بسیاری از ما شاهد تبعیض در محل کار خود بوده‌ایم؛ یکی از همکاران‌مان بیشتر از سایرین مورد علاقه‌ی رئیس است و معمولا پروژه‌های بهتر و مهم‌تر به او سپرده می‌شوند. اصلا شاید شما همان نورچشمی باشید. خُب مسلما وقتی زیادی مورد توجه رئیس قرار بگیری، فرصت‌ها و موفقیت‌های شغلی، یکی پس از دیگری به‌سراغت می‌آیند و کسی که قرار است ترفیع شغلی بگیرد تو هستی. چه چیزی از این بهتر؟ ترفیع گرفتن مساوی است با افزایش حقوق و احتمالا زندگی راحت‌تر. در ادامه‌ی مقاله درباره‌ی اثرات تبعیض در محل کار و راهکارهای مقابله با آن بحث خواهیم کرد.

گاهی این استثنا قائل شدن و تبعیض در محل کار دلیل ساده‌ای دارد. معمولا ما از کار کردن با دوستان و آشنایان خود لذت می‌بریم و درنتیجه با پارتی‌بازی دست آنها را در اداره یا شرکت خودمان بند می‌کنیم. بنابر تحقیقی که در دانشکده‌ی بازرگانی دانشگاه جورج تاون صورت گرفت، ۹۲٪ از مدیران ارشد بازرگانی شاهد تبعیض و پارتی‌بازی در ترفیع کارمندان بوده‌اند و یک‌چهارم مدیران شرکت‌کننده در این تحقیق اذعان کردند که خودشان نیز بین کارمندان‌شان تبعیض قائل می‌شوند. به نظر می‌رسد تبعیض و پارتی‌بازی، یک موضوع اپیدمیک و رایج است که اثرات زیان‌باری بر محیط‌های کاری می‌گذارد.

لین تیلور نویسنده و کارشناس محیط‌های کاری معتقد است: «درست مانند زمانی که در مدرسه یکی از دانش‌آموزان نورچشمی معلم بود، در محل‌ کار نیز با همکاری روبه‌رو هستیم که فارغ از توانایی‌ها و شایستگی‌هایش، رئیس همیشه او را برای پروژه‌های بهتر و مهم‌تر انتخاب می‌کند و این حس به سایر کارمندان القا می‌شود که رئیس، آدم منصفی نیست.»
تری هاکت مدیر سایت زنان می‌گوید: «مدیریت سالم و کارآمد یعنی تشویق کارمندانی که به‌دنبال همکاری بیشتر با سایرین هستند و با راهکارهای بهتر، شرایط را بهبود می‌بخشند. این شیوه‌ی مدیریتی موجب ایجاد انگیزه در کارمندان می‌شود و مسلما تبعیض قائل شدن میان کارمندان نتایج زیان‌باری برای کسب‌وکار در پی خواهد داشت.»
رفتار دوگانه‌ی رئیس با کارمندان خود، حس نارضایتی را در آنها ایجاد می‌کند و موجب شکاف در تیم کاری می‌شود. اگر رئیس فرصت درخشش و نشان دادن توانایی را برای تمام کارمندان خود به‌وجود نیاورد، در واقع فرصت رشد شرکت خود را از دست می‌دهد و این در طولانی‌مدت موجب خسارت و از دست رفتن سرمایه می‌شود.

اگر نورچشمی رئیس «شما» هستید، برای مقابله با تبعیض در محل کار چه اقداماتی می‌توانید انجام بدهید؟
اگر احساس می‌کنید که بیش از سایرین مورد لطف رئیس خود قرار می‌گیرید، مارشا ایگان، مربی خلاقیت در محیط‌ کار، به شما پیشنهاد می‌دهد «کارمندان قابلی را که از توانایی‌های لازم برخوردار هستند، به رئیس خود معرفی کنید و درباره‌ی عملکرد اعضای تیم خود نظرات مثبتی ارائه بدهید.»

به کمک روش‌هایی زیر می‌توانید با تبعیض در محل کار مقابله کنید:

با رئیس خود صحبت کنید
رایان کان نویسنده‌ی کتاب «استخدام، راهنمایی برای فارغ‌التحصیلان» می‌گوید: برای بهبود شرایطی که در آن قرار دارید، با رئیس خود صحبت کنید. اگر شما کارمند محبوب رئیس هستید و به‌واسطه‌ی آن از مزایایی برخوردار می‌شوید، درنهایت می‌بینید که از این محبوبیت سودی عایدتان نمی‌شود چون خود را در جمع همکارانی می‌بینید که شما را دوست ندارند، از شما حمایت نمی‌کنند و در نظر آنها شما شایستگی موقعیتی را که در آن قرار گرفته‌اید، ندارید. حتی اگر به‌واسطه‌ی سخت کوشی خود فرصتی به‌دست بیاورید، همکاران‌تان آن را به حساب محبوبیت‌تان نزد رئیس می‌گذارند و شاید در پی تخریب موقعیت‌تان باشند.

نه بگویید
نه گفتن را یاد بگیرید. به عقیده‌ی تیلور اگر موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اید برای‌تان خوشایند نیست، بهتر است دست‌به‌کار شوید. مثلا وقتی به شما پروژه‌ای پیشنهاد می‌شود، به رئیس‌تان بگویید سرتان شلوغ است ولی می‌توانید با مشارکت یکی از همکاران‌تان که توانایی لازم را دارد، پروژه‌ی موردنظر را انجام بدهید. با تقسیم کار می‌توانید کیفیت زندگی کاری خود را افزایش بدهید.

به دیگران فرصتِ دیده‌شدن بدهید
مارک پِی‌لِیتنر، مربی برنامه‌های کسب‌وکار می‌گوید: تقریبا در هر موقعیت حرفه‌ای، به سایرین فرصتی برای درخشش و دیده‌شدن بدهید، اما مراقب باشید این فرصت از نظر دیگران عادلانه باشد.

حرفه‌ای رفتار کنید
تیلور رفتار حرفه‌ای را این‌گونه تعریف می‌کند: «قرار نیست رابطه‌ی شما با رئیس‌تان در محل کار بیش‌ازحد صمیمانه‌ باشد چون چنین رابطه‌ای، مشارکت شما با همکاران‌تان را دچار مشکل می‌کند. همان‌طور که خودتان دوست ندارید از جمع همکاران طرد شوید، آنها نیز دوست دارند مورد توجه رئیس قرار بگیرند. شما و همکاران‌تان مانند یک تیم ورزشی، برای موفقیت به یکدیگر نیاز دارید. بدون مشارکت با همکاران‌تان و اطمینان به آنها، عمر موفقیت شما کوتاه خواهد بود.

مورد اعتماد باشید
به عقیده‌ی پی‌لیتنر، «اعتماد» اولین چیزی است که تبعیض آن را از بین می‌برد. اگر شما فرد محبوب رئیس هستید، سعی کنید اعتماد دیگران را جلب کنید و هرگز مرتکب عملی نشوید که به خلوص نیت و امانت داری شما شک کنند.

مزایای محبوبیت را نپذیرید
شاید نپذیرفتن یک دفتر جدید، ترفیع و منصب بالاتر دشوار باشد، اما باید بدانید چرا برای داشتن این مزایا انتخاب شده‌اید. از خودتان بپرسید: «چرا من شایسته‌ی داشتن این مزایا هستم؟» به عقیده‌ی پی‌لیتنر، طرح این سؤال به شما کمک می‌کند بدانید آیا شما و همکاران‌تان در شرایط برابری قرار دارید یا خیر.

اگر قربانی تبعیض شده‌اید، چه راهکارهایی می‌توانید اتخاذ کنید؟

مطمئن شوید که واقعا یک قربانی هستید
اگر احساس می‌کنید نادیده گرفته می‌شوید، ابتدا یک گفت‌وگوی صمیمانه با خود داشته باشید و مطمئن شوید که احساس شما واقعی است. ایگان می‌گوید: اگر عملکرد فردی که مورد لطف رئیس قرار دارد، بهتر از شماست، شاید وقت آن رسیده است که با تلاش بیشتر، عملکرد خود را بهتر کنید.

با رئیس خود گفت‌وگو کنید
به شیوه‌ای دیپلماتیک با رئیس خود وارد گفت‌وگو شوید. نباید گفت‌وگوی شما غیرمنتظره باشد. درباره‌ی آن فکر کنید و گفت‌وگویی واضح، آرام و موجز داشته باشید. ایگان در این‌باره می‌گوید:‌ باید درباره‌ی نحوه‌ی رفتار رئیس خود قضاوت درستی داشته باشید. اگر او را به داشتن رفتار ناعادلانه میان کارمندان متهم کنید، تنها وجهه‌ی خود را از بین می‌برید و موجب ایجاد حالت تدافعی در رئیس خود می‌شوید. بهتر است درباره‌ی موضوع تبعیض میان کارمندان چیزی نگویید و به‌جای آن از رئیس بخواهید فرصتی برای همکاری بیشتر در اختیار شما قرار بدهد.

سخت‌کوش باشید
حرفه‌ای باشید و نشان بدهید برای تیم، شرکت و مشتریان خود اهمیت قائلید. هرگز اجازه ندهید تبعیض در محل کار بر شیوه‌ی کار شما اثر بگذارد.

دلیل واقعی تبعیض را پیدا کنید
شاید دلیلِ اینکه رئیس شما به یکی از همکاران‌تان بیشتر توجه می‌کند، گذشته و تجربیات مشترک آنهاست یا شاید این توجه براساس عادت یا از روی اعتماد شکل گرفته باشد. با دانستن دلیل این توجه، عادلانه یا ناعادلانه بودن آن مشخص می‌شود.

همکارتان را سرزنش نکنید
معمولا همکار شما مقصر به‌وجود آمدن این توجه نیست. هرچند ممکن است داشتن یک رابطه‌ی کاری معمولی با چنین فردی مشکل باشد اما او را سرزنش نکنید و با او رفتار مناسبی داشته باشید.

مثبت‌‌اندیش باشید
هرگاه متوجه تبعیض در محل کار خود شُدید، دید مثبت داشته باشید و مشتاقانه به کار خود ادامه بدهید. اگر اجازه بدهید این امر بر عملکرد و روحیه‌ی شما تأثیر بگذارد، کیفیت کار شما افت می‌کند. اگر درباره‌ی این موضوع با همکاران خود صحبت کنید، وجهه‌ی بدی در میان آنها پیدا خواهید کرد.

صبور باشید
اگر واقعا این توجه ناعادلانه است، صبوری پیشه کنید. بالاخره رئیس‌تان متوجه می‌شود که توجه به سایرین به نفع شرکت است و به‌دنبال فرد مناسب دیگری می‌گردد. بنابر توصیه‌ی پی‌لیتنر، سعی کنید عملکرد خوبی داشته باشید تا وقتی چنین زمانی فرا رسید، فرد منتخب «شما» باشید.

به‌دنبال بهبود شرایط باشید
اگر تبعیض در محل کار شما شَدید است و شما همچنان مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرید، باید انرژی بیشتری برای ارتباطات خود صرف کنید. باید به‌طور مداوم با رئیس خود ملاقات کنید و مطمئن شوید برای گرفتن ترفیع، توانایی‌های لازم را دارید. اگر تبعیض به شکل فاحشی در بخش شما وجود دارد، درباره‌ی آن با سایرین صحبت کنید. اگر تعدادتان زیاد باشد، صدای شما شنیده می‌شود. به رئیس‌تان بگویید که افراد زیادی در اداره خواهان دیدار با او هستند و از او بخواهید بیشتر در جمع کارمندان حضور پیدا کند.

درنهایت چه قربانی تبعیض باشیم و چه از آن سود ببریم، مثبت اندیشی و سخت‌کوشی عواملی هستند که ما را در هر موقعیت شغلی به موفقیت می‌رسانند.