ویز (Wَaze) یک برنامه جهت‌یابی جغرافیایی بر مبنای GPS است که برای گوشی‌های هوشمند طراحی شده و رانندگان برای مسیریابی از آن استفاده می‌کنند.

امروزه نرم‌افزارهای مختلفی با قابلیتهای متفاوت برای تسهیل رفت‌و‌آمد شهروندان در شهرهای پرجمعیت وجود دارد که به راحتی می‌توان آنها را بر روی گوشی‌های هوشمند خود نصب کرد و با مشخص کردن مبدأ و مقصد حرکت خود از بسیاری از اطلاعات مسیر ازجمله میزان مسافت، نزدیکترین مسیر به مقصد و ...آگاهی یافت؛ ازجمله این نرم‌افزارهای مسیریابی پرکابرد می‌توان نقشه گوگل، Sygic و Maps.Me نام برد؛ با این حال در ماه‌های اخیر با شروع به کار شرکتهای درخواست تاکسی آنلاین استفاده از برنامه مسیریابی ویز (waze) در سطح شهر تهران گسترش روزافزونی یافته چرا که این شرکتها برای جابه‌جایی مسافرهای خود در سطح شهر به رانندگان خود توصیه کرده اند که از این نرم‌‌افزار استفاده کنند، براین اساس با گسترش کار این نوع شرکتها استفاده از این نرم‌افزار جهت‌یابی نیز افزایش یافته‌ است.

 

ویز (Waze) یک برنامه جهت‌یابی جغرافیایی بر مبنای GPS است که برای گوشی های هوشمند طراحی شده و رانندگان برای مسریابی بهتر از آن استفاده می‌کنند.

 

از جمله ویژگیهای این برنامه موبایلی این است که تنها در صورتی خدمات مسیریابی ارائه می‌شود که شمار کاربران در منطقه استفاده، قابل توجه باشند و ارائه اطلاعات مسیریابی آن به گونه‌ای است که نشان می‌دهد این برنامه نفشه تمام خیابانها و مکانهای شهرهای مختلف یک کشور با جزئیات در اختیار دارد البته ویژگی این نرم افزار اینست که بسیاری از اطلاعات ترافیکی خود را از مشترکان می گیرد.

 

در معرفی کلی برنامه مسیریابی وِیز اینگونه آمده که برنامه موبایلی وِیز را در سال 2006 سه شهروند اسرائیلی به نامهای: ایهود شبتای (Ehud Shabtai)، امیر شنعار (Amir Shinar) و یوری لوین (Uri Levine) طرح‌ریزی کردند که برای توسعه بیشتر آن از سوی دو شرکت سرمایه‌گذاری بزرگ اسرائیلی «ماگما» Magma و «ورتکس» Vertex و یک شرکت آمریکایی نوپای بلورون وِنچِرز Bluerun Ventures حمایت مالی شد و در نهایت در سال 2013 با مبلغ یک میلیارد و 200 میلیون دلار توسط شرکت گوگل خریداری شد.

 

ایهود شبتای، طراح اصلی این برنامه درسال 2006 یک پروژه با پوششی به نام « FreeMap Israel» راه‌اندازی کرد .

 

در سال 2009 ایهود شبتای مالک اصلی این پروژه تصمیم به ایجاد یک شرکت با پوشش جدید و با اهداف ظاهرا تجاری می‌کند و در وب‌سایت خود اعلام میکند از حالابه نام و نشانی مجازی ما به ویز (WAZE) تغییر می‌یابد که در همین سال 2009 این شرکت با نام «شرکت موبایلی ویز» Waze Mobile Ltd شروع به کار می‌کند.

 

در دسامبر سال 2011 این شرکت 80 کارمند متشکل از 70 نفر اسرائیلی در شهرک رعانا Raanaa و 10 نفر در شهر پائولوPALO ALTO آلتو ایالت کالیفرنیا استخدام می‌کند.

 

در سال 2009 کتابی با عنوان «ملت نوپا » (Start-up Nation ) که به بررسی ساختار اقتصادی اسرائیل در 60 ساله گذشته می‌پردازد، پرده از یکی از مخوف‌ترین یگانهای ارتش  اسرائیل به نام «یگان 8200» برداشت که نقش چشمگیری در ارائه نرم‌افزارهای  اسرائیل و جهان دارد که یکی از این نرم‌افزاها، نرم افزار مسیریابی وِیز waze است.

 

«گادی مایزر»» Gadi Mazor یکی از افسران ارشد این یگان فن‎آوری، یگان 8200 را «کارآفرینان هاروارد» می‌نامد.

 

«یگان 8200» که هم‌اکنون یکی از مهمترین بخش های ارتش  اسرائیل است در سال 1952 در ارتش  اسرائیل تشکیل شده و هم‌اکنون جایگاه ویژه‌ای در ساختار وزارت جنگ این کشور دارد؛ یگان 8200 از دو بخش امنیتی-اطلاعاتی و بخش تولید فن‌آوری تشکیل شده‌است؛ وظیفه اصلی این یگان مدیریت سیگنالهای اطلاعاتی ارتش است، به این معنی که حجمی از داده‌ها را از منابع مختلفی از قبیل تلفنهای همراه، ایمیل‌ها، مایکروویوها، و ماهواره‌ها دریافت و سپس تجزیه و تحلیل می‌کند. وارد شدن به این بخش از ارتش  اسرائیل بسیار سخت و پیچیده است.

 

ساخت برنامه مسیریابی waze و استفاده روزافزون آن در کشورهای هدف یکی از برنامه های این واحد امنیتی واطلاعات و مقامات  اسرائیل است به طوریکه پس از اتمام پروژه «waze» و فروش نسخه تجاری آن به شرکت گوگل در سال 2013 و افزایش کاربران آن «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر  اسرائیل به طراحان این برنامه تبریک گفت .

 

«نوآم باردین» Noam Bardin مدیر اجرایی شرکت موبایلی وِیز در سال 2015 یکی از مهمانان ویژه در گردهمایی سالانه «انجمن سابان» با عنوان «اسرائیل و آمریکا : دیروز، امروز و فردا» بود.

 

نشستی که سخنرانان اصلی آن موشه یعلون وزیر جنگ  اسرائیل، جان کری وزیر پیشین امور خارجه آمریکا، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل و هیلاری کلینتون وزیر اسبق امور خارجه آمریکا و نامزد دموکراتها در انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 آمریکا بودند.

نشست سابان که هر سال در موسسه بروکینگز آمریکا برگزار میشود، بخش اعظمی از آن به اظهارات مقامات بلندپایه آمریکایی و  اسرائیلی علیه ایران اختصاص دارد.

 

وب‌سایت «هک‌رید» (hackread) در گزارشی با نام «آسیپ‌پذیری برنامه مسیریابی وِیز؛ امکان جاسوسی از کاربران» درباره خطرهای احتمالی کاربرد این برنامه می‌نویسد: تازه‌ترین پژوهشهای دانشگاه کالیفرنیا «سانتا باربارا» درباره برنامه waze نشان می‌دهد که وابستگی زیاد کاربران برای جهت‌یابی مسیرها در سطح شهرها موجب می‌شود که به راحتی توسط افراد دیگر ردیابی شوند.

 

پروفسور«بِن زئو» استاد دانشگاه سانتا باربارا و سرپرست این پژوهش دراین باره می‌افزاید آزمایشهای عملی ما در خصوص این برنامه وِیز نشان می‌دهد با توجه به ساختار نرم‌افزاری این برنامه به راحتی می‌توان کارکرد معمولی این برنامه را مختل کرد و اطلاعات اشتباهی به رانندگان درباره میزان ترافیک شهری ارائه داد.

 

«بِن زئو» با استفاده از اصطلاح «اشباح راننده» (ghost drivers) توضیح می‌دهد که از آنجایی که سرورهای waze از طریق برنامه کاربردی ویز بر روی گوشی‌های هوشمند باهم در ارتباط هستند ما با به سادگی توانستیم با نفوذ به این برنامه حجم زیادی از راننده‌ها (یا کاربران) مجازی و غیرواقعی ایجاد کنیم که از طریق آن یک ترافیک جعلی ایجاد شد که به همه کاربران پیغام ارسال شد که در نقطه خاصی ترافیک سنگینی وجود دارد درحالی که در واقعیت چنین نبود.

 

وی می‌افزاید که کاربرد این برنامه همچنین حریم خصوصی افراد را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد چرا که برنامه ویز برنامه‌ای اجتماعی و شبکه ‌ای است که مکان‌یابی‌ها توسط رانندگان مشخص می‌شود بنابراین خود راننده‌ها نیز تحت نظارت قرار می‌گیرند و مسیر حرکت آنها نیز به صورت دقیق رصد می‌شود.

 

پس از فروش نسخه تجاری برنامه waze به شرکت آمریکایی «گوگل» در سال 2013 که هیچ‌گاه جزئیات این قرارداد منتشر نشد،رسانه‌های آمریکایی برخی از خطرات استفاده این برنامه را گزارش دادند و خواستار برخورد هرچه سریعتر دولت با این برنامه مسیریابی شدند.

 

سایت «yourmiddleeast.com» در تاریخ 2 مارس 2016 در گزارشی درباره آسیب‌پذیری و خطرات امنیتی استفاده از برنامه ویز می‌نویسد: در ژانویه سال 2015 چارلی بِک Charlie Beck رئیس‌پلیس شهر لس‌آنجلس با ارسال نامه‌ای اعتراضی به شرکت گوگل مالک کنونی برنامه waze هشدار داد که استفاده از این برنامه به جنایتکاران و افراد شرور کمک می‌کند تا هنگام ارتکاب جنایت و تبهکاری به راحتی به همدستان خود محل استقرار نیروهای نظامی را گزارش دهند که این مسئله موجب می‌شود که امنیت نیروهای انتظامی و همچنین مردم در معرض خطر جدی قرارگیرد.

 

پایگاه خبری «یوس‌نیوز» نیز در گزارشی ضمن اعلام اینکه مقامات دولتی آمریکا قصد دارند که برنامه مسیریابی ویز را مسدود کنند نوشت: smaaiyl Brinsley در ماه مارس 2014 که در اقدامی تلافی جویانه دو افسر پلیس را کشته بود از برنامه ویز برای قتل این دو نفر استفاده کرده بود چرا که یکی از کارایی های این برنامه این است که می توانند حضور پلیس در نقاط مختلف را به دیگر کاربران اطلاع دهند؛ پس از این حادثه پلیس لس‌انجلس از شرکت گوگل خواست که این ویژگی برنامه را غیرفعال کند اما شرکت گوگل مدعی است که آگاهی از حضور افسران پلیس موجب ارتقای ایمنی رانندگان می‌شود.

 

دراکتبر 2015 رسانه‌های جهان گزارش دادند که استفاده از برنامه waze برای مسیریابی بهتر موجب شده که یکی زن برزیلی در مقابل چشمان شوهرش به ضرب گلوله کشته‌است؛ اعتماد بیش از حد این زوج جوان به اطلاعات مسیریابی این برنامه و معرفی میان‌بر برای کوتاه‌تر کردن مسیر آنها را به سمت محله تبه‌کاران و جنایتکاران کشانده بود.

از سویی دیگر شمار زیادی از حامیان ایمنی و امنیت در جاده‌ها ازافزایش روزافزون استفاده از این برنامه توسط رانندگان در جاده‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند و استدلال می‌کنند که استفاده از این برنامه در هنگام رانندگی و تکیه بیش از حد به اطلاعات آن موجب بی‌توجهی رانندگان به علائم هشدار دهنده جاده‌ای می‌شود که این امر آنها را در معرض خطر تصادف و مرگ قرار می‌دهد.

 

جایگاه اصلی مدیریت و برنامه ریزی نرم افزار ویز در سرزمین های اشغالی است و این مکان یاب آنلاین توسط یکی از سری ترین واجدهای ارتش  اسرائیل ساخته و پرداخته شده است.

اسرائیل کینه و دشمنی عمیقی نسبت به مردم ایران و نظام جمهوری اسلامی دارد و قطعا از هر موقعیتی برای ضربه زدن به کشور اسلامی ایران استفاده کامل را خواهد برد، نمونه آن را در به شهادت رساندن دانشمندان هسته ای کشور و حمله های سایبری گسترده به زیرساخت های کشور شاهد بوده ایم.

 

از این رو گسترش و استفاده بدون محدودیت از نرم افزار مکان یابی که در ساختمان های مخفی و سری سرویس اطلاعاتی اسرائیل ساخته شده است می تواند اسیب های جدی ای برای ایران جزیره ثبات منطقه ایجاد کند.