زندگی ما مثل همان مسافرتی است که تا کیش می رویم. اگر با برنامه برویم چه اتفاقی می افتد و بدون برنامه برویم چه اتفاقی خواهد افتاد؟ زندگی بدون برنامه، یعنی یک قدم به جلو و یک قدم به عقب. باید گاهی اوقات معنای کلمات را در ذهنمان بشکنیم. دیگر کلمات را آنگونه که تاکنون یاد گرفته ایم، تعریف نکنیم. برخی از این واژه ها، ذهن ما را بسته اند. بیاییم به شکل جدیدتری این واژه ها را برای خودمان تعریف کنیم.  باید همه چیز را به عدد تبدیل کنیم. دیگر حرف کلی و صرفا کیفی نزنیم، برای مثال من زندگی خیلی خوب و عالی می خواهم، من خیلی پول می خواهم. اینها وقتی مفهوم دارند و باعث انگیزه در فرد می شوند که به عدد تبدیل شوند.

چشم انداز شما چیست؟
شاید تاکنون واژه هایی مانند چشم انداز ایران ۱۴۰۴، چشم انداز شرکت مایکروسافت، چشم انداز اپل و… به گوشتان خورده باشد. می خواهم چشم انداز را از تعریف کتاب های سنگین و قطور جدا کنم و با عبارت ساده بگویم، وقتی می خواهید برای خودتان یا شرکت تان چشم انداز تعریف کنید، باید ابتدا امکانات، توانمندی ها و شایستگی های فعلی خود یا شرکت خود را تعریف کنید. در حوزه های مختلفی می توان توانمندی ها و شایستگی ها را تعریف کرد. اگر به لحاظ فردی نگاه کنیم، در حوزه هایی چون استعداد، هوش، تحصیلات، سابقه کاری و تجربه، پدر و مادر و سایر اعضای خانواده، موقعیت شغلی، توانمندی فیزیکی، ظاهر و… و اگر به لحاظ سازمانی ببینیم می توان در حوزه هایی چون بازاریابی و فروش، نیروی انسانی، بخش تولید، ساختار سازمانی و اداری، توانمندی مالی، قدرت توزیع، شهرت و اعتبار برند، حسن سابقه و تجربه سازمانی و…، توانمندی ها و شایستگی ها را تعریف کرد و بعد ببینیم چقدر می توانیم به این مهارت ها و توانایی ها در آینده اضافه کنیم. چشم انداز یعنی «یک ایده آل رسیدنی» ایده آلی که ما یا شرکت ما می تواند به آن برسد.

از خودتان سبقت بگیرید
خیلی از شرکت ها از چشم اندازی که برای ۵۰ سال نوشته اند، در طول ۲۰ سال عبور کرده اند، نمونه اش مایکروسافت است که چشم اندازش این بود: «روی هر میز یک کامپیوتر.» چند سال پیش چشم اندازش را عوض کرد: «هر میزی یک کامپیوتر برای ۲۰ سال آینده.» یعنی سال ۲۰۳۰ باید به اینجا برسیم که کامپیوتر شما میز شماست.
تخیل: قدرت و توانایی فوق العاده مفیدی است که خداوند به ما داده است ولی مثل خیلی از توانایی های دیگر می توانیم این توانایی را بیهوده هدر بدهیم یا به خوبی از آن استفاده کنیم.
باید فقط یاد بگیریم افکارمان را متمرکز کنیم و روی کاغذ بیاوریم و بعد از اینکه نوشتید و مکتوب کردید، می شود چشم انداز. بعد براساس علم منطق می توانید قیاس از جزء به کل یا کل به جزء داشته باشید. مثلا من خودم اول به ۲۰ سال آینده می روم بعد ۱۰ سال، بعد ۲ سال بعد. ۶ماه آینده ام را می بینم، بعضی ها برعکسند از ۶ماه به ۲۰ سال می روند. فرقی نمی کند مهم این است که خودت با کدامیک از روش ها راحت تر باشی. هر۲ منطقی است و هر ۲ به یک نتیجه می رسند. پس یاد گرفتیم برای خودمان چشم انداز بنویسیم، بنابراین یاد می گیریم برای مشتریان مان، برای شرکت مان، برای فرزندان مان و… نیز چشم انداز بنویسیم.

زمان را دریابید
در زندگی واقعیتی وجود دارد که ممکن است اساس ذهن مارا بر هم بریزد و آن واقعیت این است که ما فکر می کنیم می توانیم گذشته خود را فراموش کنیم؟ هرگز! گذشته همیشه با ماست.
حضرت علی(ع) در مورد زمان، حدیث زیبایی دارند که برداشت من از حدیث ایشان این است که می فرمایند: «زمان ۳ قسمت دارد، یک قسمت از آن، گذشته است که مرده و دیگر هیچ ارزشی ندارد، غیر از اینکه شما هم اکنون اینجا حضور دارید و شما را اکنون به جایی که هستید، رسانده است. گذشته فقط به درد پند گرفتن می خورد و تو محصول گذشته ات هستی و آینده را نیز غیر از خدا کسی خبر ندارد. آن چیزی که مهم است زمان حال است.»

برای مثال «آرا» همین چندوقت پیش در انجمن ترک اعتیاد بود و می گفت من آرا هستم یک معتاد، مدت پاکی ۱۷ دقیقه! اولین چیزی که در این انجمن به شما یاد می دهند این است که تو گذشته را نمی توانی خنثی کنی. گذشته چیزی نیست که پاک کن برداری و پاکش کنی. گذشته ات می تواند به نحو خاصی بوده باشد، اما حال و آینده ات چیز دیگری باشد. گذشته تو می تواند اعتیاد باشد اما آینده ات اینگونه نباشد. پس نمی توانید گذشته خود را حذف کنید.
مگر «استیو جابز» بنیانگذار اپل، هیچ وقت انکار کرد که ۲ سال در هندوستان معتاد بوده و سال ها پیاده روی می کرده تا به غذای مجانی برسد. نمی توانیم اشکالات و اشتباهات گذشته را نفی کنیم.
امیر مؤمنان حضرت علی(ع) در حدیثی دیگر می فرمایند: «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجاست؟ در کجاست و به کجا می رود؟» این یعنی همان جوهره برنامه ریزی در زندگی، یعنی اینکه بدانیم گذشته مان چه بوده و از آن درس بگیریم، بدانیم در حال حاضر کجاییم و چه توانمندی ها و قابلیت هایی داریم و درنهایت اینکه می خواهیم در آینده به کجا برویم و چگونه باشیم.

در متون مدیریت استراتژیک نیز می بینیم که گفته می شود، برای مدیریت استراتژیک باید ۳گام زیر را طی کنیم:

۱. کجا بودیم؟ (?where were we)
۲. کجا هستیم؟ (?where are we)
۳. و قصد داریم به کجا برویم؟ (?where are we going)

هشت خصوصیت انسان های موفق

1-  خود آگاهی مثبت یا خودشناسی
افراد موفق کسانی هستند که از یک خودآگاهی واقعی برخوردارند. آنها در برابر پیشامدهای ناگوار، نیازی به داروهای آرام بخش ندارند. آنها خود را به خوبی با مسائل و مشکلات زندگی تطبیق می دهند. افراد موفق خود را می شناسند و می دانند که هستند، چه عقیده ای دارند و چه نقشی در زندگی ایفا می کنند و استعداد آنها چقدر است.ما نیز می توانیم شخص موفقی شویم در صورتی که:چشم خود را به امکانات و راهکارهای موجود باز کنیم. در تغییر وضع زندگی کنونی خود به نیروی کم نظیر باطنی خود متکی باشیم.

2-  عزت نفس
«من خودم را دوست دارم و به آنچه از پدر و مادرم به من رسیده و در سرشت من به ودیعه گذارده شده ارج می نهم.» این گفته ها نظر یک فرد موفق است. این گفته ها کلید اتکا به نفس در شخص است. شما می توانید از همین امروز از عزت نفس بیشتری برخوردار باشید به شرط اینکه:

• همیشه در زندگی آراسته باشید.
  
• در برخی از مکالمه تلفنی که منطقی است یا اولین ملاقات ها ابتدا نام خود را بر زبان آورده و خود را معرفی کنید. با ارج نهادن به نام خود، عادت می کنید برای خود ارزش قائل شوید.
  
• هنگامی که فردی از شما تقدیر می کند با کلمه ساده و مودبانه «سپاسگزارم» جواب دهید.
  
• هنگام شرکت در کلاس درس، سخنرانی و کنفرانس ها در جلوترین صف بنشینید و در صورت امکان بحث کوچکی در جلسه داشته باشید.
  
• افراشته و مقتدرانه با حالت آرام و گام های بلند راه بروید، ثابت شده افرادی که چنین راه می روند به خود اعتماد دارند.
  
• با زبان مثبت و دلگرم کننده صحبت کنید و همواره لبخندی بر لب داشته باشید.
  

3-  کنترل خود و قبول مسئولیت
افراد موفق بر این باورند که خود آنها قادر به کنترل و جلوگیری ازحوادث زندگی بوده و هستند یا به اصطلاح روانشناسی، این افراد کانون کنترل درونی دارند. ما هم از همین امروز برای تقویت حس قبول مسئولیت و کنترل خود وارد عمل می شویم به شرط اینکه:

• آشکارا و شرافتمندانه مسئولیت وضع کنونی خود را به گردن بگیریم.
  
• هر روزه در هر کاری این شعار مثبت را با خود داشته باشیم:  «پاداش هایی که من در زندگی دریافت می کنم دلیل خدماتی است که انجام می دهم.»
  
• یک برنامه زمانی منظم برای کارهایتان در نظر بگیرید و کار امروز را به فردا واگذار نکنید.
  
• لحظه بیداری خود را نیم ساعت جلو بکشید و این نیم ساعت را به این سؤال پاسخ دهید که «چگونه وقت خودم را امروز برای انجام کارهای مهم تقسیم کنم.»
  

4- خود انتظاری مثبت (انتظار پیش آمدهای خوب برای خود)
ما معمولا آنچه را که انتظار داریم به دست می آوریم. بهترین نشانه بارز و چشمگیر یک فرد موفق، خود انتظاری مثبت اوست که در وی ایجاد یک خوشبینی کامل می کند. پس از همین امروز برای خود انتظاری مثبت بیشتری وارد عمل شویم به شرط اینکه :
از صبح تا شام با خود از مسائل و مطالب مثبت صحبت کنید و سعی کنید همیشه سازنده و سودمند باشید.
به مشکلات به عنوان فرصتی برای کسب تجربه، به کار گرفتن خلاقیت و مهارت هایتان نگاه کنید.
به سلامت خودتان توجه کامل داشته باشید و از استراحت کردن لذت ببرید. ورزش کردن را فراموش نکنید.
مکالمات روزمره شما نشان دهنده هیجانات درونی و سلامت شماست. پس همیشه صحبت های دلچسب و تقویت کننده روحی به خود و دیگران بزنید.
با افراد خوشبین و موفق معاشرت داشته باشید.
با شادی و خوشحالی از خواب برخیزید، در حمام آواز بخوانید، صبحانه را با فرد خوشبین و بانشاط صرف کنید. گاهی به موسیقی های شاد گوش کنید. کتاب ها و مقالات آموزنده و الهام بخش را مطالعه کنید.

5-  وسعت نظر مثبت یا بلند نظری
افراد موفق در «حال» زندگی می کنند. آنها از تجارب گذشته پند می گیرند و از خاطرات خوش آن لذت می برند. افراد موفق هدف هایی را برای آینده قابل پیش بینی خود در نظر می گیرند که موجب فعالیت روزانه آنها می شود. افراد موفق «مرگ» را آخرین مرحله زندگی نمی دانند. ما نیز می توانیم وسعت نظر داشته باشیم به شرط اینکه :
از دیگران مانند برادران و خواهران خود مراقبت کنیم.
برای همسر یا آن کسی که دوستش داریم ارزش قائل شویم و با جمله «من تو را دوست دارم» او را دلگرم کنیم.
به اشخاصی که نیاز دارند و منبع درآمدی ندارند کمک مالی کنیم.
یک یا ۲ زبان خارجی بیاموزیم و عادات آن ملت ها را یاد بگیریم.
به یاد داشته باشید: افراد موفق در زمان «حال» زندگی می کنند.

6-  احساس شایستگی
یکی دیگر از ویژگی های افراد موفق، احساس شایستگی است. شما می دانید تجربیات گذشته و دوران کودکی زندگی همه ما یکسری بلوک های روانشناختی یا ترمزهایی در ذهن ما ایجاد کرده است و اولین چیزی که باید بر آن تمرکز کنیم این است که باید یاد بگیریم این بلوک ها را برداریم، این ترمزها را آزاد کنیم تا به سمت موفقیت رهسپار شویم. در ذهن همه ما پر از ترمز است. ما هزاران ترمز در ذهنمان داریم. وقتی پیش یک روانکاو می روید، روانکاو به شما می گوید، علت مشکلی که دارید در کجا ریشه دارد و در کدام دوران طول عمر شماست. در کودکی است یا نوجوانی یا … باید ترمزهای ذهنی را پیدا کنید، لازم نیست روانکاو خودتان شوید ولی حداقل آن ترمزها و بلوک ها را بشناسید. مثلا یکی از ترمزهایی که همیشه در ذهن ما وجود دارد ترمز ترس است. روانشناسان می گویند، مهم ترین سن تربیتی برای یک کودک ۳ تا ۶سالگی است. این زمانی است که به عقل نرسیده و ذهن هنوز خالی است و تو مدام در ذهنش وارد می کنی. می توانی این کودک را ترسو بار بیاوری یا شجاع یا در راه کمک به دیگران یا یادش بدهی خودخواه باشد. یکی از مهم ترین ترمزهای ذهن همه ما همین ترمز ناشایستگی است. چون احساس می کند که شایسته یک زندگی خوب نیست. آیا تاکنون به این ترمز ناشایستگی فکر کرده اید. حتما به آن فکر کنید. آیا خودتان را شایسته این زندگی می دانید؟ آیا ما خودمان را شایسته یک آدم خوب و موفق می دانیم؟ آیا ما شایسته یک پدر خوب یا مادر خوب بودن هستیم؟

آقای برایان تریسی به ایران آمده بود و بعد از سخنرانی اش از او یک جمله پرسیده بودند و آن این بود که شما عذاب وجدان نداری اینقدر پولداری؟ یعنی ما فکر می کنیم هر کسی پولدار است باید عذاب وجدان داشته باشد، چون اصلا نمی توانیم احساس کنیم، شایسته این همه پول هستیم. یک معتاد چرا ترک نمی کند؟ چون احساس می کند شایسته خوب زندگی کردن نیست. تمام این موارد به دلایل زیادی و براساس خیلی از سرکوب ها در دوران کودکی به وجود می آید. اما خودش یک ترمز است، تو احساس می کنی شایسته این زندگی نیستی، شایسته این ماشین نیستی، شایسته نفر اول در شرکت خود بودن نیستی. شما زمانی می توانید پیشرفت کنید که در خود شایستگی این خوبی ها را ببینی.

7-  ایجاد ارزش برای دیگران
از دیگر ویژگی هایی که در راه کسب موفقیت باید به دست بیاورید، ایجاد ارزش برای دیگران است. در مجله فرچون (fortune) برای افراد مختلف پرسشی در باب کمک به دیگران مطرح شده بود. در این تحقیق از افراد می پرسیدند اگر بتوانید برای کسی کاری انجام بدهید و پولی بابت انجام آن کار نگیرید، آیا حاضر به انجام آن هستید؟ بسیاری از افرادی که مورد سؤال قرار گرفته بودند، پاسخ مثبت به این سؤال داده بودند و تجربه های گذشته خودشان را در این مورد بیان کرده بودند. اما ما ایرانی ها در این قضیه بیمار هستیم. مثل های غلطی داریم که می گوییم «دیگی که برای من نمی جوشد، بگذار سر سگ در آن بجوشد.» این مثل از اینجا نشأت می گیرد که اصلا دوست نداریم موفقیت یکدیگر را ببینیم.
باز از خودمان بپرسیم، آیا برای دیگران ایجاد ارزش می کنیم؟ اگر ایجاد ارزش کنیم و نفع برسانیم شایسته پاداش هستیم در غیر این صورت خیر.
سؤالی که از خوانندگان گرامی دارم این است که پولی که به دست می آورید از کجاست؟ مطمئنا پاسخ های شما این است که پولمان را از مدیر، از پدر، از مشتری، مشتری از مشتری می گیرد و تا آخر.پس هر پولی که می خواهیم به دست می آوریم از سوی شخص دیگری است که سخت کار کرده تا به دست بیاورد.
چه کار باید کنیم تا شایسته دریافت این پول از مشتریانی که سخت کار کرده اند باشیم؟ بهترین راهکار این است که برایشان ایجاد ارزش کنیم و مطمئن باشید تا این کار را نکنیم آنها به ما پول نمی دهند. ایجاد ارزش برای مشتری، یعنی آن مشتری رونق بگیرد و به سطحی بالاتر برود. او می خواهد به سطحی بالاتر برود تا احترام بیشتری کسب کند آیا ما از همان اول نمی توانیم به مشتری احترام بگذاریم؟ آیا احترام گذاشتن به مشتری خودش نوعی ایجاد ارزش نیست؟ آیا مشتری ما را به عنوان یک دوست ببیند و احساس صمیمیت کند، ایجاد ارزش نیست؟

«استفان کاری» در یکی از کتب خود خاطره ای را نقل می کند: «صبح روز تعطیل در اتوبوس داشتم روزنامه می خواندم و آن روز هم کارهای زیادی داشتم و اصلا سرحال نبودم. آقایی با ۲کودک سوار اتوبوس شد و جلوی من نشست و فرزندانش شروع به سر و صدا و بی نظمی کردند. یکی روی زمین دراز کشیده بود و داد می زد و دیگری روزنامه را از دست من می کشید، شروع به شیطنت و آزار مردم می کرد و هرکسی هم که اعتراض می کرد آن مرد بدون هیچ واکنشی بی خیال نشسته بود. بچه ها حدود نیم ساعتی که سوار اتوبوس شده بودند تمام اتوبوس را به هم ریختند و یکی از آنها ۴بار روزنامه را از دست من کشید و من به هر زبانی که با آنها صحبت کردم آرام نشدند. در نهایت دست کودک را گرفته پیش پدرش بردم و گفتم: «این بچه توست، تمام اتوبوس را بهم ریخته و تو حتی کوچک ترین چیزی نگفته ای، این چه کاری است که می کنی؟ نمی خواهی اقدامی راجع به این مسئله انجام دهی؟» مرد گفت: «متاسفم، من همین نیم ساعت پیش از بیمارستانی می آیم که مادر این ۲ بچه در آنجا فوت کرده و نمی دانم به آنها چه بگویم.» وقتی آن مرد این حرف را به من زد، با اینکه تا چند لحظه پیش به شدت از دست این فرد عصبانی بودم، تمام توانم را صرف او و کودکانش کردم و حاضر بودم برایش هر کاری انجام دهم. دقت کنید نگرش آقای کاری در عرض چند لحظه عوض شد! ما نگرشمان نسبت به دیگران چطور عوض می شود؟ آیا نمی خواهیم نسبت به خودمان نگرشمان را عوض کنیم؟ آیا نمی خواهیم یک تلنگر بخوریم؟ آیا ما در زندگی برای دیگران ایجاد ارزش می کنیم؟

8 - کمک کردن به دیگران
«پیتر دراکر» پدر علم مدیریت جمله ای دارد که می تواند راز تمام موفقیت بشر باشد. او می گوید: «اگر فقط و تنها کلمه «کمک» را جایگزین موفقیت کنید تمام سوءتفاهم ها در امور تجاری و مالی رفع خواهد شد.»
یعنی اگر شما احساس کنید که من به جای اینکه مشتری را به شکل پول ببینیم، به جای اینکه خودم را فروشنده ببینم و…، بیایم خودم را به شکلی ببینم که در حال کمک به مشتری هستم که پول بیشتری به دست بیاورد، من از تمام فکر و تلاشم استفاده کنم برای اینکه به این مشتری به نحوی کمک کنم که وی پول بیشتری به دست بیاورد، آنگاه از آن پول بیشتر می تواند به من بدهد.
برای مثال فرض کنید قصد دارید یک کیف بخرید. اگر ذهنیت سازنده کیف این بود که کیف را به شکلی بسازد تا شما از آن بهتر استفاده کنید، شما را در بهتر استفاده کردن کمک می کرد، چه اتفاقی می افتد؟ هم اینکه خودش در زمان ساختن کیف احساس شادی و لذت بیشتری داشت و هم اینکه آن را به نحوی می ساخت که شما بهتر استفاده کنید و نیازهای شما را بهتر رفع کند، شما هم همین طور اگر فقط این کلمه را جایگزین این همه مسائل کنید، می خواهید به مشتری کمک کنید و حتی به مشتری تان هم یاد بدهید که او هم به دیگران کمک کند. حتی شغل هایی که از نظر اجتماعی خیلی مطلوب نباشد، مثلا آرایشگری، آیا آرایشگر به مردم کمک نمی کند؟ آرایشگر به مردم کمک می کند که آنها احساس لذت بیشتری از زندگی داشته باشند و احساس رضایت از خود، احساس شادی بیشتر و اعتمادبه نفس بیشتری داشته باشند.
کمک به دیگران نه اینکه فقط در حرف باشد، باید در روح، ذهن، در باور شما رخنه کند که هدف ما کمک به مشتری است. در تمام سخنرانی های استیو جابز یک نکته مشترک می یابید، ایشان می گوید، هدف من این است که به نحوی به دیگران کمک کنم که راحت تر و با احساس بهتری زندگی کنند.

زمانی که آقای جابز گوشی آیفون را وارد بازار کرد، نیت و شعارش همین بود. چشم انداز اپل را نگاه کنید می بیند همین است، کمک برای راحت تر زندگی کردن دیگران و این افراد هستند که می آیند و موفق می شوند. واقعا با این دید نگاه کنید که شما باید به دیگران کمک کنید تا مشکلات شان حل شود، پول دربیاورند، سود کنند و از سود آنها شما نیز بهره ببری. به نظر حلال ترین و مقدس ترین رشد در جامعه همین شکل رشد است: «شما از رشد دیگران رشد کنی و از سود دیگران سود ببری.»