گیمیفیکیشن یک استراتژی بازاریابی است. این استراتژی از ابزارهای سرگرمی برای اهداف غیر از سرگرمی مانند معرفی یک محصول استفاده می‌کند.


گیمیفیکیشن (Gamification) یک ابزار سرگرمی است که برای درگیر کردن مخاطب به کار می‌رود و برای اهدافی غیر از سرگرمی از آن استفاده می‌شود. درواقع گیمیفیکیشن از عناصر طراحی بازی برای افزایش میزان درگیری کاربر با سایت و برند استفاده می‌کند. گیمیفیکیشن سرگرم‌کننده است؛ اما باید چیزی فراتر از خواندن چند لغت روی صفحه نمایش یا تماشای یک ویدئو باشد. این فرآیند باید مهارت‌های مشتری را افزایش دهد و با نوعی جایزه مانند تخفیف یا پیشنهاد ویژه همراه باشد. هر کاربری بعد از برنده شدن در یک بازی احساس خوبی پیدا خواهد کرد. همین باعث می‌شود که آمار بازدید سایت بالا برود. بازاریابان از این احساس خوب برای افزایش شانس فروش یک محصول یا خدمات استفاده می‌کنند. البته لزومی ندارد که این بازی حتما روی وب‌سایت طراحی شود.
اپلیکیشن و صفحات مجازی برند نیز محل خوبی برای طراحی گیمیفیکیشن هستند. طراحی این بازی باید بر اساس نقشه‌ی سفر مشتری انجام شود. هر مرحله از طراحی این بازی باید به گونه‌ای انجام شود که برای کاربر متقاعدکننده باشد. در ادامه‌ی این مقاله‌ بیشتر در مورد استراتژی گیمیفیکیشن توضیح می‌دهیم و چند نمونه از معروف‌ترین آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.

تکنیک گیمیفیکیشن به این معنا نیست که باید تمام جوانب آن مرتبط با بازی باشد. بلکه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که با اهداف و استراتژی‌های شما همخوانی داشته باشد. هدف اصلی استفاده از مکانیک بازی، ارتقاء تجربه‌ی کاربر و هدایت آن به سمت تغییرات مثبت است. اینکه کاربران انگیزه‌ی بیشتری بابت تعامل با محتوای شما پیدا کنند و اقدامات مورد نظر شما را انجام دهند. بسیاری از برندها نمی‌توانند نتیجه‌ی دلخواهشان را از بازاریابی به روش گیمیفیکیشن بگیرند؛ زیرا روی خروجی و هدف آن تمرکز نمی‌کنند.

۲- نقشه‌ی سفر مشتری را در مراحل مختلف طراحی کنید
راحی بازی شما باید طوری باشد که نقشه‌ی سفر مشتری را در نظر بگیرد و او را درگیر کند: به‌عنوان مثال اینکه اکنون در کدام بخش سایت هستند و قصد دارند در مرحله‌ی بعد وارد کدام بخش شوند. چند نکته‌ای که افراد تازه‌کار باید در نظر بگیرند:

۱- هدف شما از ساختن گیمیفیکیشن باید این باشد که اعضای جدیدی به کاربران شما اضافه شوند. بنابراین از افرادی که به تازگی به شما ملحق می‌شوند بخواهید که بخشی از محتوای شما را لایک کنند یا آن را به اشتراک بگذارند.

۲- به‌عنوان خوشامدگویی به آن‌ها امتیاز یا سکه بدهید.

۳- ابتدا اجازه دهید کاربران کمی بازی کنند و سپس بخواهید که اطلاعات تماس خود را وارد کنند یا عضو سایت شوند. همچنین فرآیند بازی نباید بعد از عضو شدن آن‌ها خاتمه پیدا کند. بازی را طوری طراحی کنید که کاربر بعد از عضویت به مرحله‌ی بعد ارتقاء پیدا کند. انجام چنین کارهایی تأثیر خوبی بر کاربر می‌گذارد و باعث می‌شود که احساس کند عضوی از جامعه‌ی جدید است.

۴- نگه‌داشتن مشتری‌ها یک امر ضروری است. هدف شما این است که کاربران جدید را تبدیل به مشتری دائمی برند خود کنید. بنابراین تمام امتیازها را طی یک مرحله به کاربر ندهید. مراحل بازی را طوری طراحی کنید که امتیاز کاربر در هر مرحله زیاد شود. درنهایت یک جایزه‌ی خوب برای افرادی در نظر بگیرید که بیشترین امتیاز را کسب کرده‌اند.

در انتخاب جوایز خود دقت کنید. در نظر گرفتن تخفیف بیش از اندازه برای خرید محصولات ممکن است به ضرر شما تمام شود. بسیاری از کاربران تنها به دنبال سوءاستفاده از چنین رفتارهایی هستند. بنابراین تعادل خوبی میان جوایز خود برقرار کنید. به‌عنوان مثال برنده‌های گیمیفیکیشن را از طریق ایمیل یا اس‌ام‌اس از محصولات جدید خود آگاه کنید. این مثال یک پاداش ذاتی است که کاربران از آن استقبال خواهند کرد.

نشانه‌ها نیز می‌توانند به ‌عنوان پاداش ذاتی در نظر گرفته شوند. به‌عنوان مثال سایت کوئرا از سیستم رأی‌گیری برای این کار استفاده می‌کند. رأی دادن در این سایت به معنای ارزش‌دهی است. هر چقدر کاربر رأی‌های بیشتری دریافت کند، یعنی سطح معلومات بالاتری دارد و به‌عنوان یک فرد متخصص در نظر گرفته خواهد شد. البته این نشانه‌ها نیز باید با اهداف کسب‌و‌کار شما مرتبط باشند و کاربر بابت داشتن آن‌ها افتخار کند. تنها در چنین شرایطی است که کاربر برای به دست آوردن آن‌ها تشویق می‌شود و آن را در شبکه‌های اجتماعی خود به اشتراک می‌گذارد.

روند بازی یک گیمیفیکیشن باید کوتاه، قابل فهم و ساده باشد. درواقع یک عمل باید منجر به عمل دیگر شود. اگر کاربر نتواند روند بازی را بعد از یک یا دو بار تلاش متوجه شود، سایت یا اپلیکیشن را می‌بندد و دیگر هرگز سراغ آن نمی‌رود. حتی بهترین پیشنهادها و افتخارها هم نمی‌توانند یک کاربر سردرگم را دوباره به بازی بازگردانند.

جوایز بازی را طوری طراحی کنید که برای همیشه در ذهن کاربر ماندگار شود. به‌عنوان مثال تخفیف رستوران یکی از جوایزی است که نه‌تنها می‌تواند برند شما را در ذهن کاربر ماندگار کند، بلکه میزان استقبال از گیمیفیکیشن را نیز بالا می‌برد.

بازی شما حتما باید با شبکه‌های اجتماعی در ارتباط باشد. فروشگاه‌های اینترنتی به‌خوبی از این روش استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال اگر شخصی دوستش را به عضویت در سایت دعوت کند، بعد از اولین خرید او می‌تواند از مقداری تخفیف برای خریدهای خود در آینده بهره‌مند شود. بنابراین کاربر تشویق می‌شود که نتیجه‌ی بازی خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارد. این کار باعث انگیزه گرفتن دوستان کاربر می‌شود و امکان عضویت آن‌ها را در سایت شما بالا می‌برد.

بسیاری از گیمیفیکیشن‌ها به دلیل طراحی ضعیف مورد استقبال قرار نمی‌گیرند. گیمیفیکیشن باید توسط طراحان حرفه‌ای درست شود. اگر بازی طراحی بدی داشته باشد، کاربر ممکن است در اولین تجربه‌ی خود احساس خوبی پیدا نکند.

کاربران دوست دارند که نقششان را خودشان در بازی تعیین کنند. به‌عنوان مثال بازی‌هایی که بین دو نوع شخصیت دزد و پلیس به کاربر حق انتخاب می‌دهند، بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. همچنین کاربر را کنجکاو می‌کنند که شانس خود را با همه‌ی شخصیت‌ها امتحان کند. برای انجام این کار ابتدا بهتر است شناخت خوبی از کاربران خود داشته باشید و سپس شخصیت‌ها را بر اساس آن‌ طراحی کنید. هر چقدر شخصیت بازیکنان نزدیک‌تر به شخصیت کاربران باشد، تعامل کاربران نیز بیشتر می‌شود. ۷۵ درصد گیمیفیکیشن روان‌شناسی و ۲۵ درصد آن تکنولوژی است.

در این بخش به معرفی چند مورد از موفق‌ترین گیمیفیکیشن‌های برندهای معروف می‌پردازیم:

شرکت M&M در سال ۲۰۱۳ گیمیفیکیشن جالبی در راستای کمپین تبلیغاتی نوعی از بیسکوئیت‌های خود طراحی کرد. این بازی بر اساس پیدا کردن یک شیء خاص در یک محیط شلوغ طراحی شده بود. سادگی این بازی باعث شد که از محبوبیت خوبی در میان مخاطبان برخوردار شود. در این بازی تصویری از اسمارتیزهای M&M به کاربر داده می‌شد که یک بیسکوئیت در میان آن‌ها مخفی شده بود. کاربر باید این بیسکوئیت را در میان اسمارتیزها پیدا می‌کرد. نتیجه گیمیفیکیشن این بود که صفحه‌ی فیسبوک برند بیش از ۲۵ هزار لایک دریافت کرد. همچنین بیش از ۶ هزار اشتراک‌گذاری و ۱۰ هزار کامنت، از جمله دیگر نتایج این گیمیفیکیشن بودند. درست است که این بازی جزئی از کمپین تبلیغاتی شرکت بود؛ اما جنبه‌ی سرگرم‌کننده‌ی آن توانست تمام فضای شبکه‌های اجتماعی را تحت پوشش قرار دهد.

نایک برای معرفی جامعه‌ی نایک پلاس خود کمپینی به نام NikeFuel برگزار کرد. در این کمپین کاربران بر اساس میزان فعالیت‌های فیزیکی روزانه‌ی خود با یکدیگر به رقابت می‌پرداختند. اپلیکیشن نصب‌شده روی موبایل آن‌ها تمام فعالیت‌هایشان را ثبت می‌کرد و به آن‌ها امتیاز می‌داد. این گیمیفیکیشن بعد از رسیدن کاربر به یک مرحله‌ی خاص، جوایز و امتیاز مخصوصی به آن‌ها اهدا می‌کرد. این بازی نه‌تنها باعث تحرک کاربران می‌شد، بلکه باعث می‌شد آن‌ها امتیاز خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند. همین موضوع میزان حضور برند را در شبکه‌های اجتماعی افزایش داد.

استارباکس یک برند شناخته‌شده در زمینه‌ی اهمیت دادن به مشتری‌ها است. My Starbucks Rewards نام گیمیفیکشنی است که این برند برای اثبات همین موضوع راه‌اندازی کرد. این بازی ۳ مرحله داشت. به این صورت که مشتری‌ها با هر بار خرید ستاره دریافت می‌کردند. زمانی که هر ۳ ستاره پر می‌شد، می‌توانستند غذا و نوشیدنی مجانی دریافت کنند. این گیمیفیکشن بسیار ساده و جوایز آن نیز برای کاربران بسیار وسوسه‌کننده بود.

برند مک دونالد نیز برای افزایش فروش محصولات خود از بازی معروف مونوپولی برای گیمیفیکیشن استفاده کرد. این بازی در سال ۱۹۸۷ و به‌صورت آفلاین طراحی شده بود. به این صورت که بعد از خرید مشتری از رستوران، یک بلیت به او داده می‌شد. هر بلیت نماینده‌ی یک جایگاه در بُرد مونوپولی بود. مشتری باید تمام قطعات یکی از رنگ‌ها را جمع می‌کرد تا بتواند جایزه‌ی نهایی را دریافت کند. این بازی به‌اندازه‌ای محبوب شده بود که میزان فروش محصولات این رستوران را در سال ۲۰۱۰ به میزان ۵.۶ درصد در آمریکا بالا برد.

برند کوکاکولا همیشه به ابداع و نوآوری در طرح‌های تبلیغاتی خو معروف بوده است. این برند به‌گونه‌ای نوشابه‌های خود را تبلیغ می‌کند که برای همیشه در ذهن مخاطب ماندگار می‌شود. این برند در گیمیفیکیشن خود نیز ایده‌ی جالبی ارائه داده بود. به این صورت که جوانان در هنگ‌کنگ باید اپلیکیشن رایگانی را دانلود می‌کردند. سپس در یک زمان مشخص در مکان مشخص دور هم جمع می‌شدند. آن‌ها در این زمان مشخص باید اپلیکیشن خود را باز می‌کردند و تلفن خود را جلوی مانیتور تلویزیون تکان می‌دادند تا جایزه و کد تخفیف دریافت کنند. اینکه کاربران نمی‌دانستند با تکان دادن موبایل خود چه جایزه‌ای ممکن است دریافت کنند، باعث تحریک حس کنجکاوی آن‌ها می‌شد. بنابراین هر شخصی، حداقل برای یک بار شانس خود را امتحان می‌کرد. گیمیفیکیشن این برند با شاد کردن جوانان توانست موفقیت بسیار زیادی کسب کند.

شرکت تولید شکلات مگنوم از یک کمپین بسیار هیجان‌انگیز و جدید برای معرفی نوعی از بستنی‌های خود به نام Magnum Temptation استفاده کرد. این برند با حمایت سایت‌هایی مانند یوتیوب یک بازی دیجیتال آنلاین با یادبود سوپر ماریو طراحی کرد. اما با این حال بازی واقعی از طریق صفحات اینترنت انجام می‌شد. به این صورت که کاربران باید در سراسر صفحات مشخص وب جستجو و آب‌نبات پیدا می‌کردند. درنهایت وقتی دوباره وارد سایت مگنوم می‌شدند، امتیاز آن‌ها حساب می‌شد. هرچقدر تعداد آب‌نبات‌ها بیشتر بود، مقامی که کاربر کسب می‌کرد نیز بالاتر می‌رفت. این گیمیفیکیشن در شبکه‌های اجتماعی سروصدای زیادی کرد. حتی یک روز url سایت مگنوم توانست رکورد بیشترین توییت در جهان را از آن خود کند. بازی مگنوم بسیار هوشمندانه طراحی شده بود؛ زیرا نه‌تنها محصول جدید خودش را تبلیغ کرد بلکه آمار بازدید سایت همکارانش را نیز بالا برد.

وب‌سایت 4Food مانند یک بازی هیجان‌انگیز طراحی شده است. شما در این وب‌سایت می‌توانید بازی کنید و برنده‌ی تخفیف یا پیشنهاد ویژه شوید. همچنین می‌توانید همبرگر مورد علاقه‌ی خود را بسازید. این وب‌سایت یک تجربه‌ی فراموش‌نشدنی برای کاربر رقم می‌زند. گیمیفیکیشن این وب‌سایت نه‌تنها ارزش‌های شرکت را برای مشتری تعریف می‌کند بلکه همزمان از سازمان‌های خیریه نیز حمایت می‌کند. بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که گیمیفیکیشن جنبه‌های متفاوتی از افزایش عملکرد برند گرفته تا معرفی آن در شبکه‌های اجتماعی دارد.

طراحی یک بازی قوی و تأثیرگذار نیازمند استراتژی دقیق است. شما باید نسخه‌های متفاوتی از بازی را امتحان کنید و نهایتا بهترین گیمیفیکیشن را از میان آن‌ها برگزینید. اگر نمونه‌ی جالبی از گیمیفیکیشن برندهای مختلف را می‌شناسید، آن را با ما به اشتراک بگذارید.