در ناحیه ای به مساحت ۵ سانتی متر به شکل دایره یا مربع، از هر دو طرف بدان وارد می اید باید:
الف- بدون تغییر شکل دائمی مقاومت کنند.
ب- بدون تغییر شکل الاستیک بیش از ۱۵ میلی متر مقاومت کنند.
ج- بعد از اعمال چنین نیرویی بطور مطلوبی کار کنند.
دومین عدم تطابقی دربازرسی درها آسانسور زیاد دیده می شود استفاده از شیشه های خارج از استاندارد در درهای آسانسور است که متاسفانه بعضی از نصابان از شیشه های معمولی برای درهای آسانسور استفاده میکنند طبق ۷-۲-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب آسانسور: قسمت اول- آُسانسورهای برقی) در پارگراف دوم به صراحت نوشته شده است:
بکارگیری شیشه مسلح (شیشه سیم دار) با مواد پلاستیکی تنها بمنظور رویت طبق بند ۷-۶-۲-۲ مجاز میباشد و بند۷-۶-۲-۲ به تشریح یند ۷-۲-۱ به نگارش زیر پرداخته است:
الف- یک یا چند قسمت از سطح درب ، باید با نظر گرفتن موارد زیر شفاف باشد تا نور را از خود عبور دهد.
۱-دارای مقاومت مکانیکی کافی بند ۷-۲-۲ باشد.
۲- دارای ضخامت حداقل ۶میلی متر باشد.
۳- حداقل سطح شیشه خوربرای هر درب طبقه ۰.۰۱۵ متر مربع باشد بطوریکه مساحت قسمت شفاف حداقل ۰.۰۱ متر مربع باشد.
۴- با پهنای حداقل ۶۰ میلی متر و حداکثر ۱۵۰ میلی متر می باشد لبه پایینی بخش های شفاف که پهن تر از۸۰ میلی متر است، باید حداقل یک متر بالاتر باشد.
سومین عدم تطابقی که درهای آسانسور دیده می شود حفاظت عملکرد آنهاست. اهمیت این عدم تطابق ها آن است در ارتباط مستقیم استفاده کنندگان آسانسور می باشد در چند بند استاندارد ۱-۶۳۰۳ صراحتاً حفاظت درهای آسانسوراهم از لولایی و اتوماتیک تشریح شده است. دربند ۷-۵-۱ کلیات این موضوعات به شرح زیر بیان شده است:
طراحی درها باید بگونه ای باشد تا خطر ایجاد جراحت با آسیب دیدگی ناشی از گیر کردن بین در را تا حد امکان کاهش دهد و ۷-۵-۲ در مورد طراحی درهای خودکار مجهز به نیروی محرکه (اتوماتیک و نیمه اتوماتیک) به عنوان تیتر آمده که متن در بند ۷-۵-۲-۱ صراحتاً نوشته شده است: طراحی این نوع در، باید طوری باشد تا آسیب دیدگی اشخاص بعلت برخورد به در تا حد امکان کاهش یابد. شرایط و الزامات زیر باید برآورده شود:
۷-۵-۲-۱-۱ نباید نیرویی بیش از ۱۵۰ نیوتن جهت جلوگیری از بسته شدن در، لازم باشد، این اندازه گیری در یک سوم ابتدای حرکت درب انجام نمی گردد.
۷-۵-۲-۱-۱-۲ انرژی جنبشی درب طیقه وقطعات مکانیکی نصب شده بر آن، با سرعت میانگین بسته شدن، اندازه گیری و محاسبه شدن، اندازه گیری و محاسبه شود و نباید از ۶ ژول بیشتر شود.
ایمنی که اکثر نصابان از آن ساده می گذرند عدم استفاده از دگمه اوپن در (DO ) است در بند های ۷-۵-۳-۱-۱-۳ الزام استفاده و شرایط نصب این دگمه حساس به شرح زیر گفته شده است.
الف- این وسیله حفاظتی می تواند در، درب کابین تعبیه شود.
ب- عملکرد این وسیله در۵۰ MM انتهای مسیر حرکت ضرورتی ندارد.
در قسمت ج این بند به صورت آزمون عملکردی بیان شده است که بعضی از نصابان به دلیل عدم آگاهی شان از تست بازرس تعجب می کنند و در هنگام آزمون بازرسی جهبه گیری می کنند به شرح زیر است:
ج- در حالتی که سیستم این وسیله حفاظتی پس از مدت زمانی آن را غیر فعال می سازد تا به طریقی رفع مانع شود، انرژی تعریف شده در بالا نباید از ۴ ژول بیشتر شود.
چهارمین عدم تطابقی به علت نا آگاهی نصابان آسانسور به خاطر در خواست بازرسی آسانسور بیش از اتمام علمیات ساختمانی زیاد دیده می شود عدم روشنایی مقابل درها طبقات است. به لحاظ آنکه این که تامین ایمنی این بخش از آسانسور خارج از فضا اسانسور صورت می گیرد، مالکان و نصابان فکر می کنند عدم تطابق نوشته می شود. جز بندهای استاندارد نیز ولی در بند۷-۶ روشنایی مقابل چه از لحاظ شدت و چه از لحاظ جهت های با تیتر روشنایی موضعی و چراغ های سیگنال به صراحت نوشته است:
شدت روشنایی طبیعی ویا مصنوعی طبقه در نزدیکی درب کف آن باید حداقل ۵۰ لوکس بطوریکه حتی اگر چراغ آسانسور خراب باشد، وقتی استفاده درب طبقه را باز می کند، بتواند براحتی هرچه در جلویش قراردارد را تشخیص دهد.
پنجمین عدم تطابقی به علت عدم آگاهی نصابان از علایم نقشه کشی عدم تطابقی که زیاد به چشم می خورد علامت دگمه های بازکننده مجدد درب (door open ) و بستن مجدد درب (door close ) اشتباه نصب می کنند.
در بند ۱۵- ۲-۳-۲ در قسمت های ب و پ علایم دگمه هایDO ,CD به وضوح نمایش داده شده است:
ب- برای دگمه بازکننده مجدد درب (درصورت وجود) نشانه
۳- کابین درها
پس از آنکه در دو قسمت قبل عدم تطابق های رایج در درب ها و چاه آسانسور مورد بررسی قرار گرفت،از این قسمت رایج عدم انطباق هایی که در بازرسی در کابین های آسانسور مشاهده شده است مورد بررسی قرار گرفت که امیدوارم نصابان با مطالعه این مطالب ساده باعث ارتقا سطح کیفی نصب و همچنین عدم مشاهده آسانسور مغایر استاندارد۶۳۰۳-۱ از سوی بازرسان شوند. هفت عدم تطابق رایج کابین آسانسور در این قسمت مورد بررسی قرار گرفته است
در استاندارد ۱-۶۳۰۳ قسمت تعاریف و اصطلاحات (بند۳) از بند۳-۲۳ تا ۳-۲۷ به تعریف کابین و متعلقات آن به شرح زیر پرداخته است:
کابین (اتاقک) آسانسور: بخشی از آسانسور که شبیه اتاقک بوده و مسافران و یا بار، در داخل آن قرار گرفته و جابجا می شوند.
قاب یا یوک: کادری فلزی است که کابین یا وزنه های تعادل از طریق آن به سیستم تعلیق متصل می گردد. این قاب می تواند با دیوارهای کابین یکپارچه باشد.
محافظ یا سینی پاخور: صفحه قایم مسطح بالبه شیبداری است که در آستانه درب طبقه یا ورودی به کابین نصب می شود.
مساحت مفید کابین: اندازه سطح مقطع کابین که در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون نظر گرفتن اشغال میکنند اندازه گیری می شود. در صورتیکه کابین بدون در باشد، محفظه ای به عمق ۱/۰ متر در جلوی آستانه هر کابین از مساحت مفید حذف می شود.
مسافر: هر شخص که با آسانسور جابجا می شود.
الزامات درنصب کابین آسانسور نصابان ملزم به رعـایت آنها هستند. دربند ۸ استـاندارد ۱- ۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور برقی) به نگارش در آمده است:
اولین عدم تطابقی در اکثر بازرسی آسانسور دیده می شود، اشتباه نصابان در محاسبه ظرفیت آسانسور به علت نداشتن آگاهی از جدول ظرفیت استاندارد و سایر شروط تعیین ظرفیت است.
طبق بند ۸-۲-۴ استاندارد داریم: تعداد مسافران را می توان یا از تقسیم باراسمی (ظرفیت) برعدد ۷۵ و گرد کردن نتیجه به پایین ترین عدد صحیح بدست آورد و یا کمک جدول بدست آورد. هر کدام از این دو محاسبه که کوچکترین رقم رابدهند، ملاک انتـخاب تعداد مسافرین می باشد و همچنین نحوه اندازه گیـری طبـق بند۳-۲۶ به شرح زیر است: اندازه سطح مقطع کابین که در ارتفاع یک متری از کف کابین بدون در نظر گرفتن فضایی که دستگیره ها اشغال می کنند اندازه گیری می شود .
دومین عدم تطابقی کابین زیاد در بازرسی آسانسور زیاد دیده می شود، استفاده از سینی پاخور فاقد استاندارد که معمولا کابین سازان و نصابان به علت عدم آگاهی از بند استاندارد ۱-۶۳۰۳ ازسینی با ارتفاع کمتر از ۷۵ سانتی متر نصب می کنند که بند ۴-۸ که با تیتر محافظ پا شروع شده است شامل الزامات زیر است:
۱-۴-۸ سرتاسر عرض آستانه ورودی کابین باید مجهز به صفحه محافظ پنجه پا باشد، مقطع این صفحه باید بوسیله پخی با زاویه ۶۰ درجه نسبت به سطح افق به سمت پایین امتداد یابد تصویر این پخ روی صفحه افقی نباید کمتر از۲۰ میلیمتر باشد.
۲-۴-۸ ارتفاع قسمت عمودی صفحه محافظ پنجه پا باید حداقل ۰.۷۵ متر باشد.
سومین عدمی تطابقی در کابین آسانسور زیاد می شود که عدم رعایت۳ بند از بندها مورد به وجود روزنه دربهای کابین عدم رعایت فواصل درهای کابین است می باشد که بند ۸-۶ استاندارد که با تیتر درب های کابین آغاز شده است که ۳ بند نامبرده فوق به شرح زیر است:
۸-۶-۱ درب های کابین باید بدون روزنه باشند.
۸-۶-۲ وقتی درب های کابین بسته هستند، کلیه ورودی های کابین بجز فواصل می باید مسدود گردد.
۸-۶-۳ درهنگام بسته بودن در کابین، درز بین لته درها یا بین پایین لته درها و ستون های جانبی، نعل سردر یا چهارچوپ آستانه ها، باید تا حد امکان کوچک باشد.
چهارمین اشتباهی که یکی از رایج ترین شاید هم مهم ترین عدم تطابقی در بازرسی های آسانسور به علت ضعف فنی نصابان زیاد مشاهده می شود، عدم رعایت حفاظت عملکرد درهای داخل کابین می باشد که اهمیت ایمنی این موضوع به این خاطر است که حفاظت درهای کابین ارتباط مستقیم با استفاده کنندگان آسانسور دارد که بعضاً که نیرو و سرعت بسته شدن درها بیش از حد تعیین شده است. با توجه به اهمیت استاندارد ۱-۶۳۰۳ در بند ۸-۷ با تیتر حفاظت در حین عملکرد به طور مفصل به تشریح آن پرداخته است. مهمترین بخش های این بند به شرح زیر می باشد:
۸-۷-۱ کلیات:
دربها و متعلقات آن باید طوری طراحی شوند که صدمات ناشی از فشرده شدن بخشی از بدن شخص، لباس و یا اشیا دیگری که بین آنها گیر می کند را به حداقل کاهش دهند.
برای جلوگیری از احتمال بریدگی در حین حرکت درهای کشویی خودکار، سطح سمت کابین درها نباید سوراخ یا بر آمدگی بیش از ۳ میلی متر باشد.
۸-۷-۲ درهای مجهز به نیروی محرکه: این نوع درها باید طوری طراحی شوند که آسیب دیدگی شخص ناشی از ضربه لنگه در حداقل باشد:
به این منظور شرایط زیر باید فراهم شود:
۸-۷-۲-۱ دربهای کشویی افقی: باید توجه به اینکه اکثر درب ها به کار رفته در آسانسور درب های خودکار است در این به بندهای مربوط به آن می پردازیم:
۸–۷-۲-۱-۱ دربهای خودکار:
۸-۷-۲-۱-۱-۱ نیروی لازم جهت جلوگیری از بسته شدن درب نباید از ۱۵۰ نیوتن بیشتر باشد. این نیرو نباید در یک سوم اول مسیر حرکت درب اندازه گیری شود.
۸-۷-۲-۱-۱-۲ انرژی جنبشی درب کابین و اجزا مکانیکی که به صورت صلب به درب متصل باشند، در متوسط سرعت بسته شدن درب محاسبه و اندازه گیری شده نباید از ۱۰ ژول بیشتر باشد.
۸-۷- ۲-۱-۱-۳ چنانچه درب هنگام بسته شدن، به شخص در حال عبور از آستانه ضربه زده. یا در حال ضربه زدن باشد یک وسیله حساس حفاظتی می بایست. به طور خودکار درب را دوباره باز کند:
الف- این وسیله حفاظتی را می توان در ۵۰ میلی متر آخر طول مسیر حرکت هر لنگه درب بی اثر نمود.
ب- در صورت وجود سیستمی که پس از مدت زمان مشخص، وسیله حفاظتی حساس را بی اثر می کند، برای برطرف کردن موانع که در هنگام بسته شدن مقاومت می کند. انر ژی جنبشی تعریف شده در فوق، هنگام حرکت با وسیله حفاظتی خنثی نباید بیش از ۴ ژول باشد.
پنجمین عدم تطابقی زیاد در کابین آسانسور دیده می شود، روشنایی نامناسب در کابین آسانسور و عدم تامین چراغ اضطراری یک واتی و عدم رعایت نصب تعداد لامپ های استفاده شده در کابین است. علت این امر به خاطر عدم آگاهی نصابان از بند ۸-۱۷ مربوط به روشنایی کابین است که بند با زیر بندهایش به شرح زیر است:
این بند با تیتر روشنایی آغاز شده است و دارای زیر بند هایی به شرح زیر است:
۸-۱۷-۱ کابین باید مجهز به روشنایی الکتریکی باشد بطوریکه روشنایی آزاد دائماً فراهم نماید. شدت روشنایی باید به اندازه ۵۰ لوکس در محل کلید های فرمان داخل کابین و کف کابین باشد.
۸-۱۷-۲ در صورتیکه روشنایی با لامپهای التهابی تامین گردد، باید دست کم از دولامپ به طور موازی متصل شده اند ، استفاده گردد.
ششمین اشتباهی بعضی از نصابان انجام می دهند، چراغ اضطراری منبع غیر خودکار تامین می کنند. در زمان قطع برق این چراغ روشن نمی ماند که بند ۸-۱۷-۳ به شرح زیر الزامات چراغ اضطراری بیان می کند:
وجود یک منبع برق اضطراری که بطور خودکار قابل شارژ بوده ودر هنگام قطع برق حداقل یک لامپ یک واتی را به مدت یک ساعت روشن نگهدارد ضروری است.
این منبع برق باید بطور خودکار در هنگام قطع برق روشنایی را تامین نماید.
هفتمین عدم تطابق در شهرستانها و بکیچ خارجی زیاد دیده می شود. استفاده از مهار غیر صحیح و غیر سراسری حفاظت وزنه های تعادل است که بعضا توجیح نصابان استفاده از استانداردهای خارجی است. ولی طبق بند ۸-۱۸-۱-الف استاندارد ملی ایران مهار وزنه تعادل برای آسانسور ۱ متر بر ثانیه به بالا باید یک چهارچوپ یا شبکه از وزنه ها حفاظت کند.
۴- موتور خانه
پس از آنکه در۳ قسمت قبل رایج ترین عدم تطابق های مشاهده در بازرسی آسانسور در چاه، در های آسانسور و کابین گفته شد، دراین قسمت به رایج ترین عدم تطابق هایی در موتورخانه که پر ایراد ترین قسمت آسانسور در بازرسی های آسانسوراست، می پردازیم. در این جا به دوازده عدم تطابق رایج موتورخانه با ذکر بند مربوطه پرداخته شده است و درنهایت عدم تطابق هایی که باعث ارجاع پرونده به کمیته فنی می شود ، مورد بررسی قرار گرفته است که متاسفانه بالغ بر ۵۰ درصد عدم تطابق های مشاهده شده در بازرسی آسانسور در موتورخانه ملاحظه گردیده است.
در بازرسی های آسانسورها طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ بالغ بر ۵۰ درصد عدم تطابق های مشاهده و نوشته شده گزارش بازرسی مربوط به موتورخانه است.
تعاریف بند ۳ (بند تعاریف و اصلاحات) استاندارد۱-۶۳۰۳ برای قطعات و موتورخانه آمده است. در بنـد های۳-۱۸ و ۳-۲۹ به شرح زیر است:
۳-۱۸ سیستم محرکه آسانسور :
سیستمی است شامل موتوری که آسانسور را به حرکت در آورده و یا از حرکت باز می دارد.
۳-۲۹ موتورخانه
اتاقی است که ماشین یا ماشین های سیستم محرکه و یا تجهیزات مربوطه در آن قرار دارند.
اولین عدم تطابقی در بعضی آسانسور به علت استفاده از نردبان برای ورود به موتورخانه به علت عدم آگاهی نصابان از الزامات نردبان زیاد به چشم می خورد ، استفاده از نردبان غیر ثابت و عدم استفاده از محافظ نردبان است در بند ۶-۲-۲ به صراحت نوشته شده است:
بطور کلی بهتر است دسترسی اشخاص به موتورخانه و محل فلکه ها تر جیحاً از طریق پله ها انجام گیرد و چنانچه نصب راه پله امکان پذیر نباشد. استفاده از نردبان تحت شرایط زیر ضروری می باشد:
الف- در معرض خطر لغزش و واژگون نباشد.
ب- در موقع قرار گرفتن در محل زاویه ای بین ۷۰ و ۷۶ درجه با افق داشته باشند، مگر اینکه بصورت ثابت بوده و ارتفاعشان از ۵/۱ متر کمتر است.
پ- باید منحصراً بمنظور چنین استفاده ای بوده و همواره در مجاورت محل دسترسی نگهداری شوند، پیش بینی های لازم به این منظور ضروری می باشد.
ت- نزدیک به انتهای نردبان باید یک یا چند دستگیره که به سهولت قابل دسترسی باشند، قرار گیرند.
ث- پیش بینی نقاط اتصال قبل از گذاشتن نردبان باید صورت گیرد و همچنین بعضی از بازرسان با استناد به استانداردهای پله ایمنی معتقد ند که پهنای پله نردبان حداقل باید ۱۵ سانتی متر باشد.
دومین عدم تطابقی در کف بعضی از موتورخانه ها دیده می شود و حتی این عدم تطابق بعضاً به خاطر زیبا سازی ساختمان مالکان ساختمان از مواد لغزنده استفاده می کنند.
نصابان آسانسور و مالکان ساختمان باید بدانند طبق بند ۶-۳-۲-۱ استاندارد کف اتاقها( موتورخانه) باید از مواد غیر لغزنده ساخته شده باشد.
مهمترین عدم تطابق هایی که در موتورخانه آسانسور در بازرسی فنی مشاهده می شود، عدم رعایت فواصل و ابعاد موتورخانه است و این مسئله به علت عدم تهیه نقشه و محاسبات آسانسور پیش از نصب است و با توجه به اینکه این مسئله قابل رفع نیست منجر ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد و این باعث می شود که تایید آسانسور در صورت تایید کمیته فنی یک تا دو ماه طول بکشد. درصورت عدم تایید کمیته فنی منجر به ایجاد تعییرات در موتورخانه و بعضا تخریب آن می شود.
سومین عدم تطابقی که بیشتر نصابان آسانسور انجام می دهند، عدم رعایت فاصله ۷۰ سانتی متری جلو ی تابلو فرمان می باشد. نصابان باید طبق بند ۶-۳-۲-۱ در قسمت الف ملزم به رعایت شرایط زیر می باشند:
فضای جلوی تابلوهای کنترل و کابینت ها
این فضا مطابق زیر تعریف می شود:
عمق فاصله اندازه گیری شده از سطح خارجی کابینت ها و پانلها حداقل ۷/۰ متر باشد.
این فاصله از محل جلوترین بر آمدگی ( مانند دستگیره ها) ، به ۶/۰ متر تقلیل می یابد. پهنا باید به اندازه پهنای کامل کابینت و یا ۰/۵ متر ( هرکدام بیشتراست باشد). لازم به ذکر است در صورتی که امکان تامین شرایط فوق نبود شرکت نصاب ملزم به ارائه عکس و نقشه جهت ارجاع پرونده به کمیته فنی می باشد.
چهارمین عدم تطابق که اکثر نصابان به علت کمبود فضا موتورخانه اکثر عدم تامین قضای ۰/۵*۰/۶ متر مربع جهت سرویس کاری آسانسور است نصابان باید بدانند که طبق قسمت های ب و پ بند ۶-۳-۲-۱ استـاندارد ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختمان و نصب اسانسور های برقی) ملزم به تامین فضا های زیر هستند:
ب- پیش بینی فضایی در موتورخانه که ابعاد حداقل۵/۰ * ۶/۰ متر به منظور سرویس و بازدید قسمتهای متحرک در نقاطی که ضرورت دارد، و در صورت نیاز راه اندازی اضطراری از آنجا صورت می گیرد.
پ- راه های دستیابی به این فضاها باید حداقل دارای پهنای ۵/۰ متر باشند و در جاهایی که بخش های متحرک ندارد، این مقدار به ۴/۰ متر کاهش می یابد.
خوشبختانه به علت ارجاع بالا پرونده ها به کمیته فنی آسانسور، کمیته برای بندهای فوق با تبصره به شرح زیر تخفیف قایل شد:
در صورتیکه گاورنر مجهز به حفاظ مناسب و دائم با ارتفاع حداکثر ۵۰ سانتی متر باشد، کلیه ابعاد دسترسی میتواند۳۰*۳۰ سانتی متر کاهش یابد.
همچنین کمیته فنی برای گاورنر هایی که فاصله آن از شاستی موتور بین ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر است، مورد قبول قرار داد که احتیاجی به نصب حفاظ برای گاورنر نباشد.
پنجمین عدم تطابق که حساس و متاسفانه غیر قابل رقع است که به علت عدم اشراف کامل مهندسان ناظر به استاندارد ۱-۶۳۰۳ زیاد اتفاق می افتد عدم رعایت ارتفاع ۱۸۰ سانتی متری سقف موتورخانه است و اهمیت این موضوع است پس از اجرای ساختمان قابل رقع نیست که این عد م تطابق در کمیته فنی آسانسور مطرح شود که این جلسات معمولا هر دوماه یک بار برگزار می شود. پس نصابان و مهندسان ناظر باید بدانند که طبق ۶-۳-۲-۲ باید فاصله سکو تا سقف موتورخانه باید حداقل ۱۸۰ سانتی متر باشد در این بند می خوانیم.
در محل های تردد و کارکردن موتورخانه، ارتفاع ناحیه باز نباید از۸/۱متر باشد.
این ارتفاع از سطح زیرین نقاط پلهای سقف تا نقاط زیر اندازه گیری می شود.
الف- کف منطقه در دسترس
ب- کف منطقه کارکرد
لازم ذکر است که کمیته فنی در یک سال اخیر ارتفاع سقف هایی که زیر ۱۷۰ سانتی متر قابل مطرح شدن در کمیته فنی نمی دانند و گفته است که بازرس راساً دستور تخریب را بدهد که امیدوارم که مهندسان ناظر وسازندگان ساختمان ونصابان آ سانسور دیگر دچار اینچنین اشتباهی نشوند.
ششمین عدم تطابق زیاد دیده می شود که متاسفانه نصابان به علت راحت بالا رفتن روی سکوی موتورخانه برای ارتفاع سکوهای موتورخانه ۶۰ تا ۷۰ سانتی متر از نصب پلکان دسترسی به موتور و تجهیزات موتورخانه صرف نظر می کنند باید بدانند که طبق بند ۶-۳-۲-۴ در صورتیکه کف موتورخانه دارای اختلاف سطحی بیش از ۵/۰ متر باشد، پیش بینی راه پله یا پله با نرده محافظ ضروری می باشد. پس نصابان باید بدانند اگر ارتفاع سکوی موتورخانه ۵۰ سانتی متر و ۱ میلی متر باشد ملزم به نصب پله دسترسی به موتور و تجهیزات روی سکو هستند.
هفتمین، هشتمین و نهمین عدم تطابق رایج موتورخانه سه اشتباه رایج نصابان که معمولاً زیاد در بازرسی آسانسور در نصب درهای موتورخانه زیاد دیده می شود. هفتمین و هشتمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه عدم رعایت ابعاد ۱۸۰ سانتی متر در ۶۰ سانتی متر در موتورخانه و همچنین عدم رعایت جهت بازشدن در موتورخانه که متاسفانه بعضی از نصابان آسانسور در عدم رعایت این بند۶-۳-۳ استاندارد گفته شده است در موتورخانه نباید به طرف داخل باز شود. توجیحات برای عدم رعایت آن مثل فاصله قطعات تا در را می آورند. حتی متاسفانه بعضی ازشرکت های بازرسی بازرس محور برای جذب مشتری همین توجیحات را می آورند، ولی نصابان و مسئولان شرکت های بازرسی باید
بدانند که طبق ۶-۳-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ ملزم به رعایت موارد زیر هستند:
درهای ورودی موتورخانه باید حداقل ۶/۰ متر عرض و۸/۱ مترارتفاع داشته باشند و به طرف داخل باز نشوند.
نهمین اشتباه نصابان آسانسور در موتورخانه سوم عدم تطابقی در درهای موتورخانه آسانسور زیاد دیده میشود، استفاده از قفل نامناسب برای در است. نصابان باید در نصب قفل درب موتورخانه باید طبق بند های ۶-۳-۳-۳ و۶-۴-۳-۳ موارد زیر را رعایت کنند:
۶-۳-۳-۳درها و دریچه های موتورخانه باید مجهز به قفلهایی باشند که دارای یک کلید بوده و بدون کلید از درون موتورخانه باز نشوند. قفل دریچه هایی که برای دسترسی به وسایل هستند، ممکن است از داخل قفل شوند.
۶-۴-۳-۳درها ودریچه ها باید مجهز به قفل هایی باشند که دارای یک کلید بوده و ازدرون بدون استفاده از کلید باز شوند.
دهمین عدم تطابق که زیاد در بازرسی دیده می شود، عدم نصب کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه است که بعضی از نصابان آسانسور و سازندگان ساختمان به علت سهل انگاری روشنایی موتورخانه مستقیماً از داخل جعبه سه فاز تامین می کنند.
صاحبان آسانسور باید بدانند که طبق بند ۶-۳-۶ ملزم رعایت موارد زیر جهت روشنایی موتورخانه هستند. در این بند می خوانیم:
موتورخانه باید مجهز به روشنایی الکتریکی دائمی باشد، که حداقل بتواند با شدت ۲۰۰ لوکس نسبت به کف، روشنایی مناسب را تامین نماید.
منبع تغذیه این روشنایی باید با بند ۱۳-۶-۱ مطابقت نماید:
یازدهمین عدم تطابق در بعضی مواقع با وجود اینکه کلید مستقل جهت روشنایی موتورخانه تعبیه می شود ولی به علت عدم آگاهی نصابان آسانسور تامین برق کلید روشنایی موتورخانه مستقل از کلید صفر ویک جعبه نمیباشد. در بند ۱۳-۶-۱ به صراحت این موضوع به شرح زیر نوشته شده است:
تغذیه برق روشنایی کابین، چاه و اطاق های قلکه ها. موتورخانه باید از تغذیه سیستم محرکه مستقل باشند. این عمل می تواند یا بوسیله یک مدار جداگانه ویا طریق اتصال به خط تغذیه سیستم محرکه قبل ورود به کلید اصلی موضوع ۱۳- ۴ انجام گیرد و همانطور پیشتر در قسمت عدم تطایق های چاه آسانسور گفته بند۱۴-۳ به شرح زیر است:
در موتورخانه ها، برای هر آسانسور باید یک کلید اصلی موجودباشد. این نباید تغذیه مدارهای به شرح زیر قطع نماید
· الف- روشنایی کابین
· ب- پریز نصب شده روی سقف کابین
· پ- روشنایی موتورخانه
· ت- پریز موتورخانه
· ث- روشنایی چاه آسانسور
· ج- زنگ اخبار
دوازدهمین عدم تطایق موتورخانه عبارتست از متاسفانه با وجود آنکه در موتورخانه هایی تامین تغدیه و کلید مستقل در موتورخانه توسط نصاب صورت گرفته ولی در بازرسی ها دیده شده که مکان مناسبی جهت نصب کلید روشنایی موتورخانه انتخاب نشده است.
در پاراگراف سوم بند ۶-۳-۶ می خوانیم:
نصب کلید کنترل روشنایی در محل ورودی و نزدیک نقطه یا نقاط دسترسی و در ارتفاع مناسب باید انجام شود.
در پایان این قسمت بار دیگر یاد آوری می شود که نصابان آسانسور باید بدانند در موارد زیر باعث ارجاع پرونده بازرسی آسانسور به کمیته فنی می شود:
۱- عدم تامین فاصله ۳۵ سانتی متر گاورنر نسبت به قطعات ثابت موتورخانه
۲- ارتفاع کمتر از ۱۸۰ سانتی متر سکو تا سقف موتورخانه
۳- عدم تامین فاصله ۷۰ سانتی متری جلوی تابلو ی فرمان
۴- عدم تامین درب موتورخانه به ابعاد ۶۰ *۱۸۰ سانتی متر
۵- عدم فصای ۴۰*۵۰ سانتی متری موتورخانه جهت امور سرویس و نگهداری آسانسور
۵- فواصل
در این قسمت به بررسی رایج ترین اشتباهات نصابان پرداخته شده که متاسفانه در بحث فواصل عدم تطابق های زیادی مشاهده شده و مشکل این عدم تطابق ها این نیست که پس از نصب آسانسور به راحتی قابل برطرف کردن نیستند.
بحث فواصل هوایی بین کابین و دیوار چاه آسانسور و بین کابین و وزنه تعادل در بند ۱۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به تحریر در آمده است در ۱۱- ۱ کلیات آن به شرح زیر است:
فواصل تعریف شده دراین استاندارد نه تنها باید در هنگام انجام آزمون های قبل از بهره برداری بلکه در تمام دوره بهره برداری از آسانسور نیز برقرار بماند.
سه عدم تطابق عمده در بازرسی آسانسور طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ زیاد مشاهده می شود و عدم تطابق چهارمی نیز وجود دارد که بازرسان را ملزم می کند که استاندارد [۱]en81-1 پارت ۱ به علت اهمیت ملزم با آن برخورد کنند.
اولین عدم تطابق زیاد در بازرسی مشاهده می شود عدم رعایت حداکثر فاصله سیل درهای آسانسور وکابین است که اکثر نصابان فاصله ۳۵ میلی متر آن را رعایت نمی کنند.
در بند۱۱-۲-۲ استاندار۱-۶۳۰۳ نوشته شده است: فاصله افقی بین لبه پایین درگاه کابین ولبه پایین درگاه طبقات نباید از ۳۵ mm تجاوز کند بنابراین کلیه نصابان ملزم به رعایت فاصله لازم بین سیل در وکابین آسانسور هستند.
دومین عدم تطابقی در بحث فواصل زیاد دیده می شود عدم رعایت فاصله حداقل ۵ سانتی متری هستند. طبق ۱۱-۴ استاندارد ۶۳۰۳-۱ تمامی ملزم به رعایت فاصله وزنه وکابین به شرح زیر هستند: کابین ومتعلقات آن درفاصله حداقل ۰۵/۰ m از وزنه تعادل ( در صورت وجود) و متلقات مربوطه قرار گیرد.
سومین رایج نصابان که زیاد مشاهده می شود عدم رعایت فواصل رعایت زیاد دیده می شود، عدم رعایت فاصله ۱۲ سانتی متر بین درب طبقات و کابین است. نصابان آسانسور باید بدانند که طبق بند ۱۱-۲-۳ فاصله افقی بین درب کابین و درهای طبقات در حالت بسته و فاصله دسترس بین درها در تمام طول زمان عملکرد عادی نباید از ۱۲/۰ تجاوز کند.
عدم تطابق چهارمی که آسانسورهایی که فاصله کابین با دیواره چاه زیاد مشاهده می گردد عدم نصب نرده یا حفاظ بر روی کابین است که استاندارد en81-1 نصابان آسانسور را ملزم می کند که اگر فاصله کابین با دیوار چاه آسانسور بیش از ۳۰ سانتی متر باشد بر روی سقف کابین حفاظ نصب کنند اهمیت آن نیز کاملا مشخص است زیرا احتمال سقوط برای سرویسکار و نصاب وجود دارد.
۶- علایم و دستورالعمل ها ی آسانسور
پس از آنکه رایج ترین اشتباهات نصابان در قسمت های چاه، در آسانسور،کابین، موتورخانه و فواصل مورد بررسی مورد بررسی قرار گرفت،در این قسمت بررسی رایج ترین عدم تطابق مشاهده شده در نحوه نصب و استفاده از علایم و دستورالعمل های غیر مجاز می پردازیم:
الزامات علایم و دستورالعمل های آسانسور در بند ۱۵ استاندارد ۱-۶۳۰۳ (استاندارد مقررات ایمنی ساختمان ونصب آسانسور قسمت اول – آسانسورهای برقی) بیان شده است ودوازده اشتباه رایج شده در نصب علایم و دستور العمل های آسانسور به تفصیل با ذکر شماره بند مورد بررسی قرار گرفته است. که اهمیت نصب صحیح علایم و دستور العمل ها ی آسانسور در آن است که ارتباط مستقیم با مصرف کنند گان آسانسور دارد.
اولین عدم تطابقی که زیاد دیده می شود استفاده از برچسب ها و دستورالعمل های اشتعالزا و قابل پاره شدن در موتورخانه می باشد که طبق استاندارد ۱-۶۳۰۳ دربند ۱۵-۱ نصابان ملزم به استفاده از دستورالعمل و برچسب های غیر قابل پاره و مواد بادوام غیر اشتعالزا کرده است. در این بند می خوانیم: تمام بر چسبها، نکات و دستورالعمل ها باید خوانا بوده و قابل فهم باشد. (در صورت لزوم توسط علایم یا نشانه ها نشان داده می شود) و همچنین باید غیر قابل پاره شدن بوده، از مواد با دوام فلز یا غیر اشتعال ساخته شود،……………
دومین عدم تطابقی در دستورالعمل های به وِیژه در بکیچ خارجی دیده می شود، استفاده از زبان غیر فارسی در دستورالعمل و علایم نصب شده در موتورخانه و سایر قسمت هایی که علایم نصب شده، می باشد. در ادامه بند ۱۵-۱ استاندارد۱-۶۳۰۳ نوشته شده اشت. برچسبها و علایم در محل قابل روئت قرار گیرد و به زبان فارسی نوشته شده باشد.
سومین عدم تطابقی در علایم آسانسور زیاد دیده می شود که بسیار تعجب آور است عدم ذکر شرکت نصاب بر پلاک ظرفیت داخل کابین می باشد که دربند ۱۵-۲-۲ استاندارد ۱-۶۳۰۳ نصابان آسانسور ملزم رعایت اصول زیر کرده است:
اسم فروشنده و شماره مشخص کننده آسانسور (سریال ساخت) باید بر روی پلاک ظرفیت نشان داده شود.
چهارمین عدم تطابقی در استفاده از علایم به کرات بازرسی آسانسور استفاده از شاستی های زرد و قرمز در کابین آسانسور است نصابان آسانسور باید بدانند به غیر از شستی و زنگ کابین طبقه دگمه ها نباید به رنگ قرمز باشند. در بند۱۵-۲-۳-۱ استاندارد ۱-۶۳۰۳ به شرح زیر بیان شده است:
۱۵-۲-۳-۱ شستی یا کلید توقف (در صورت وجود) باید به رنگ قرمز باشد و با کلمه توقف مشخص گردد و جایی قرار گیرد که در استفاده از کلید اشتباهی پیش نیاید.
شستی زنگ در صورت باید به رنگ زرد باشد و باشکل زنگ مشخص شود.
رنگ های قرمز وزرد نباید برای سایر دگمه های کابین بکار رود.
پنجمین عدم تطابقی زیاد در کابین آسانسور به چشم می خورد که اهمیت این عدم تطابق از آن جهت مهم است که کاربرد مستقیم برای استقاده کنندگان آسانسور دارد عدم رعایت همخوانی شستی کابین طبقه ای که محل ورود وخروج مسافر است. در بند ۱۵-۲-۳-۲ در قسمت الف استاندارد۱-۶۳۰۳ بر این موضوع به صورت زیر تاکید شده است:
وسایل کنترل باید به وضوح نمایانگر نوع عمل خود باشند، برای این منظور موارد زیر توصیه می گردد
الف- برای شستی های فرمان طبقات ، علائم،…… و-۲- و۱- و۰ و۱و۲و……و غیره
عدم تطابق دیگری در استفاده علایم در کابین به عنوان ششمین اشتباه رایج نصابان زیاد مشاهده می شود که پیشتر در رایج ترین اشتباهات نصابان در کابین گفته شد. استفاده از علایم غیر صحیح برای دگمه باز کننده مجدد و دگمه بستن مجدد کابین است که نصابان برای استفاده از علایمdoor open ,doorclose l طبق نصب علایم زیر طبق ۱۵-۲-۳-۲ قسمت ب وپ استاندارد هستند.
الف – برای دگمه باز کننده مجدد درب (در صورت و جود) نشانه
هفتمین اشتباهی که زیاد دیده می شود روی سقف کابین عدم نصب اطلاعات صحیح و علایم غیر فارسی روی سقف کابین وجعبه رویزیون است. طبق بند ۱۵- ۳ استاندارد ۱-۶۳۰۳ نصابان باید اطلاعات زیر را روی سقف کابین نصب کنند.
در ۱۵-۳ به صورت زیر بیان شده است روی سقف کابین اطلاعات زیر نشان داده شود.
الف- عبارت توقف (stop ) بر روی یا نزدیک وسیله توقف، بنحوی که احتمال بروز خطا در وضعیت توقف رخ ندهد.
ب- کلمات کارکرد عادی وبازرسی( رویزویون) بر روی یا نزدیک کلید عملکرد
پ- جهت حرکت، بر روی یا نزدیک شستی های مربوطه
لازم به ذکر است که کلیه علائم باید بند ۱۵-۱ به زبان فارسی باید نشان داده شود.
همانطور که پیشتر وعده دادم بودم رایج ترین عدم تطابق های مشاهده در نصب علایم ودستورالعمل های موتورخانه در این قسمت به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. عدم تطابقی عجیبی به عنوان هشتمین اشتباه نصابان در نصب علایم در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بارزسی های مشاهده گردیده نصب علایم هشدار به جای قسمت های بیرونی برروی قسمت های داخلی در موتورخانه و همچنین استفاده از کلمات و زبان خارج از استاندارد ۱-۶۳۰۳ بر هشدار در موتورخانه است که در بند ۱۵-۴ -۱ به صراحت محل نصب و زبان علایم هشدار به شرح ذیل مشخص کرده است:
۱-۴-۱۵ یک عبارت اخطار دهنده حداقل شامل موارد زیر:
“خطر- موتورخانه آسانسور ورود کلیه افراد غیر مجاز ممنوع”
باید روی قسمت بیرونی درب ها یا دریچه ها که محل دسترسی به موتورخانه و اتاق قرقره ها می باشد.
عدم تطابق دیگری که نصب علایم در موتورخانه به عنوان نهمین اشتباه نصابان آسانسور دیده می شود. عدم نصب صحیح دستور العمل حرکت دستی آسانسور و عدم استفاده از پوشش غیر اشتعالزا و نمایش جهت حرکت کابین بر روی دیوار و فلاویل است که طبق بندهای ۱۵-۳-۴ و۱۵-۴-۳-۱ دستور العمل نصب در موتورخانه باید دارای شرایط زیر باشد:
در محوطه داخلی موتورخانه نصب دستورالعمل های راهنما در ارتباط با از کار افتادن آسانسور و به ویژه چگونگی استفاده اضطراری از ابزار دستی یا برقی، جهت حرکت دادن کابین و کلید باز کردن درب طبقات، به طور کامل و واضح ضروری می باشد و در بند ۱۵- ۴-۳-۱ می خوانیم: جهت حرکت کابین باید بوضوح روی سیستم محرکه نزدیک به چرخ دستی و چرخ طیار فلاویل نشان داده شود. در صورتیکه این چرخ طیار غیر قابل جدا شدن باشد، جهت ها می تواند روی خود چرخ مشخص گردد.
