چت‌بات چیست و چرا این‌قدر مهم است؟

[elshan]

آینده‌ی ما با چت‌بات‌ها (Chat Bot) گره خورده؛ چه برایش آماده باشیم یا نه. این عبارتی است که به‌طور مستقیم یا تلویحی، از زبان رهبران شرکت‌های بزرگ تکنولوژی می‌شنویم. آن‌ها در پی ساخت پلتفرم‌هایی هستند که قادرند جای اپلیکیشن‌های امروزی‌مان را بگیرند؛ بات‌های (‌Bot) کوچک هوشمندی را در نظر بگیرید که به کلمات‌تان گوش می‌دهند و به شما در انجام کارها کمک می‌کنند. ساتیا نادلا، مدیر عامل مایکروسافت اخیرا گفته «این تکنولوژی‌ای است که از آن راه گریزی نیست.» فیسبوک هم Bot Store خود را راه انداخته است. اما می‌خواهیم بک بار دیگر ببینیم بات‌ها چه هستند، به چه دردی می‌خورند و از همه مهم‌تر شرکت‌های بزرگ در توسعه‌ی آن‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارند. با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
     ‌    ‌
چت‌بات چیست؟
به زبان ساده، چت‌بات نرم‌افزاری است که به‌ شما در انجام کارها کمک می‌کند یا نقشی سرگرم‌کننده در زندگی‌تان بازی می‌کند. بات‌ها این پتانسیل را دارند که جای اپلیکیشن‌های امروزی‌مان را بگیرند. فرض کنید به  جای باز کردن اپلیکیشن هواشناسی، از یک بات در مورد وضعیت هوا بپرسید. در نهایت، کار به جایی می‌رسد که یک چت‌بات به دستیار شخصی‌تان تبدیل شده و همه‌ی کارهای شما را راست و ریست می‌کند. فرقی ندارد که بخواهید تاکسی بگیرید یا با کسی قرار ملاقات بگذارید؛ یک چت‌بات واحد باید از مدیریت همه‌ی این‌کارها بربیاید. همچنین پلتفرم‌های مرسوم مثل واتس‌اپ یا فیسبوک مسنجر، باید میزبانی چت‌بات‌های مختلف را برعهده بگیرند و به آن‌ها اجازه بدهند با کاربران ارتباط برقرار کنند. به‌طور مثال یک چت‌بات از یک شرکت هواپیمایی مطرح، در بستر پلتفرم واتس‌اپ به شما می‌گوید که پروازتان تاخیر داشته؛ چت‌باتی دیگر هم از شرکت پست به شما خبر می‌دهد که بسته‌تان ارسال شده. البته فکر نکنید همیشه پشت این بات‌های هوشمند، ربات‌ها هستند که با شما صحبت می‌کنند؛ خیلی وقت‌ها این بات‌ها فقط وظیفه‌ی انتقال اطلاعات به ما را انجام می‌دهد و در واقع پیام متخصص یا کارشناس را به ما منتقل می‌کنند.
‌‌‌‌‌      ‌‌‌‌

آیا بات‌ها چیز جدیدی هستند؟
پاسخ کوتاه: خیر. پاسخ بلند: داستان بات‌ها به دهه‌ی ۶۰ میلادی برمی‌گردد. از دهه‌ها پیش ربات‌های سخنگویی برای سرگرم کردن مردم ساخته می‌شد. اما چیزی که مایکروسافت یا فیسبوک به دنبالش هستند، بسیار پیچیده‌تر از این حرف‌هاست.
      ‌
بات‌ها چگونه آینده را تغییر می‌دهند؟
بات‌های هوشمند نحوه‌ی استفاده‌ی ما از تلفن‌های هوشمند و کامپیوترها را دگرگون می‌کنند. به قول ساتیا نادلا، مدیر عامل شرکت مایکروسافت، این شرکت در نظر دارد «گفت‌وگو» (Conversation) را به یک پلتفرم جدید در دنیای کامپیوترها تبدیل کند. ما در سال‌های اخیر عادت کرده‌ایم که با کلیک روی آیکون نرم‌افزارها، اجرای اپلیکیشن‌ها و استفاده از باکس‌های جست‌وجو، به اطلاعات موردنظرمان برسیم. اما چت‌بات‌ها می‌توانند کل این فرایند را تغییر بدهند. در آینده (شاید از همین‌الان) شما می‌توانید از گجت‌تان در مورد وضعیت هوا بپرسید و چت‌بات با توجه به موقعیت جغرافیایی‌تان به شما می‌گوید که باید چتر با خود ببرید یا خیر. به عبارت ساده‌تر نه به اپلیکیشن نیازی است و نه به باکس جست‌وجو.
‌‌‌      ‌
آیا همه‌ی چت‌بات‌ها یک‌جور هستند؟
پاسخ این سوال هم منفی است. انواع و اقسام بات وجود دارد. از بات‌های کودن تا بات‌های باهوش. اگر یادتان باشد تا چند سال پیش وقتی از سرویس Google Now سوالی می‌پرسیدید، یکی درمیان پاسخ‌های اشتباه می‌داد. اما به‌تدریج به دوران بات‌های باهوش‌تر وارد می‌شویم. به‌طور مثال وقتی از یک بات هوشمند می‌پرسیم که هوا چطور است، باید با توجه به همه‌ی جوانب پاسخ‌مان را بدهد: مثلا باید بگوید «الان هوا آفتابی است» و همچنین بتواند با در نظر گرفتن جلسه‌ای که برای همان روز در یک شهر دیگر برای‌مان تنظیم کرده، اعلام کند که «اما برای عصر ]در فلان شهر[ هوا بارانی است؛ چتر را فراموش نکن».
‌‌‌‌‌       ‌
شرکت‌های مطرح در توسعه‌ی بات‌ها چه قدم‌هایی برداشته‌اند؟
مایکروسافت، اپل، فیسبوک و گوگل و چندین شرکت کوچک و بزرگ دیگر در حال توسعه‌ی پلتفرم‌هایی برای تولید چت‌بات‌ها هستند. آن‌ها همچنین با دستیارهای صوتی‌شان رقابتی سخت را آغاز کرده‌اند. در ادامه یک‌به‌یک تلاش‌های برخی از این شرکت‌ها را با هم مرور می‌کنیم.
‌‌‌      ‌
مایکروسافت و چت‌بات Tay
چند هفته پیش، مایکروسافت با چت‌بات Tay جنجال بزرگی به پا کرد. Tay در واقع چت‌باتی است که قرار بود به عنوان یک دختر ۱۴ ساله، ایفای نقش کند. شما وقتی این بات‌ را در مکالمات‌تان در توییتر یا اسنپ‌چت، تگ می‌کردید، او به گفته‌های شما واکنش نشان داده و پاسخ‌تان را می‌داد. اما این دختربچه‌ی معصوم در مدت‌زمانی‌ کوتاه به یک موجود نژادپرست و بددهن تبدیل شد!

ماجرا از این قرار بود که عده‌ای به کمک هم، از نقص در سیستم یادگیری این چت‌بات سوء استفاده کرده و چیزهای بدی به او یاد دادند! باید بدانید که مایکروسافت به‌سرعت چت‌بات Tay را تعطیل کرد و گفت که این چت‌بات به‌زودی با بروزرسانی‌های بهتری برمی‌گردد.
‌‌‌‌‌‌      ‌
حضور مایکروسافت در چین با چت‌بات Xiaoice
برعکس پروژه‌ی ناموفق Tay، مایکروسافت یک چت‌بات متنی معروف دیگر هم دارد که در چین سر و صدای زیادی به پا کرده. این چت‌بات، Xiaoice نام دارد و بین نوجوانان چینی بسیار محبوب شده.

این بات، گفت‌وگوهای قبلی با شما را به خاطر می‌سپارد. بسیاری از جوانان چینی ساعت‌ها با Xiaoice صحبت می‌کنند و به باهوش‌تر شدن آن کمک می‌کنند.

مایکروسافت، «کورتانا» را هم در آستین دارد
«کورتانا» (Cortana) نام شناخته‌شده‌ترین بات مایکروسافت است. باتی که ما معمولا از آن به عنوان دستیار صوتی یاد می‌کنیم. کورتانا در سطحی قرار دارد که باید آن را با «سیری» (Siri) شرکت اپل و «گوگل ناو» (Google Now) ‌مقایسه کرد. کورتانا، هم روی موبایل و هم روی کامپیوترهای شخصی در دسترس است.

این دستیار صوتی مایکروسافت مثالی روشن از یک «بات یونیورسال» است. به چه معنا؟ به این معنا که این بات، فقط روی یک اپلیکیشن خاص کار نمی‌کند و در کل سیستم می‌توان از آن بهره گرفت. مدیر عامل مایکروسافت می‌گوید در آینده‌ای نزدیک صحبت‌های روزمره با دستیارهای صوتی به یک چیز عادی تبدیل می‌شود.
‌‌‌‌      ‌
اپل هم به «سیری» تکیه داده است
دستیار صوتی اپل، «سیری» (Siri) نام دارد. این بات به سیستم عامل محصولات اپل پیوند خورده است. با سیری، به‌صورت صوتی ارتباط برقرار می‌کنید. سیری هم یک چت‌بات به حساب می‌آید؛ چون ارتباط با آن در قالب گفت‌وگو انجام می‌شود.

چت‌بات اپل در بین رقبایش، باهوش‌ترین نیست. اما با ورود پرقدرت مایکروسافت و فیسبوک به این حوزه، احتمالا اپل هم به توسعه و بروزرسانی سیری ادامه می‌دهد.
‌‌‌‌     ‌
فیسبوک با تمام قدرت روی پروژه‌ی M کار می‌کند
شرکت فیسبوک روی پروژه‌ای با نام MoneyPenny کار می‌کند که حاصل آن یک دستیار صوتی همه‌فن‌حریف با نام M است. فرض کنید می‌خواهید کفش بخرید؛ به‌جای این‌که شما با چندین بات فروشگاهی ارتباط داشته باشید، فیسبوک، یک بات همه‌کاره در اختیارتان قرار می‌دهد که بهترین گزینه‌ها را به شما پیشنهاد داده و در خرید کفش کمکتان می‌کند.

البته دستیار صوتی M هنوز در مراحل توسعه‌ی اولیه‌ی خود به سر می‌برد. یک نکته‌ی مهم در مورد M‌ وجود دارد و آن این است که این چت‌بات به دخالت انسانی وابسته است. همان‌طور که در ابتدای این نوشته گفتیم، لزوما در پشت بات‌ها، ماشین‌های هوشمند قرار ندارد؛ M‌ هم از آن دست بات‌ها است. گویا مهندسان فیسبوک می‌خواهند برای پاسخ به سوالات پیچیده‌ی کاربران، از نیروی انسانی هم استفاده کنند.
‌‌‌‌        ‌  ‌‌‌‌   ‌‌
فیسبوک در پی ایجاد بزرگ‌ترین پلتفرم بات است
فیسبوک رسما با راه‌اندازی یک پلتفرم توسعه‌ی چت‌بات و یک bot store به این رقابت وارد شده. این اقدام فیسبوک به همان‌ میزان انقلابی است که وقتی اپل، Apple Store‌ خودش را راه انداخت. فیسبوک که حالا اینستاگرام، مسنجر و واتس‌اپ را در اختیار دارد، به دنبال راهی است که همچنان نفوذش را در بدنه‌ی مردم حفظ کند. این شرکت برای اپلیکیشن «فیسبوک مسنجر» (Facebook Messenger) برنامه‌های زیادی دارد. فیسبوک در نظر دارد مسنجر را به پلتفرمی هوشمند برای مکالمات روزمره‌ تبدیل کند. به‌طوری که کاربر بتواند از گرفتن تاکسی تا سفارش غذا را روی همین پلتفرم انجام بدهد.

تا این لحظه بات‌های زیادی برای مسنجر فیسبوک تولید شده است. بات شرکت هواپیمایی KLM یکی از آن‌هاست. این سرویس در واقع یک بات خدمات مشتریان است که وضعیت پروازتان را چک کرده و در مورد تاخیرها یا مواردی این‌چنینی شما را آگاه می‌کند. فیسبوک در این اندیشه است که این نوع بات‌ها را به‌طور کامل جایگزین خدمات مشتریان سنتی بکند. پی‌نوشت: پلتفرم M به عنوان یک موتور بات عمل می‌کند. خود دستیار صوتی M روی پلتفرم wit.ai توسعه پیدا کرده. شرکت فیسبوک سال گذشته استارتاپ Wit.ai را تصاحب کرده بود.
‌‌‌    ‌
KiK؛ اپلیکیشنی که رقبای قدرتمندش را می‌ترساند
«کیک» (Kik) نام یک اپلیکیشن پیام‌رسانی است که از سوی نوجوانان به‌شدت مورد استقبال قرار گرفته. این اپلیکیشن همین حالا یک ‌Bot Store دارد؛ چیزی که فیسبوک ماه‌هاست می‌خواهد یکی برای خودش داشته باشد. شرکت‌های زیادی مثل فروشگاه زنجیره‌ای لوازم آرایشی Sephora، روی این اپ، بات اختصاصی‌شان را دارند و از آن برای تعامل با نوجوانان و جوانان استفاده می‌کنند. اما مدیر عامل شرکت Kik، ایده‌های بزرگ‌تری در سر دارد. او و تیمش قصد دارند امکان استفاده‌ی آفلاین از بات‌ها را هم برای کاربران فراهم کنند.

آقای «تد لیوینگستون» (Ted Livingston) می‌گوید: «در طول زمان ما یک کاربرد بی‌نظیر برای بات‌ها پیدا می‌کنیم و آن چیزی نیست جز استفاده از آن‌ها در دنیای آفلاین.» از نقطه‌نظر او، باید کاربران به یک اپلیکیشن اتکا کنند و وقتی مثلا به یک رستوران وارد می‌شوند یک کد خاص را اسکن کرده و تمام! در واقع باید یک بات روی نمایشگر ظاهر شود و از این مرحله به بعد را خودش انجام دهد. کاربر نباید در مورد پرداخت کاری کند؛ حتی امکان سفارش خودکار غذای موردعلاقه‌ی کاربر هم باید فراهم باشد.
‌‌‌‌‌  ‌‌‌   ‌
گوگل به Google Now رضایت نمی‌دهد
سرویس «گوگل ناو» (Google Now) در دو سه سال اخیر خیلی خوب عمل کرده. این دستیار صوتی در انجام وظایفی مثل خواندن اطلاعات تقویم کاری، تحلیل ترافیک خیابان‌ها و برنامه‌ریزی برای زمان خروج‌تان از منزل، عالی عمل می‌کند. اما گویا این شرکت به چیز بزرگ‌تری می‌اندیشید.

بلندپروازی‌های فیسبوک در زمینه‌ی بات‌ها، گوگل را بر آن داشته که به سراغ مدلی مشابه این شرکت برود. چندی پیش، وال‌استریت ژورنال گزارش داده بود که گوگل به دنبال ساخت یک اپلیکیشن پیام‌رسانی جدید است که با چت‌بات‌ها کار می‌کند.
‌‌‌       ‌
آمازون با الکسا می‌خواهد قواعد بازی را تغییر دهد
شرکت آمازون یک اسپیکر هوشمند با نام «آمازون اکو» (Amazon Echo) ساخته که با دستیار صوتی «الکسا» (Alexa) کار می‌کند. دستیار همه‌چیزدان آمازون می‌تواند برایتان خبر بخواند، آهنگ پخش کند یا وضعیت هوا را اعلام کند. همچنین شما می‌توانید از الکسا بخواهید اقلامی را به سبد خرید آمازون شما اضافه کند. از همه مهم‌تر این‌که کاربران می‌توانند خودشان شِبه-بات‌هایی‌ بسازند که با الکسا کار کند.

یک مثال واقعی می‌زنیم: فکر کنید که به‌صورت صوتی از الکسا بخواهید برایتان تاکسی بگیرد؛ الکسا خودش با اپلیکیشنی مثل Uber ارتباط برقرار کرده و از آن می‌خواهد یک تاکسی برایتان بفرستد. البته دقت داشته باشید که خیلی از کسانی که کارشان تولید اپلیکیشن است، ممکن است از وجود چنین واسط‌هایی نگران باشند. به هر حال این یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است؛ در آینده‌ای نزدیک، واسط‌هایی مثل دستیار صوتی M، الکسا یا سرویس‌هایی مشابه، مسوولیت تعامل با شرکت‌ها را برعهده می‌گیرند و برای مثال، دیگر لازم نیست شما برای رزرو بلیت سینما یا قطار، مستقیما از طریق اپلیکیشن مربوط به آن سینما یا شرکت حمل‌ونقل، اقدام کنید.
‌‌‌   ‌‌‌‌‌  ‌‌
تلگرام و بلندپروازی‌هایش
طی یک سال گذشته اپلیکیشن تلگرام کاربران ایرانی را حسابی مجذوب خود کرده است. تلگرام در نسخه‌ی جدیدش، BOT API 2.0 را معرفی کرده که قابلیت‌های جدیدی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بات‌های جدید می‌توانند انواع و اقسام محتواهای مختلف مثل MP3، ویدیو، استیکر یا انیمیشن را تولید کنند.

‌‌‌    ‌
برای این‌‌که بهتر در جریان این پلتفرم جدید قرار بگیرید، می‌توانید بات‌هایی مثل youtube ،@stickers@ یا music@ را امتحان کنید. البته یادتان باشد که باید پیش‌تر اپلیکیشن تلگرام‌تان را به نسخه‌ی جدید به روز کرده باشید. لازم به ذکر است که سال گذشته، تلگرام برای اولین بار پلتفرم بات خودش را معرفی کرده بود.
‌‌‌‌    ‌
Slack؛ کسب‌وکاری که بر پایه‌ی بات‌ها کار می‌کند
نام اپلیکیشن پیام‌رسانی Slack، جدیدا بر سر زبان‌ها افتاده. این پیام‌رسان که برای محیط‌های کاری و کاربری‌های حرفه‌ای ساخته شده، بر اساس بات‌ها کار می‌کند.

در داخل این پلتفرم، شما به‌راحتی می‌توانید کارهایی مثل تنظیم ریمایندر را به وسیله‌ی بات شخصی‌تان در Slack انجام دهید. شرکت‌های مختلف و حتی رستوران‌ها در حال تولید بات‌هایی هستند که روی این پلتفرم کار می‌کند.
   ‌‌
این تازه اول راه است…
بنیان‌گذار سرویس Evernote که حالا سراغ پروژه‌های بزرگ‌تری رفته، اعتقاد دارد که بات‌ها بزرگ‌ترین اتفاق پس از معرفی اولین آیفون هستند. آقای «فیل لیبین» (Phil Libin) می‌گوید: «در سال ۲۰۰۷، وقتی برای اولین بار آیفون را در دست گرفتم، می‌دانستم در ۵ سال بعدش چه موج عظیمی راه می‌اندازد…حالا هم دقیقا همین حس را در مورد بات‌ها (رابط‌های کاربری مبتنی بر مکالمه) دارم.»
‌‌‌   ‌‌
با همه‌ اینها، آینده چه شکلی است؟
احتمالا، اول از همه با انقلاب بات‌های خنگ روبرو می‌شویم! سپس به‌تدریج نسخه‌های همه‌چیزدان، یکی‌یکی سرو کله‌شان پیدا می‌شود. سرویس‌هایی مثل آن‌چه فیسبوک، Kik یا آمازون اکو ارایه می‌دهند، فعلا در زمره‌ی بهترین‌ بات‌های اولیه هستند؛ اما بات هوشمندی که نهایتا با آن مواجه می‌شویم چگونه است؟ پیش‌تر با شما درباره‌ی Xiaoice صحبت کردیم.
این بات مایکروسافت در چین توانسته قلب میلیون‌ها نفر از مردم این کشور را بدزد. Xiaoice گوش شنوا و حافظه‌ی خوبی دارد. این بات مثال مناسبی برای بات‌ها هوشمند آینده است. دستیارهایی که کاربران با جان‌ودل حاضرند به آن‌ها اعتماد کنند.
‌    ‌‌‌‌‌‌‌‌