وقتی کمپانی‌های بزرگی چون فیسبوک و گوگل، برای کاهش هزینه تهویه دیتاسنتر های خود، آن‌ها را به کشورهای سردسیر می‌برند؛ مایکروسافت با ایده‌ی جذاب‌تری وارد عمل شده است: دیتاسنتری زیر دریا!

توجیه مایکروسافت در این‌کار به این جمله اساسی خلاصه می‌شود:

“وقتی پنجاه درصد مردم در کنار ساحل زندگی می‌کنند، چرا اطلاعاتمان را نزدیک ساحل نگاه نداریم؟”

شاید در نگاه اول ساخت زیر دریایی‌هایی مخصوص دیتاسنتر در زیر دریا کاری غیرعقلانی به‌نظر برسد ولی این دقیقا کاری‌ست که مایکروسافت در زیردریایی‌ای به نام Leona Philbot در حال آزمایش آن است.

بخشی از پروژه‌ی دیتاسنتر زیر آبی که به نام «پروژه‌ی Natick» نام‌گذاری شده، آزمایشات هست، ساخت و توسعه‌ی دیتاسنتری که زیر آب غرق شده است و به‌نظر مایکروسافت، این‌کار باعث افزایش سرعت، کاهش هزینه، کمک به حفظ محیط زیست و راحتی در راه‌اندازی دیتاسنترها می‌شود.

Leona Philbot – نامی برگرفته از بازی Halo کنسول Xbox – در ماه آگوست گذشته امتحان شد. در این آزمایش مهندسان کپسولی عظیم را در فاصله‌ی یک کیلومتری ساحل کالیفرنیا در عمق سی پایی اقیانوس آرام غرق کردند.

یک رک دیتاسنتر محاسباتی در کپسول فولادی به عرض هشت پا قرار داده شد و با چیزی حدود صد سنسور برای بررسی تمام تغییرات زیرآبی نظیر: فشار، رطوبت و مهم‌تر از همه حرکت احاطه شد.

آزمایش از ماه آگوست تا نوامبر سال گذشته (دقیقا ۱۰۵ روز) ادامه پیدا کرد و از آنچه انتظار می‌رفت موفقیت آمیزتر بود.

در زیر به دلایلی که از سوی مایکروسافت اعلام شده است می‌پردازیم:

• هزینه‌های سرسام‌آور تهویه هوا یکی از بزرگترین دردسرهای داشتن دیتاسنتر هست و دیتاسنترهای موجود چیزی حدود ۳ درصد انرژی دنیا را مصرف می‌کنند. پس فرو بردن دیتاسنترها در زیر دریا باعث حذف هزینه‌های خنک‌سازی سرورهایی می‌شود که اطلاعات دیجیتال دنیا را در خود ذخیره کرده‌اند.
  
• نیمی از جمعیت جهان در فاصله‌ی ۲۰۰ کیلومتری ساحل زندگی می‌کنند و قرار دادن دیتاسنترها در زیر آب مدت زمانی را که برای رسیدن اطلاعات از مبدا به مشتریان طول می‌کشد را به طور چشم‌گیری کاهش خواهد داد.
  
• کاهش زمان ساخت یک دیتاسنتر از ۲ سال به ۹۰ روز! مایکروسافت معتقد است که اگر بتواند کپسول‌های فولادیش را به تولید عمده برساند، می‌تواند در طول نود روز یک دیتا سنتر جدید بسازد. همین سرعت عمل سبب کمتر شدن هزینه و راحت‌تر شدن راه‌اندازی یک دیتاسنتر می‌شود. همچنین رک‌های جدید تولیدی مایکروسافت، دیگر نیازی به حضور فیزیکی انسان برای کار کردن ندارند.
  
• استفاده از انرژی‌های بازگشت‌پذیر، محققین مایکروسافت معتقدند که دیتاسنترهای موجود در زیر دریا می‌توانند با استفاده از انرژی‌های بازگشت‌پذیر نیروی مورد نیاز خود را – با استفاده از توربین‌های آبی و یا انرژی موج – تامین کنند.
  
• حفظ محیط زیست – مایکروسافت همچنین با توجه زیاد به موضوع حضور دیتاسنترها در عمق آب، از درجه‌ی بسیار کم گرم شدن آب کنار دیتاسنترها خبر می‌دهد.
  

اما چه محدودیت‌هایی بر سر راه است

دیتاسنترهای موجود روی سطح زمین، به‌راحتی در دسترس مهندسان IT بوده و می‌توانند در صورت وقوع مشکلی به‌سرعت آن را برطرف کنند، اما دیتاسنترهای زیرآبی قرار است هرکدام برای مدت چند سال بدون بررسی و تعمیرات فعالیت کنند.

از آنجایی که مایکروسافت مهندسان IT غواص ندارد، پس قرار است این دیتاسنترها هر پنج سال یکبار از دریا بیرون کشیده شده و بخش‌های مورد نیازشان تعویض شوند.

یکی دیگر از ریسک‌های چنین طرحی می‌تواند نمک موجود در آب دریا باشد و باعث خردگی و نفوذ آب و از بین رفتن دیتاسنتر شود.

ایده‌ی اولیه‌ی دیتاسنترهای زیرآبی نخستین بار در سال ۲۰۱۳ مطرح و در سال ۲۰۱۴ بر روی پروتوتایپ آن تحقیق شد و در ماه آگوست سال گذشته برای اولین بار Leona Philpot به آب انداخته شد.

با توجه به نوپا بودن این طرح نمی‌توان تصویر درستی از آینده‌ی اینگونه پروژه‌ها به دست آورد. بعلاوه مایکروسافت در حال انجام طرحی برای ساخت دیتاسنترهایی تا سه‌برابر بزرگتر از Leona Philpot هست.

بحث انرژی و کاهش هزینه در راه‌اندازی و نگه‌داری دیتاسنترها بحثی جدید نیست و فیسبوک در سال ۲۰۱۳ دیتاسنتر شاهکار خود Luleå را در شمال سودان، برای استفاده از انرژی ارزان و بازگشت‌پذیر هیدروالکتریک و هوای باز برای خنک سازی آن قرار داد.