حقایقی درباره هماتوم

[cibara814@zaelmo.com]

هماتوم تجمع خون در خارج از رگ خونی است. انواع مختلفی از هماتوم‌ها وجود دارند که اغلب بر اساس ناحیه‌ای که قرار می‌گیرند توصیف می‌شوند. نمونه‌هایی از هماتوم شامل هماتوم زیر سخت ‌شامه‌ای، هماتوم نخاعی، هماتوم زیر انگشت یا ناخن پا (زیر جلدی)، هماتوم گوش و کبد می‌شود.
برخی از علل ایجاد هماتوم عبارت‌اند از: شکستگی استخوان لگن، صدمات ناخن در انگشتان (زیر جلدی)، برآمدگی‌ها، ایجاد لخته‌های خون، لخته شدن خون در پا (DVT) ، انواع سرطان خون و استفاده بیش ‌از حد از الکل.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/unnamed-3-1.jpg[/img]

هماتوم چیست؟

هماتوم به جمع شدن غیرطبیعی خون در خارج از رگ خونی گفته می‌شود. این اتفاق زمانی روی می‌دهد که دیواره رگ‌های خونی، سرخرگ، سیاهرگ یا مویرگ آسیب‌دیده باشد و خون در بافتی که به آن تعلق ندارد نفوذ کند. هماتوم ممکن است در مقیاس کوچکی باشد یعنی تنها به‌اندازه یک نقطه باشد، یا ممکن است وسیع باشد و باعث تورم قابل‌توجهی شود.

رگ‌های خونی بدن به‌طور مداوم در حال ترمیم خود هستند. صدمات جزئی به‌طور روزمره اتفاق می‌افتند و بدن معمولاً با فعال کردن عامل ضد لخته شدن خون و تشکیل بافت‌های فیبری قادر به ترمیم دیواره رگ آسیب‌دیده است. گاهی اوقات به دلیل آنکه آسیب‌دیدگی شدید است، ترمیم انجام نمی‌شود و این آسیب‌دیدگی باعث ادامه پیدا کردن خونریزی می‌شود. اگر فشار زیادی بر روی رگ خونی، به‌عنوان‌مثال بر روی شریان اصلی وجود داشته باشد، خون به داخل دیواره آسیب‌دیده نشت می‌کند و هماتوم گسترش می‌یابد.
خونی که از درون رگ خونی خارج می‌شود برای بافت اطراف خود بسیار تحریک‌کننده است و ممکن است باعث ایجاد علائم التهاب از جمله درد، تورم و قرمزی شود. علائم هماتوم به محل ایجاد آن، اندازه آن و اینکه آیا باعث التهاب یا ورم می‌شود یا خیر، بستگی دارد.

هماتوم ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شود. صرف‌نظر از نحوه توصیف هماتوم یا جایی که ایجاد می‌شود، هماتوم در واقع باقیمانده خون لخته شده در خارج از رگ خونی است.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/351169130.jpg[/img]

علائم و نشانه‌های هماتوم چیست؟

هماتوم باعث تحریک و التهاب می‌شود. علائم هماتوم به محل ایجاد آن بستگی دارد و اینکه آیا اندازه هماتوم یا تورم و التهاب ناشی از آن باعث می‌شود که ساختارهای مجاور تحت تأثیر قرار گیرند یا خیر.

علائم شایع التهاب ناشی از هماتوم عبارت‌اند از:

• قرمزی
  
  
• حساسیت
  
  
• احساس گرما
  
  
• درد و تورم
  
  
• سردرد
  
  
• گیجی
  
  
• تشنج (هماتوم زیر سخت ‌شامه‌ای)
  
  
• درد پشت
  
  
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده (هماتوم اپیدورال)
  
  
• تغییر رنگ
  
  
• از بین رفتن ناخن و وجود درد در ناخن
  
  
• درد شکم یا پهلو (طحال، کبد یا هماتوم روده‌ای)
  

درمان هماتوم بستگی به این دارد که کدام اندام یا بافت بدن درگیر شده باشد. هماتوم‌های سطح پوست و بافت‌های نرم مانند عضلات را می‌توان با استراحت، استفاده از یخ، کمپرس آب سرد و بالا نگه‌داشتن آن درمان کرد. استفاده از حرارت را نیز می‌توان لحاظ کرد.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/bicycle-law.jpg[/img]

شایع‌‌ترین علت هماتوم چیست؟

آسیب‌دیدگی شایع‌ترین علت ایجاد هماتوم است. وقتی افراد به آسیب‌دیدگی فکر می‌کنند، عموماً حوادث رانندگی، سقوط از بلندی، صدمات وارده به سر، شکستگی استخوان‌ها و زخم‌های ناشی از تیر خوردن در نظرشان می‌آید. آسیب‌دیدگی بافت ممکن است در اثر عطسه شدید و یا پیچ‌خوردگی غیرمنتظره بازو یا پا نیز ایجاد شود. هنگامی‌که رگ خونی آسیب‌دیده است، خون به بافت اطراف نشت می‌کند. این خون می‌تواند منعقد یا لخته شود. هرچه میزان خونریزی بیشتر باشد، میزان تشکیل لخته (هماتوم) نیز بیشتر می‌شود.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/320211_2200-732x549-1.jpg[/img]

چه شرایط و داروهایی باعث ایجاد هماتوم می‌شوند؟

• آنوریسم
  
  
• داروها: داروهای رقیق‌کننده خون یا داروهای ضدانعقاد خون از جمله وارفارین (کومادین)، آسپرین، کلوپیدوگرل(Plavix) ، پراسوگرل (Effient) و ریواروکسابان (Xarelto) که ممکن است باعث افزایش احتمال خونریزی خودبه‌خود و گسترش هماتوم شوند زیرا بدن نمی‌تواند رگ‌های خونی را به‌طور مؤثری ترمیم کند. این امر باعث می‌شود تا خون به طور مداوم در مناطق آسیب‌دیده نشت کند.
  
  
• بیماری‌ها یا شرایطی که ممکن است تعداد پلاکت‌ها در جریان خون را کاهش دهند (ترومبوسیتوپنی) یا عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار دهند شامل عفونت‌های ویروسی از جمله سرخچه، پاروو ویروس، اوریون، آبله‌مرغان،HIV و هپاتیتC، آنمی آپلاستیک، سرطان در سایر بخش‌های بدن، سوءمصرف الکل به مدت طولانی و کمبود ویتامین D هستند که ممکن است با هماتوم همراه باشند.
  
  
• آسیب‌های ارتوپدی: شکستگی‌ها همیشه در محل شکستگی با هماتوم همراه است. شکستگی در استخوان‌های بلند مانند ران (استخوان ران) و بازوی فوقانی (استخوان بازو) می‌تواند با میزان قابل‌توجهی از خونریزی همراه باشد.
  

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/pregnant-woman-pregnancy-stock-getty.jpg[/img]

سایر شرایطی که باعث ایجاد هماتوم می‌شوند کدام‌اند؟

• شکستگی استخوان لگن: این شکستگی‌ها نیز می‌توانند باعث خونریزی زیادی شوند زیرا در اثر شکستن استخوان‌ها میزان زیادی نیرو به آنها وارد می‌شود و رگ‌ها و شریان‌های مجاور نیز آسیب می‌بینند.
  
  
• قاعدگی: در دوران قاعدگی، ممکن است خون داخل واژن به‌جای آنکه سریعاً خارج شود در آن قسمت جمع شده و لخته‌های خونی کوچکی تشکیل شوند.
  
  
• بارداری: خونریزی واژینال و ایجاد لخته‌های خون یا هماتوم در حین بارداری طبیعی نیست و سریعاً باید به پزشک مراجعه شود.
  
  
• زایمان: ایجاد لخته‌های خون پس از زایمان تقریباً متداول است.
  

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/Brain-injury-impact.jpg[/img]

انواع هماتوم کدام‌اند؟

هماتوم‌ها اغلب بر اساس ناحیه‌ای از بدن که در آن ایجاد شده‌اند توصیف می‌شوند. خطرناک‌ترین هماتوم‌ها مواردی هستند که در داخل جمجمه ایجاد می‌شوند. به‌ دلیل آنکه جمجمه یک محفظه محصور است، هر چیز اضافه‌ای که این فضا را اشغال کند باعث بالا رفتن فشار داخل جمجمه شده و توانایی عملکرد مغز را مختل می‌کند.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/bf0eb3dceb1042a1318c6ecf8337f0fd8d936680.jpg[/img]

هماتوم اپیدورال و زیر سخت‌ شامه چیست؟

هماتوم اپیدورال به دلیل آسیب‌دیدگی و اغلب در شقیقه رخ می‌دهد، یعنی جایی که شریان میانی وابسته به شامه مخ قرار دارد. خونریزی در فضای اپیدورال، خارج از “سخت‌شامه” که پوشش مغز است تجمع می‌یابد. به دلیل نحوه وصل شدن سخت‌شامه به جمجمه، حتی ایجاد هماتوم‌های کوچک نیز می‌تواند باعث اعمال فشار قابل‌توجه و آسیب مغزی شود.

هماتوم زیر سخت‌شامه به دلیل آسیب‌دیدگی نیز اتفاق می‌افتد اما معمولاً رگ‌های مغز آسیب می‌بینند. این امر باعث نشت کندتر خون می‌شود که وارد فضای زیر سخت‌شامه می‌شود. در فضای زیر سخت‌شامه، جای بیشتری برای تجمع خون پیش از آسیب‌دیدن عملکرد مغز وجود دارد. با افزایش سن، افراد بخشی از بافت‌های مغزی خود را از دست می‌دهند و فضای زیر سخت‌شامه نسبتاً بزرگ‌تر می‌شود. خونریزی در فضای زیر سخت‌شامه ممکن است بسیار کند باشد و به‌تدریج متوقف شود و علائم حاد ایجاد نشود. این هماتوم‌های “مزمن” زیر سخت‌شامه اغلب به‌طور جزئی در اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) به‌عنوان بخشی از ارزیابی بیمار برای گیجی یا به دلیل اینکه یک حادثه آسیب‌زای دیگر رخ‌ داده است، یافت می‌شوند. بااین‌حال، هماتوم subdural ممکن است بزرگ باشد و باعث تورم همراه مغز و ممکن است کشنده باشد.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/subdural-hematoma-head-trauma-780x350-1.jpg[/img]

هماتوم داخل مغز و پوست سر چیست؟

هماتوم‌های داخل مغز در بافت خود مغز رخ می‌دهند. این نوع هماتوم ممکن است به دلیل خونریزی ناشی از فشارخون بالای کنترل نشده، نشت یا پارگی عروق، آسیب‌دیدگی، تومور یا سکته مغزی ایجاد شود.
هماتوم‌های پوست سر در قسمت بیرونی جمجمه ایجاد می‌شوند و اغلب به‌صورت برجستگی روی سر احساس می‌شوند. ازآنجاکه آسیب‌دیدگی در پوست سر و لایه‌هایی از عضلات در خارج از جمجمه ایجاد شده است، هماتوم پوست سر نمی‌تواند به مغز آسیبی برساند.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/pinna-hematoma.jpg[/img]

هماتوم گوش و بینی چیست؟

هماتوم در گوش، در صورتی ممکن است ایجاد شود که آسیب‌دیدگی باعث خونریزی در بخش خارجی حلزونی یا ساختار غضروفی گوش شود. این وضعیت اغلب برای ورزشکارانی مانند بوکسورها و کشتی گیران اتفاق می‌افتد که به آن اصطلاحاً گوش شکسته می‌گویند، در این صورت خون بین لایه‌نازکی از پوست و غضروف جمع می‌شود. ازآنجاکه غضروف در گوش، خون خود را مستقیماً از پوستی که آن را پوشانده است دریافت می‌کند، ایجاد هماتوم می‌تواند باعث کاهش جریان خون شده و موجب شود که قسمت‌هایی از غضروف منقبض‌شده و از بین بروند. این امر منجر به ایجاد تورم در گوش بیرونی و تغییر شکل در آن می‌شود که “گوش شکسته” نامیده می‌شود.
هماتوم پره بینی با آسیب‌دیدگی بینی ایجاد می‌شود. این نوع هماتوم ممکن است در اثر شکستگی بینی به وجود آید. در صورت عدم ‌تشخیص و درمان این مسئله، ممکن غضروف آسیب‌دیده و باعث سوراخ شدن پره بینی شود.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/nail-hematoma-dreamstime_s_124007294.jpg[/img]

هماتوم درون‌ماهیچه‌ای و زیر ناخن چیست؟

هماتوم درون‌ماهیچه‌ای به دلیل میزان تورم و التهاب می‌تواند بسیار دردناک باشد. بعضی از ماهیچه‌ها توسط رشته‌های محکم بافت احاطه‌ شده‌اند. در صورت بروز خونریزی، فشار موجود در این فضا افزایش می‌یابد تا جایی که ممکن است “سندروم کمپارتمان” ایجاد شود. در این شرایط، خون‌رسانی به ماهیچه مختل می‌شود و ممکن است آن عضله و سایر ساختارها مانند عصب‌ها به‌طور دائم آسیب ببینند. این مورد بیشتر در قسمت پایین ساق پا و ساعد مشاهده می‌شود. سندرم کمپارتمان همچنین در عارضه شکستگی دیده می‌شود. درصورتی‌که پزشک مشکوک به وجود این سندروم شود باید فوراً جراحی و مراقبت‌های پزشکی انجام شود. درد شدید و غیرقابل‌تحمل برای بیمار می‌تواند سرنخی برای تشخیص این سندروم توسط پزشک باشد.

هماتوم زیر ناخن در نتیجه‌ی صدمات ناشی از ضربات در ناخن‌های انگشتان دست یا پا ایجاد می‌شود. در این نوع هماتوم در زیر ناخن، خونریزی اتفاق می‌افتد و ازآنجاکه خون در آن قسمت باقی می‌ماند فشارهای ایجاد شده باعث بروز درد می‌شود. با ایجاد سوراخ در ناخن و خارج کردن لخته خون می‌توان از فشار ایجاد شده کاست و آسیب‌دیدگی را برطرف کرد. باگذشت زمان، ناخن به‌خودی‌خود می‌شود.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/200646-2116x1417-hematoma.jpg[/img]

هماتوم زیرجلدی و داخل شکمی چیست؟

هماتوم‌های زیر جلدی شامل کبودی و خون‌مردگی پوست (اکیموز) هستند. این مسئله به دلیل آسیب‌دیدگی یا صدمات وارده به رگ‌های خونی در سطح زیرپوست ایجاد می‌شود. افرادی‎که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند بیشتر مستعد ابتلا به هماتوم زیر جلدی هستند.

درمان هماتوم‌هایی که سایر اعضای بدن را درگیر می‌کنند بستگی به این دارد که چه سیستمی در آن اندام درگیر است. در این موارد، درمان متناسب با آن وضعیت خاص انجام می‌شود.
هماتوم و خونریزی داخل شکم می‌تواند به دلیل انواع آسیب‌ها یا بیماری‌ها باشد. صرف‌نظر از چگونگی ورود خون به شکم، یافته بالینی شامل پریتونیت (التهاب صفاق) یعنی تحریک غشای شکم است. هماتوم ممکن است در اندام‌هایی مانند کبد، طحال یا کلیه نیز ایجاد شود. این مسئله می‌تواند در دیواره‌های روده ازجمله روده کوچک (اثنی عشر، ژژنوم و ایلئوم) یا روده بزرگ (کولون) رخ دهد. هماتوم ممکن است در فضای غشای شکم به نام پریتون (برون‌شامه روده‌ها) یا پشت صفاق در فضای خلفی (پشت) آن تشکیل شود.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/Hematoma.jpg[/img]

آیا ممکن است هماتوم بدون درمان برطرف شود؟

به‌طورکلی، هماتوم‌های سطحی پوست، هماتوم‌های بافت نرم و ماهیچه‌ها به‌ مرور زمان برطرف می‌شوند.
بافت سخت اولیه لخته خون به‌تدریج توسط بدن تجزیه‌شده و به‌صورت اسفنجی و نرم درمی‌آید و به مایع تغییر شکل می‌دهد و هماتوم برطرف می‌شود.
ازآنجاکه مواد شیمیایی خون به‌تدریج متابولیزه می‌شوند و هماتوم برطرف می‌شود، رنگ آن از کبودی مایل به آبی به زرد و قهوه‌ای تغییر می‌کند.

بسته به محل ایجاد هماتوم، ممکن است به دلیل وجود نیروی گرانش، تغییر رنگ به بافت دیگری منتقل شود. به‌عنوان ‌مثال، هماتوم در پیشانی ممکن است باعث کبودی زیر چشم‌ها شود و باگذشت زمان درصورتی‌که به نظر می‌رسد رفع شده است به گردن برسد.
در هماتوم داخل جمجمه، اپیدورال، زیر جلدی و داخل مغزی غالباً برای معالجه این آسیب‌دیدگی نیاز به مداخله جراح مغز و اعصاب وجود دارد.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/18dg5b3y5kd31.jpg[/img]

چه موقع برای درمان هماتوم باید به پزشک مراجعه شود؟

بیشتر هماتوم‌ها به دلیل آسیب‌دیدگی جزئی به وجود می‌آیند و فرد از آسیب‌دیدگی خود آگاه است و می‌داند چه بخشی از بدنش آسیب‌دیده است و باتحمل اندکی سختی می‌توان انتظار داشت که بهبود یابد.
برخی از هماتوم‌ها به دلیل قرار گرفتن در محل‌های خاص ممکن است جدی‌تر باشند. معمولاً علائم موجود تحت تأثیر نواحی مجاور مناطق آسیب‌دیده ایجاد می‌شوند. در صورت مشاهده شرایط زیر باید مراقبت‌های پزشکی انجام شود (این لیست جامع نیست):

• فردی که دچار آسیب‌دیدگی در سر شده است و علائمی مانند سردرد، سرگیجه، استفراغ، گفتار مبهم، ضعف عضلانی و تاری دید دارد و یا در بیدار شدن دچار مشکل شده است باید به فوریت‌های پزشکی مراجعه کند.
  
  
• افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند بیشتر در معرض خطر خونریزی حتی در پی صدمات جزئی هستند. این افراد باید حتی در مواجهه با حوادث یا آسیب‌های جزئی نیز از مراقبت‌های پزشکی لازم برخوردار شوند.
  
  
•  مشاهده لخته‌های خون در ادرار نیاز به بررسی سریع دارد.
  

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/iStock-171159778-58b863115f9b58af5c018b7c.jpg[/img]

هماتوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هماتوم‌های پوستی و بافت‌های نرم مانند عضلات و مفاصل اغلب تنها با معاینه جسمانی تشخیص داده می‌شوند.

برای بیمارانی که علائم خونریزی داخلی را‌دارند، پزشک متخصص تصمیم می‌گیرد که کدام روش تصویربرداری برای ارزیابی وضعیت او مناسب‌تر است. برای ارزیابی شکستگی استخوان اشعه X ساده موردنیاز است. بیمارانی که آسیب‌دیدگی قابل‌توجهی در سر‌ دارند اغلب به اسکن CT نیاز دارند. سونوگرافی روشی مناسب برای آزمایش زنان باردار است.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/head_injury3-600x400-1.jpg[/img]

درمان هماتوم چیست؟

هماتوم پوست و بافت‌های نرم اغلب با استراحت، استفاده از یخ، کمپرس آب سرد، بالا نگه‌داشتن عضو درمان می‌شود. برخی از پزشکان متخصص از گرما به‌عنوان یکی دیگر از گزینه‌های درمانی استفاده می‌کنند. درد ناشی از وجود هماتوم معمولاً به دلیل التهاب اطراف خون جمع شده است و ممکن است با داروهای بدون نسخه درمان شود. انتخاب داروی موردنیاز به‌سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. برای آن دسته از بیمارانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، داروی ایبوپروفن به دلیل خطر ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش منع مصرف دارد (توصیه نمی‌شود). بیماران مبتلا به بیماری کبد نباید از داروهای بدون نسخه استامینوفن استفاده کنند. اگر فرد به وجود این مسئله شک دارد، عاقلانه است که با پزشک متخصص یا داروساز مشورت کند.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/hematoma-foot.jpg[/img]

تا چه میزان باید هماتوم را جدی گرفت؟

هماتوم باعث ایجاد تورم و التهاب می‌شود. این التهاب و تورم غالباً باعث تحریک اندام‌ها و بافت‌های مجاور شده و باعث ایجاد علائم و عوارض هماتوم می‌شود. یک عارضه شایع در تمام انواع هماتوم‌ها خطر ایجاد عفونت است. به دلیل آن‌که هماتوم حاوی خون کهنه به‌جامانده در بافت است، بنابراین در معرض خطر تجمع باکتری‌ها در آن محل است.

 

[img=0x0]https://rastineh.com/wp-content/uploads/2020/04/shutterstock-brain-injuries-caused-by-bicycle-accidents.jpg[/img]

آیا می‌توان از ایجاد هماتوم جلوگیری کرد؟

تصادفات اتفاق می‌افتند و ایجاد هماتوم پس از وقوع آسیب‌دیدگی اجتناب‌ناپذیر است. بیمارانی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، بهتر است از شرکت در رویدادهایی که با خطر وقوع صدمات روبرو هستند خودداری کنند. برای بیمارانی که داروی وارفارین مصرف می‌کنند، باید این اطمینان حاصل شود که دوز آن مناسب باشد تا خون بیش‌ازحد رقیق نشود.