معتادان به موبایل کلیک کنید!

[saberi]

اعتیاد به تلفن همراه و سیگار مواردی بسیار شبیه بهم هستند که از نظر روانشناسی فرد را به خود وابسته می کنند.

تا همین چند سال پیش که هنوز اینترنت و استفاده از دستگاه‌های دیجیتالی مثل تبلت و تلفن هوشمند تا این حد در بین کاربران رواج پیدا نکرده بود، بعد از اینکه هر یک از افراد از سرکار به خانه برمی‌گشتند دور هم جمع می‌شدند و تمام سعی خود را می‌کردند که برای چند ساعت اوقات خوشی را در کنار هم سپری کنند و از هم صحبتی با هم لذت ببرند.

اما حالا اوضاع خیلی فرق کرده است همین که یکی از اعضای خانواده به خانه می‌رسد هر کدام تبلت یا گوشی خود را به دست می‌گیرند و تا آخر شب با آن مشغول هستند. سر میز شام به ایمیل‌هایشان جواب می‌دهند، هنگام خواب حساب‌های کاربری‌شان را در شبکه‌های اجتماعی مختلف چک می‌کنند و تا پاسی از شب هم مشغول کامنت ‌بازی با دوستانشان هستند. حالا اعتیاد به استفاده از ابزارهای دیجیتالی و مخصوصاً تلفن های هوشمند که انجام بسیاری کارها را آسان کرده به جایی رسیده که بسیاری از کارشناسان و جامعه‌شناسان نسبت به وابستگی کاربران به این دستگاه‌های دیجیتالی هشدار می‌دهند. شاید شما هم یکی از همین افراد باشید که وابستگی زیادی به تلفن هوشمند خود دارید و تصور بودن، بدون این دستگاه برایتان غیرممکن باشد.

نتایج تحقیقاتی که سال گذشته منتشر شد نشان داد که هر کاربر روزانه بین 110 تا ۱۵۰ بار قفل تلفن هوشمند خود را باز می‌کند و جالب‌تر اینکه این عمل بدون هیچ هدفی انجام می‌شود. چک کردن گاه و بی‌گاه تلفن همراه و خیره شدن به صفحه نمایش آن، ما را از انجام دادن کارهایی مانند حرف زدن با دوستان، تماشا کردن یک فیلم و حتی عقب افتادن از کارمان بازمی‌دارد. هر نوع اعتیادی برای سلامتی بدن مضر است فرقی هم نمی‌کند که این اعتیاد به یک مواد خطرناک باشد یا یک دستگاه دیجیتالی. اگر شما هم به گوشی تلفن همراه خود وابسته هستید و به نوعی به استفاده از آن اعتیاددارید بهتر است خودتان را آماده کنید تا از شر این اعتیاد خلاص شوید. در ادامه به شما راه‌هایی را نشان می‌دهیم تا بتوانید از شدت اعتیاد به استفاده از تلفن هوشمندتان را کم کنید.

متاسفانه اعتیاد به تلفن همراه و سیگار مواردی بسیار شبیه بهم هستند که از نظر روانشناسی فرد را به خود وابسته می کنند.

 به گوشي‌بازي معتاد هستيد؟

وقتي شارژ تلفن هوشمند شما همراهتان نيست و باتري‌اش رو به تمام شدن مي‌رود، چه احساسي پيدا مي‌كنيد؟ حسي شبيه به گم كردن يكي از عزيزان‌تان سراغ شما مي‌آيد و اضطرابي همراه با ناراحتي در دل‌تان مي‌نشيند؟ اگر با فاصله گرفتن از تلفن هوشمندتان حس از دست دادن آزار‌دهنده‌اي كه نمي‌توانيد با آن كنار بياييد و احساس پوچ و گنگي كه شما را ميان زمين و آسمان نگه مي‌دارد سراغ شما مي‌آيد، يعني به «نوموفوبيا» يا «ترس از زندگي بدون تلفن همراه» مبتلا شده‌ايد. نوموفوبيا، فوبيا يا ترس مرضي جديدي است كه هر روز قربانيان بيشتري مي‌گيرد. اگر شما هم به يك گوشي‌باز حرفه‌اي تبديل شده‌ايد يا احساس مي‌كنيد پناه بردن مداوم همسرتان به تلفن همراهش ميان شما فاصله ايجاد كرده، به سوالات تستي كه در ادامه آورده‌ايم پاسخ دهيد. نمره‌اي كه از اين تست مي‌گيريد، روشن مي‌كند كه چقدر حال‌تان خراب است.

وقتي باتري تلفن همراه‌تان رو به اتمام مي‌رود دچار نگراني و حتي وحشت مي‌شويد؟ شما تنها كسي نيستيد كه چنين احساسات آزار‌دهنده‌اي را هنگام دور شدن از گوشي هوشمندش تجربه مي‌كند.

محققان مي‌گويند آمار مبتلايان نوموفوبيا هر روز بالاتر مي‌رود و توصيه مي‌كنند كه براي سنجش ميزان درگير شدن‌تان با اين فوبيا، به 20 سوالي كه در ادامه آورده‌ايم پاسخ دهيد.

بيماري نوموفوبيا خودش را با علائمي مثل ناتواني در خاموش كردن تلفن هوشمند، با وسواس و دقيقه به دقيقه چك كردن تلفن همراه، به هر دري زدن براي شارژ كردن باتري تلفن همراه يا بردن آن به حمام، نشان مي‌دهد. هرچه تعداد علائمي كه وابستگي بيمارگونه شما به تلفن همراه‌تان را تاييد مي‌كند بيشتر باشد، يعني بيشتر دچار اين فوبيا هستيد و اگر خودتان با هر روز كمتر كردن اين وابستگي از پس مشكل‌تان برنياييد، بايد با كمك يك روانشناس اين ترس را از خود دور كنيد.


مقابل هر سوال، عدد يك تا هفت را بنويسيد و با اين روش به خودتان نمره دهيد: عدد يك به معناي به‌شدت مخالف و عدد هفت به معناي به‌شدت موافق است. اعداد دو تا شش هم درجه‌اي از مخالفت يا موافقت شما را نشان مي‌دهند كه خودتان مي‌توانيد ميزانش را تخمين بزنيد و با توجه به آن نمره‌گذاري كنيد. هرچه نمره‌اي كه مي‌گيريد بالاتر باشد، معنايش اين است كه بيشتر به «نوموفوبيا» دچار هستيد.

1. اگر نتوانم با كمك تلفن همراه هوشمندم به اطلاعات مورد نيازم دست پيدا كنم، حس مي‌كنم چيزي را گم كرده‌ام.

2. اگر لحظه‌اي كه به اطلاعات نياز دارم، اينترنت موبايلم قطع باشد و نتوانم آنها را با گوشي هوشمندم به دست بياورم، آشفته مي‌شوم.

3. عادت دارم خبرهاي روز را با تلفن همراهم بخوانم و اگر اين دسترسي برايم محدود شود، اعصابم به هم مي‌ريزد.

4. من از قابليت‌هاي تلفن هوشمندم استفاده زيادي مي‌كنم و اگر به دليلي نتوانم با آن كار كنم، اعصابم به هم مي‌ريزد.

5. تمام شدن باتري تلفن همراه به من استرس مي‌دهد و اعصابم را خرد مي‌كند.

6. اگر بسته اينترنتم رو به اتمام برود يا حجمش كم و محدود شود، حالم بد  مي‌شود.

7. هر جا مي‌روم، قبل از هر كاري دنبال آنتن واي‌فاي مي‌گردم.

8. اگر نتوانم از تلفن هوشمندم استفاده كنم، احساس مي‌كنم بين زمين و آسمان گير كرده‌ام.

9. وقتي كه امكان چك كردن تلفن برايم وجود ندارد، مدام به اين موضوع فكر مي‌كنم و تا زمان مناسب را پيدا نكنم، ذهنم آرام نمي‌شود.

10. از اينكه نمي‌توانم با دوستان يا خانواده‌ام ارتباط برقرار كنم، مشوش مي‌شوم و احساس ناراحتي مي‌كنم.
 
11. اينكه خانواده يا دوستانم نتوانند من را پيدا كنند، من را نگران مي‌كند.

12. اينكه پيامك‌ها و تماس‌هاي ديگران را نتوانم دريافت كنم، من را عصبي مي‌كند.

13. اينكه در دسترس دوستان يا خانواده‌ام نباشم، من را نگران مي‌كند.

14. از اینکه ندانم  در لحظه‌اي كه تلفن همراهم نيست چند نفر خواسته‌اند با من تماس بگيرند من را عصبي مي‌كند.
 
15. نگران اين مي‌شوم كه رابطه نزديكم با دوستان يا خانواده به‌خاطر در دسترس آنها نبودن خدشه‌دار شود.

16. اينكه هويت آنلاينم را از من بگيرند و در شبكه‌هاي اجتماعي با كمك تلفن همراهم حضور نداشته باشم، من را عصبي مي‌كند.

17. از اينكه نتوانم با خواندن اخبار به كمك تلفن هوشمندم به روز باشم و با دوستانم در شبكه‌هاي اجتماعي وارد ارتباط شوم خوشم نمي‌آيد.

18. وقتي نمي‌توانم آپديت‌هاي روي موبايلم و نوتيفيكيشن‌هايي كه برايم مي‌آيد را چك كنم، احساس بد و گنگي پيدا مي‌كنم.

19. از اينكه نتوانم اي‌ميل‌هاي تازه‌ام را با كمك تلفن همراهم چك كنم، مضطرب مي‌شوم.

20. وقتي تلفن همراهم با من نيست، احساس عجيبي پيدا مي‌كنم، چون نمي‌دانم چه كار بايد بكنم.

چقدر حالتان خراب است؟

20 تا 60 : به نوموفوبياي خفيفي دچار شده‌ايد.

60 تا 100 : مي‌توان گفت كه مبتلا به نوموفوبيا هستيد اما حال‌تان چندان خراب نيست.

بالاتر از 100 : حال‌تان حسابي خراب است و بايد به فكر ترك اعتياد و وابستگي‌تان به تلفن همراه باشيد.

کاربرانی که معتاد موبایل خود هستند و نمی‌توانند بدون آن روزشان رابه شب برسانند نه اهل دود و دم هستند و نه مشکل روانی دارند. آنها تنها قربانی تکنولوژی هستند. این ادعا را مدير كل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي كشور اینگونه اثبات می‌کند: پژوهش‌هاي بين‌المللي نشان می دهد شش درصد از كاربران تلفن همراه، معتاد به اين وسيله هستند، به طوري كه اگر تلفن خود را در مكاني جا بگذارند، دچار استرس مي‌شوند و گويي چيز مهمي را در زندگي خود از دست داده‌اند. 

حرف‌های دكتر مسعودي فريد البته ناگوارتر هم می‌شود وقتی می گوید: در عين حال ميزان افسردگي و اضطراب در ميان اين كاربران نسبت به كساني كه به اينترنت يا موبايل اعتياد ندارند، به طور معناداري بيشتر است. 

البته در این تحقیق درباره اعتیاد به موبایل افرادي كه با استفاده از تلفن همراه درآمد كسب كرده و كار مي‌كنند، در زمره معتادان اين وسيله ارتباطي در‌نظر گرفته نشده اند و تنها هدف آن گروه از افرادی بوده اند که بدون انجام کاری مهم با موبایل‌شان به آن وابسته اند. 

در واقع افرادي كه تلفن همراه آن‌ها وسيله‌ كار و فعاليت روزانه آن‌ها محسوب مي‌شود، در زمره معتادان به اين وسيله ارتباطي به شمار نمي‌روند، به طوري كه اعتياد به تلفن همراه دربر‌گيرنده افرادي مي‌شود كه در حالي كه نيازي به استفاده از اين وسيله ندارند،‌ خود را درگير آن مي‌كنند، به طوري كه قادر به دوري از اين وسيله ارتباطي نيستند. در بسياري از مواقع كاربران از نظر صحبت كردن با تلفن همراه اعتياد ندارند، بلكه آنها به طور قابل توجهي و بيش از حد از نرم‌افزارهاي نصب شده به روي تلفن خود استفاده مي‌كنند. 

مسعودی فرید مديركل پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي البته اعلام کرد تاكنون پژوهشي كلان به منظور بررسي شيوع و ميزان استفاده از تلفن همراه در ایران انجام نشده است.

وی سپس به راه‌اندازي مراكز درمان اعتياد به تلفن همراه در برخي از كشورها اشاره كرده است که باعث شده وضعیت سلامت کاربران تلفن همراه در آن کشورها تحت نظر باشد.

مسعودي‌فريد با تاكيد بر اينكه در حوزه آسيب‌هاي نوپديد نيازمند مطالعات كيفي و پژوهش‌هاي لازم هستيم، در مورد مطالعات انجام شده در خصوص ميزان ارتباطات خانوادگي در ميان خانواده‌هاي ايراني گفت: به طور متوسط خانواده‌هاي ايراني روزانه حدود 30 دقيقه با يكديگر ارتباط موثر دارند، هر چند برخي معتقدند اين ارتباط به 15 دقيقه در روز كاهش يافته است؛ اين در حاليست كه ورود به‌فضاهاي مجازي و سايبري بر اين ارتباطات مي‌تواند تاثيرات بسزايي داشته باشد.

گروهی از پزشکان در بررسی‌های جدید در رابطه با اثرات زیانبار تلفن همراه بر سلامت بدن به کاهش  توان بارورسازی در مردان اشاره کرده اند. از دیگر خطرات تماس زیاد با تلفن همراه می‌توان به تاثیر آن بر افرادی اشاره کرد که از دستگاه تنظیم ضربان قلب استفاده می‌کند.

به گفته متخصصان، تلفن همراه میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی قابل توجهی ایجاد می‌کند اما معمولا شدت این امواج نمی‌تواند بر ضربان قلب یا عملکرد این عضو حیاتی تاثیر بگذارد مگر در افرادی که از دستگاه تنظیم ضربان قلب استفاده می‌کنند چون این امواج می‌توانند روی تنظیم مجدد این دستگاه تاثیر نامطلوب بگذارند و امکان برنامه‌ریزی دوباره آن را با مشکل مواجه سازند.

 از سوی دیگر افرادی که عادت دارند از تلفن همراه زیاد برای ارسال پیامک استفاده کنند نیز با خطر التهاب مفاصل انگشتان دست مواجه می‌شوند. ارسال زیاد پیامک با این وسیله باعث دردناک شدن مفاصل انگشت‌های دست شده و این وضعیت می‌تواند علامت اولیه التهاب مفاصل باشد.

همچنین نگه داشتن زیاد تلفن همراه در هنگام صحبت کردن به عضلات گردن فشار می‌آورد و به بروز درد در این ناحیه می‌انجامد. قرار دادن تلفن همراه در كنار خودتان در طول شب تاثيرات نامطلوبي بر كيفيت خواب مي‌گذارد.

به عقیده محققان پرتوهايي كه از صفحه تلفن همراه ساطع مي‌شود، باعث ايجاد تداخل در روند طبيعي بدن و ميزان ترشح هورمون‌ها مي‌شود. اين پرتوها باعث تحريك شبكيه چشم و افزايش ساعات بيداري مي‌شود؛ چراكه نور تلفن‌هاي هوشمند مانند ساير نورهاي مصنوعي از ترشح هورمون ملاتونين كه در طول خواب ترشح مي‌شود، جلوگيري مي‌كند و بر كيفيت خواب تاثير نامطلوبي مي‌گذارد.

اگر باردار هستيد، مراقب باشيد. محققان مي‌گويند استفاده خانم‌هاي باردار از تلفن همراه، در آینده كودكان آنها را 54 درصد بيشتر به مشكلات رفتاري و احساسي دچار مي‌كند. پژوهشگران مي‌گويند كودكاني كه قبل و بعد از تولد در معرض تشعشعات تلفن همراه قرار مي‌گيرند، 25 درصد بيشتر به مشكلات احساسي، 24‌درصد بيشتر به مشكلات ارتباطي، 35 درصد بيشتر به بي‌ميلي در شركت در فعاليت‌هاي فوق برنامه و 49 درصد بيشتر به مشكلات رفتاري دچار مي‌شوند.

شايد بي‌خوابي از كوچك‌ترين مشكلاتي باشد كه به‌خاطر اعتياد به تلفن همراه سراغ‌تان مي‌آيد. محققان مي‌گويند استفاده طولاني مدت از تلفن همراه خطر مبتلا شدن‌تان به برخي از سرطان‌ها را بيشتر مي‌كند. بر اساس پژوهش‌هاي آنها، كساني كه زياد از تلفن همراه استفاده مي‌كنند در سال‌هاي پيري بيشتر در معرض ابتلا به تومورهاي مغزي قرار مي‌گيرند. گذشته از اين محققان معتقدند استفاده بيش از اندازه از تلفن همراه، سن ابتلا به اين سرطان را 10 سال پايين‌تر مي‌آورد.

راه‌های ترک اعتیاد به تلفن‌همراه
نتایج تحقیقاتی که سال گذشته منتشر شد نشان داد که هر کاربر روزانه بین 110 تا ۱۵۰ بار قفل تلفن هوشمند خود را باز می‌کند و جالب‌تر اینکه این عمل بدون هیچ هدفی انجام می‌شود. چک کردن گاه و بی‌گاه تلفن همراه و خیره شدن به صفحه نمایش آن، ما را از انجام دادن کارهایی مانند حرف زدن با دوستان، تماشا کردن یک فیلم و حتی عقب افتادن از کارمان بازمی‌دارد. هر نوع اعتیادی برای سلامتی بدن مضر است فرقی هم نمی‌کند که این اعتیاد به یک مواد خطرناک باشد یا یک دستگاه دیجیتالی.

اگر شما هم به گوشی تلفن همراه خود وابسته هستید و به نوعی به استفاده از آن اعتیاددارید بهتر است خودتان را آماده کنید تا از شر این اعتیاد خلاص شوید. در ادامه به شما راه‌هایی را نشان می‌دهیم تا بتوانید از شدت اعتیاد به استفاده از تلفن هوشمندتان را کم کنید.


خاموش کردن نوتیفیکیشن ها

در اندروید لازم است تنظیمات مربوط به نوتیفیکیشن های هر اپلیکیشن را جداگانه خاموش کنید ولی در iOS به آدرس Settings و سپس Notification Center بروید. مثلا شما می توانید به صورت دستی ساعتی یک بار ایمیل های خود را چک کنید. دریافت و پاسخ ایمیل با یک ساعت تاخیر هیچ مشکلی ایجاد نمی کند.

اما نتیجه نهایی چیست؟ شما به مرور چک کردن های بیهوده شبکه های مجازی را به طرز محسوسی کاهش می دهید. شاید ارسال یک توییت یا لایک یک عکس در فیسبوک کمی دیرتر انجام شود ولی در عوض، زندگی واقعی خود را بیشتر در دستان خود خواهید داشت.

پاک کردن اپلیکیشن ها

شاید شما هم از جمله افرادی باشید که خاموش کردن نوتیفیکیشن ها برایشان کافی نباشد. بنابراین بهتر است اپلیکیشن های غیرضروری را پاک کنید. پیشنهاد می کنیم این کار را با اپلیکیشن هایی که دنیای آنلاین را به تلفن هوشمند شما میاورند شروع کنید: آیا واقعا در تلفن همراه خود به اپلیکیشن توییتر یا فیسبوک نیاز مبرم دارید؟ یا دسترسی هر لحظه به ایمیل از واجبات زندگی شما است؟ مطمئنا کمی صبر هیچ لطمه ای به زندگی مجازی نمی زند و بهتر است در رایانه شخصی به این وب سایت ها و سرویس ها پرداخت. همچنین در مواقع ضروری می توان از طریق مرورگر تلفن همراه به اینگونه سرویس ها دسترسی داشت.

به خود جرات دهید و اپلیکیشن های اضافی را پاک کنید تا هم نوتیفیکیشن کمتری دریافت کنید، فضای آزاد بیشتری در دستگاه خود داشته باشید و هم زمان بیشتری را صرف امور زندگی واقعی خود بدهید. به یاد داشته باشید، هرچیزی که زمان را از دیگر فعالیت های ارزشمند تر شما می کاهد، نیازمند بررسی بیشتری است.
یک بار این اپلیکیشن ها را به کل پاک کنید و اگر طی یک ماه مجددا آنها را نصب نکردید بدانید که از اول هم به آنها احتیاجی نداشتید.

فعال سازی حالت پرواز

یکی از ساده ترین راه های دور شدن از تمام نوتیفیکیشن ها و پیغام های غیرضروری، فعال سازی حالت پرواز است که در تلفن های هوشمند با لوگوی هواپیما مشخص شده. با فعال کردن این حالت فقط دسترسی گجت به شبکه های مخابراتی و وای فای بسته می شود و البته هیچ خللی در استفاده از فایل های موجود در دستگاه ایجاد نخواهد شد.

در حالت پرواز شما هیچ پیامک یا تماسی دریافت نخواهید کرد و این یعنی شما در دسترس هیچ کس قرار نخواهید گرفت. شاید نتوان همیشه از این قابلیت استفاده کرد ولی حداقل برای چند ساعتی می توانید به خود استراحت مطلق بدون تکنولوژی بدهید.

پیشنهاد می کنیم اگر نیاز به تمرکز واقعی حین کار یا استراحت مطلق حین خواب دارید، از حالت پرواز تلفن خود غافل نشوید.

استفاده از ابزار جانبی

خوشبختانه نیاز نیست فقط به تنظیمات تلفن های همراه اکتفا کنید. چرا که اپلیکیشن های بسیار خوبی در زمینه ترک اعتیاد تلفن هوشمند وجود دارد که بهترین آنها BreakFree است که پیش از این هم آن را معرفی کرده بودیم. این اپلیکیشن در حال حاضر فقط برای اندروید موجود است و به زودی برای iOS هم معرفی می شود.

در اپلیکیشن BreakFree تنظیماتی برای غیرفعال کردن بخشی یا تمام نوتیفیکیشن ها وجود دارد و همچنین شما قادر به فعال کردن یک پیامک خودکار هستید تا در زمان های دلخواه در پاسخ به تماس یا پیامک دریافتی ارسال شود. از دیگر امکانات این اپلیکیشن غیر فعال سازی صداهای دستگاه و اینترنت است و همانطور که گفتیم، میزان اعتیاد به تلفن همراه خود را به طور کامل زیر نظر خواهید داشت.
اپلیکیشن های دیگری هم مانند StayOnTask یا AppDetox هم کارایی مشابه با برک فری دارند که می توانید از آنها هم استفاده کنید. متاسفانه برای iOS آنطور که باید اپلیکیشن خوبی یافت نشد و فعلا بهترین کار، استفاده از انتخاب های موجود (حالت پرواز، غیر فعال سازی نوتیفیکیشن ها و اینترنت) در Settings خود آیفون است.

پنهان کردن تلفن

یکی از راهکارهای چک کردن کمتر تلفن همراه، قرار دادن موانع بیشتر است. مثلا گذاشتن یک پترن سخت یا یک کلمه عبور طولانی. اما شاید پنهان کردن تلفن همراه در کشوی میز حین کار یا دیدن مسابقه فوتبال در خانه ساده تر باشد. با این کار شما فقط در مواقع ضروری و با فاصله زمانی بیشتری به تلفن همراه خود رجوع می کنید.

حتی می توانید مجموعه ای از قوانین برای نحوه استفاده از تلفن همراه برای خود وضع کنید. مثلا به اشتراک گذاری تصاویر یا ارسال یک توییت و غیره را به زمانی دیگر موکول کنید تا به مرور زمان، عادت استفاده مداوم از تلفن همراه خود را ترک کنید.

اشتباه نکنید؛ ما ضد تلفن همراه نیستیم. اما تعادل در استفاده از تکنولوژی هم درست همانند هر چیز دیگری واجب است. حتما شما هم تجربه کردید که در یک دیدار دوستانه اکثر افراد مشغول تلفن همراه خود هستند. شاید بهتر باشد کمی بیشتر به اطراف خود دقت کنیم و کمتر درگیر تکنولوژی و گجت هوشمند خود باشیم. راستی شما روزی چند بار صفحه قفل دستگاه خود را باز می کنید؟

گزارش از فاطمه باقری - باشگاه خبرنگاران جوان